Sprawozdanie roczne 2008: stan problemu narkotykowego w Europie

1. Sprawozdanie roczne 2008: stan problemu narkotykowego w Europie Zakaz publikacji do 6 listopada 2008 r. 10:00 CET (czas brukselski)

2. Najnowsze informacje na temat problemu narkotykowego w Europie • Przegląd zjawiska narkomanii w 30 krajach Europy • Dane i analizy: cała Europa i poszczególne kraje • Najnowsze tendencje i reakcje • Wybrane zagadnienia:narkotyki i szczególnie zagrożone grupy młodzieży

3. Wielojęzyczny pakiet informacyjny Sprawozdanie roczne 2008 w wersji drukowanej i elektronicznej w 23 językach: • http://www.emcdda.europa.eu/events/2008/annual-report • Dodatkowe materiały dostępnew Internecie • Biuletyn statystyczny • Przegląd danych krajowych • Wybrane zagadnienie • Sprawozdania krajowe Reitox

4. Przegląd sytuacji w 2008 r.: postępy • Używanie narkotyków w Europie zaczyna się stabilizować • Używanie amfetaminy i ecstasy: utrzymuje się na tym samym poziomie lub spada • Konopie indyjskie: „silniejsze sygnały” spadku popularności • Coraz większy dostęp do leczenia (chociaż nadal niewystarczający) • Wspólne podejście: 26 państw członkowskich UE, Chorwacja, Turcjai Norwegiaposiadają dokumenty z nakreślonymi planami działania w sprawie polityki antynarkotykowejna szczeblu krajowym

5. Przegląd sytuacji w 2008 r.: wyzwania • Sygnały ostrzegawcze dotyczące heroiny • Problemy związane z opiatami syntetycznymi (np. fentanyl) • Wysokie wskaźniki zgonów związanych z narkotykami • Stały wzrost spożycia kokainy • Innowacje na rynku nielegalnych narkotyków

6. Część I. Opiaty wciąż najważniejszym problemem narkotykowym w Europie • Szacunkowo 1,3 - 1,7 mln osób problemowo używa opiatów (UE + Norwegia) • Heroina: największe koszty społeczne i zdrowotne związane z narkotykami • W większości państw UE od 50-80% wszystkich zgłoszeń do leczenia związanych jest z używaniem opiatów • 80% śmiertelnych przypadków przedawkowania związanych jest z używaniem opiatów • W Europie z powodu narkotyków umiera 7000-8000 osób rocznie • 600 000 osób rocznie korzysta z leczenia substytucyjnego uzależnieniaod opiatów

7. Sygnały ostrzegawcze dotyczącenajwiększego problemu związanego z narkotykami w Europie • Sygnały zmian dotyczących problemu heroiny i opiatów syntetycznych • Kraje muszą być czujne i gotowe do reagowania • Dane podważają zeszłoroczne doniesienia, że „sytuacja związana z heroinąpowoli ulega polepszeniu” • Obecnie jest to „stabilny, ale niesłabnący problem” • Nie występuje jednak gwałtowny wzrost używania heroiny, jak to miało miejsce w Europie w latach 90.

8. Nie możemy lekceważyć… • zagrożenia wynikającego z nadmiaru heroiny dostępnej na rynkach światowych(rekordowa produkcja opium w Afganistanie w 2007 r.: 8 200 ton, UNODC) • obaw wywołanych wskaźnikami używania heroiny • konfiskaty • zgłaszalność do leczenia • przypadki zgonów związanych z narkotykami

9. Sygnały ostrzegawcze (i) (i)Przypadki konfiskaty • Liczba konfiskat heroiny w większości krajów objętych sprawozdaniem wzrosła o 10% (2003–2006) • Ilość heroiny skonfiskowanej w Turcji, ważnym kraju tranzytowym, wzrosła w tym okresie ponad dwukrotnie • Szacuje się, że w Europie w 2006 r. skonfiskowano ogółem 19,4 ton heroiny (48 200 konfiskat)

10. Sygnały ostrzegawcze (ii) (ii)Nowe przypadki zgłoszeń do leczenia • Ich liczba wzrosła w ponad połowie krajów, które dostarczyły dane w 2006 r. (narkotyk podstawowy: heroina) • Wciąż przybywa nowych użytkowników heroiny • Nowi użytkownicy iniekcyjni:wysoki odsetek (20%) w niektórych krajach • Młodzi użytkownicy iniekcyjni: wysoki odsetek (40%) użytkowników iniekcyjnych poniżej 25 lat wg niektórych badań

11. Odsetek młodych i nowych użytkowników iniekcyjnych w grupie użytkowników iniekcyjnych(rozdział 6, wykres 9)

12. Sygnały ostrzegawcze (iii) iii. Zgony spowodowane przez narkotyki • Heroina jest narkotykiem najsilniej związanym ze zgonami spowodowanymi przez narkotyki, ale odnotowuje się także inne opiaty • Po spadku liczby zgonów (2000–2003) problem obecnie jest statyczny lub wzrasta: większość krajów odnotowuje wzrost od 2003 r. • Średnia wieku osób umierających w wyniku przedawkowania = około 35 lat, ale niektóre kraje odnotowują wysoki odsetek zgonów w wyniku przedawkowania wśród osób poniżej 25 roku życia

13. Zindeksowana długoterminowa tendencja zgonów spowodowanych przez narkotyki w państwach członkowskich UE-15 i w Norwegii, 1985 = 100 (wykres DRD-8)

14. Odsetek zgonów spowodowanych przez narkotyki wśród osób poniżej 25 roku życia (wykres DRD-2)

15. Jeden zgon na godzinę • Co godzinę jeden z naszych młodych obywateli umiera z przedawkowania, którego można było uniknąć • Potrzeba priorytetowego potraktowania środków zapobiegających przedawkowaniu i ukierunkowania ich na grupy wysokiego ryzyka (np. osoby opuszczające więzienie lub powracające do nałogu po leczeniu) • Ograniczenie liczby zgonów związanych z narkotykami jest wyraźnym celem większości krajowych strategii antynarkotykowych

16. Problemy związane z opiatami syntetycznymi • Informacje o wzrastającym problemie spowodowanym dostępnością 3-metylofentanylu • Fentanyl jest znacznie silniejszy od heroiny • Ponad 70 zgonów związanych z fentanylem w Estonii (2006) • Metadon pojawia się w raportach toksykologicznych dotyczących niektórych zgonów w Europie

17. Część II. Stymulanty • Środki pobudzające — takie jak amfetaminy, ecstasyi kokaina — drugi, po konopiach indyjskich, najczęściej używany rodzaj narkotyków w dzisiejszej Europie • Jednak dane wykazują, że w obrębie tej grupy istnieje bardzo niejednorodny obraz pod względem rozpowszechnienia, tendencji i zmian na rynku

18. Wskaźnik przynajmniej jednokrotnego użycia narkotyków • Około 12 millionówEuropejczyków (15–64 lat) co najmniej raz próbowało kokainy • 11 milionów amfetaminy • 9,5 milliona ecstasy • Używanie amfetamin i ecstasy wykazuje tendencję stabilną lub nawet spadkową • Jednak stale zwiększa się używanie kokainy, aczkolwiek w niewielkiej liczbie krajów

19. Amfetaminyi ecstasy: stabilna sytuacja • Około 2 millionów młodych Europejczyków (15–34 lat) w ciągu ostatniego roku użyło amfetaminy, a 2,5 miliona użyło ecstasy • Występują stabilne i spadkowe tendencje w używaniu amfetaminy w ciągu ostatniego roku w tej grupie, które trwają od 2003 r. ; średnio 1,3% młodych dorosłych osób używało w ciągu ostatniego roku • Używanie ecstasy w ciągu ostatniego roku również utrzymywało się na zasadniczo stałym poziomie w skali ostatnich pięciu lat;średnio 1,8% młodych osób dorosłych używało ecstasy w ciągu ostatniego roku • Dane z ankiety szkolnej (Czechy, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania) wskazują na stabilną sytuację lub spadek używania obydwu narkotyków wśród młodzieży w wieku 15-16 lat

20. Tendencje w używaniu amfetaminy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat)na podstawie badania populacji (wykres GPS-8, i)

21. Tendencje w używaniu amfetaminy, ecstasy i kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat)w Wielkiej Brytanii (wykres GPS-23, i)

22. Tendencje w używaniu amfetaminy, ecstasy i kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat)w Danii (wykres GPS-23, ii)

23. Używanie kokainy nadal wzrasta • Około 3,5 mln młodych Europejczyków (15–34 lat) użyło kokainyw ciągu ostatniego roku • Około 1,5 millionaw ciągu ostatniego miesiąca • Siedem państw zgłasza tendencję wzrostową używania w ciągu ostatniego roku zgodnie z najnowszymi badaniami (2005–2007) • W krajach o wysokim poziomie rozpowszechnienia (Dania, Hiszpania, Irlandia, Włochy, Wielka Brytania) dane dotyczące rozpowszechnienia w ubiegłym roku (15-34 lat) mieszczą się w przedziale od około 3% do 5,5%

24. Tendencje w rozpowszechnieniu kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15-34 lat) na podstawie badania populacji (wykres GPS-14, i)

25. Leczenie uzależnień od kokainy i przypadki zgonów w wyniku jej używania • Utrzymuje się tendencja wzrostowa zapotrzebowania na leczenie z powodu kokainy • 2002-2006 – liczba nowych klientów w Europie wymagających takiego leczenia wzrosła z około 13 000 do prawie 30 000 • W 2006 r. odnotowano około 500 zgonów związanych z używaniem kokainy

26. Podzielony rynek stymulantóww Europie • Kokaina dominuje na rynkach nielegalnych stymulantów na zachodzie i południu Europy; w innych miejscach używanie i dostępność są niewielkie • W większości państw członkowskich północnej, centralnej i wschodniej Europy dominującym stymulantem są amfetaminy • Używanie metamfetaminy w UE w dalszym ciągu ogranicza się do Czech i Słowacji • Kokainaiamfetaminy: „produkty konkurencyjne” na europejskim rynku narkotykowym? • Istnieje potrzeba holistycznego podejścia do stymulantów (zamiast koncentrowania się na poszczególnych substancjach)

27. Wykres 4: Europejski rynek stymulantów

28. Część III. Konopie indyjskie • Około 71 mln Europejczyków (15-64 lat) użyło konopi indyjskich co najmniej raz w ciągu życia, a około 7% (23 mln) w ciągu ostatniego roku • Szacuje się, że około 17,5 mlnmłodych Europejczyków (15–34 lat) użyło konopi indyjskich w ciągu ostatniego roku, tj. średnio 13% młodych osób dorosłych

29. Silniejsze sygnały spadającej popularności • „Silniejsze sygnały” mówiące o możliwości spadku popularnościpotwierdzają analizę zawartą w sprawozdaniu za ubiegły rok • Dane krajowe z najnowszego badania na temat używania konopi indyjskich w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych wykazują stabilizację lub spadek • Długotrwałe i intensywne używanie konopi indyjskich wśród 15-letnich uczniów w większości krajów UE także pozostaje na tym samym poziomie lub spada (badania HBSC) • Tendencja spadkowa uwidacznia się w badaniach populacji w niektórych krajach o wysokim poziomie rozpowszechnienia

30. Tendencje w rozpowszechnieniu konopi indyjskich w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15-34 lat) na podstawie badania populacji (wykres GPS-4, i)

31. Zmiany wskaźnika co najmniej jednokrotnego użycia konopi indyjskich wśród uczniów w wieku 15-16 lat między okresami 2001/2002 i 2005/2006 (HBSC) (wykres EYE-5)

32. Zmiany wskaźnika intensywnego użycia konopi indyjskich wśród uczniów w wieku 15-16 lat w okresach 2001/2002 i 2005/2006 (HBSC) (wykres EYE-5)

33. Regularne i intensywne używanie konopi indyjskich • Tendencje w tego rodzaju używaniu mogą zmieniać się niezależne od rozpowszechnienia wśród ogółu populacji • Około 4 mln Europejczyków (15–64 lat) używa konopi indyjskich codziennie albo prawie codziennie • Spośród 160 000 nowych przypadków zgłoszeń do leczenia z powodu narkotyków w 2006 r., klienci leczeni z powodu konopi indyjskich stanowią drugą pod względem liczebności grupę (28%)

34. Odsetek nowych klientów rozpoczynających leczenie w podziale na główne narkotyki w 2006 r. w 24 państwach członkowskich UE (wykres TDI-2, i)

35. Część IV. Dynamiczne rynki:handel kokainą • Zmiana charakterystyki dostaw do i wewnątrz Europy • Afryka Zachodnia głównym węzłem handlowym: prawie jedna czwarta kokainy przemyconej do Europy w 2007 r. przeszła przez ten szlak(szacunek UNODC) • Uważa się, że szlak afrykański przyczynił się do wzmocnienia roli Półwyspu Iberyjskiego jako kluczowego punktu wwozu do UE • Ze 121 ton kokainy skonfiskowanej w 2006 r. w Europie 41% zostało przejęte w Hiszpanii, a 28% w Portugalii • Ostatnie doniesienia na temat importu kokainy przez kraje wschodnioeuropejskie mogą zapowiadać rozwój nowych szlaków przemytu

36. Dynamiczne rynki: rodzima produkcja konopi indyjskich • Rodzima produkcja: w niektórych krajach nie może już być uważana za zjawisko marginalne • Żywica konopi, głównie pochodząca z Maroka, jest historycznie dominującym produktem w UE • W niektórych krajach odnotowuje się obecnie przechodzenie z żywicy na lokalnie uprawianą marihuanę • W Europie skonfiskowano około 2,3 millionaroślin konopi indyjskich (2006) • Lokalna produkcja stawia nowe wyzwania w związku z egzekwowaniem prawa

37. Dynamiczne rynki:sklepy internetowe • Ponad 200 substancji psychoaktywnych jest reklamowanych przez sklepy internetowe, często jako „legalne dopalacze” (np. Salvia divinorum) • Ale w niektórych krajach treść przekazu reklamowego podlega tym samym przepisom, co kontrolowane narkotyki i może pociągać za sobą takie same kary • Większość znanych zidentyfikowanych sklepów ma siedziby w Wielkiej Brytanii i w Holandii (oraz w mniejszym stopniu w Niemczech i w Austrii) • Liczba internetowych sprzedawców detalicznych wzrasta i szybko dostosowują się oni do nowych kontroli

38. Kraje UE coraz częściej wskazują na „grupy szczególnie zagrożone” jako priorytet w swojej polityce antynarkotykowej i społecznej w celu zmniejszenia ryzyka potencjalnych problemów związanych z używaniem tam, gdzie istnieje największe prawdopodobieństwo ich wystąpienia Znajomość profilów tych grup oraz miejsc ich występowania może stanowić ważny punkt wyjściowy dla strategii i działań związanych z zapobieganiem narkotykom Przykłady: młodzież w państwowych placówkach opiekuńczych, osoby mające niekorzystną sytuację rodzinną i sąsiedzką, osoby wcześnie kończące edukację Widoczny rozziew między wolą polityczną a praktycznym wdrażaniem Preferowanie usług w placówkach, do których trzeba przyjść, wobec pracy w terenie Część V: Narkotyki i szczególnie zagrożone grupy młodzieży

39. Dostarczanie dowodów naukowych • Europa jest obecnie jedną z części świata o najbardziej rozwiniętych możliwościach monitorowania narkotyków • Poparte dowodami informacje na temat dzisiejszej sytuacji narkotykowej mają zasadnicze znaczenie dla prowadzenia świadomej, skutecznej i przemyślanej debaty na temat tej złożonej kwestii • Zapewnia to formułowanie opinii w świetle faktów i jasne zrozumienie dostępnych rozwiązań wśród decydentów • Jest to podstawa pracy EMCDDA i jej rocznego sprawozdania