YAYGIN MALZEMELER

1. YAYGIN MALZEMELER SÖNMEMİŞ VE SÖNMÜŞ KİREÇ CAM VE BİLEŞENLERİ PORSELEN VE SERAMİK

2. KİREÇ • Evlerde çaydanlıkların dibinde biriken madde kireç taşı olarak bildiğimiz CaCO3 tür. Kalsiyum karbonata, tabii kireçte denir.

3. SÖNMEMİŞ KİREÇ • CaCO3(k) 900-1000 0C ısıtılırsa, CaO ve CO2 ye parçalanır. Burada CaO sönmemiş kireç olarak bilinir CaCO3(k) → CaO + CO2 Kireç taşı Kireç + Karbon dioksit

4. SÖNMÜŞ KİREÇ • Sönmemiş kirecin su ile tepkimesinden sönmüş (Ca(OH)2) kireç elde edilir. CaO(k) + H2O(s) → Ca(OH)2 +ısı

5. HARÇ VE SIVANIN ELDE EDİLMESİ • Sönmüş kireç, havada bulunan CO2 gazı ile tepkime vererek zamanla sertleşir. Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O CaCO3: Kireç taşı HARÇ= Ca(OH)2 + Kum + su

6. BETON ELDE EDİLMESİ • Beton çakıl, kum gibi maddelerin bir bağlayıcı madde ve su ile birleştirilmesinden meydana gelen inşaat yapıtaşı. Bağlayıcı madde de genellikle çimentodur.

7. Madde ile formülleri doğru sıralanışı nasıldır?

8. CAM VE BİLEŞENLERİ • Cam ani soğutulmuş alkali ve toprak alkali metal oksitleriyle, diğer bazı metal oksitlerin çözülmesinden oluşan akışkan bir malzeme olup ana maddesi (SiO2) silisyumdur.

9. Cam amorf yapısını koruyarak katılaşır. Üretim sırasında hızlı soğuma nedeniyle kristal yapı yerine amorf yapı oluşur. Bu yapı cama sağlamlık ve saydamlık özelliğini kazandırır.

10. SiO2 tabiatta oldukça çok bulunan, zincirleme kovalent bağ içeren ucuz bir maddedir. • SiO2+Na2CO3 +CaCO3→Na2SiO3+CaSiO3+2CO2

11. Camların Genel Özellikleri • Camların, ham maddeleri bol ve oldukça ucuzdur. • Geri dönüşümleri kolaylıkla yapılmaktadır. • Oldukça sağlıklı ve çevre dostudur. • Soda-Kireç Camı; en yaygın olarak kullanılan cam türüdür.

12. Cam tabakalarının arasına bazı plastik maddeler konularak, yüksek basınç altında sıkıştırılmasıyla elde edilen camlar, yüksek darbeler karşısında kırılmazlar. Daha çok güvenlik amaçlı kullanılır.

13. Camın üretim aşamalarında Baryum Oksit ve Lantan Oksit gibi bazı maddeler belirli oranda katıldığında cama farklı özellik kazandırır. “Optik camlar” denilen bu camlar diğer camlara göre daha homojendir ve ışığa karşı daha duyarlıdır. Daha çok mercek ve prizmalarda, gözlük, fotoğraf makinelerinin merceklerinin yapımında kullanılır.

14. Pencere camı üretiminde; kireç yerine-kurşun oksit; ve sodyum oksit yerine-potasyum oksit kullanıldığında oluşan cama “kristal cam” denir. Yontularak işlenebilir özelliğe sahiptir. Normal cama göre oldukça pahalıdır.

15. Cam kimyasal açıdan birçok maddelere karşı dayanıklıdır. Yalnızca hidroflorik asit (HF) ve bazı bazik çözeltiler camı etkiler.

16. Camların bileşenine az miktarda metal oksit ilave edildiğinde, cam bu metal oksitin rengini alabilmektedir.

17. Buzlu cam yapmak için cam hamuru içerisine “kalsiyum florür” veya “kemik küfü“ gibi saydam olmayan beyaz maddeler karıştırılır. • İçeriden dışarıyı gösteren, dışarıdan içeriyi göstermeyen camların yüzeyleri çok ince gümüş tabakayla kaplanır.

20. SERAMİK • Seramik bir veya birden fazla metalin, metal olmayan element ile birleşmesi ve sinterlenmesi sonucu oluşan inorganik bileşik.

21. Seramik Üretimi • Genellikle kayaların dış etkiler altında parçalanması ile oluşan kil, kaolen ve benzeri maddelerin yüksek sıcaklıkta pişirilmesi ile meydana gelirler. Bu açıdan halk arasında pişmiş toprak esaslı malzeme olarak bilinir.

22. Kil belirli bir üretim sürecini geçirdikten sonra, sert ve deforme olmayan, bazı özel etkenler dışında hiçbir dış etkiden kolayca etkilenmeyen bir malzeme haline gelir.

23. Seramik malzeme üretiminde, kil hamuruna belirli maddeler katarak, değişik şekillendirme yöntemleriyle, kullanılan hamurun bünyesine uygun bir pişirme ile, seramik malzemeye istenilen niteliği kazandırma imkânı vardır.

24. Seramik Bileşeni • Bileşiminde değişik türde silikatlar, alüminatlar ve bir miktar metal oksitler ile alkali ve toprak alkali bileşikler bulunan bir malzemedir. Seramik grubuna oksitler, nitritler, boridler, karbitler, silikatlar ve sülfidler girmektedir. Bazı seramiklerde iyonsal, kısmen kovalent bağ bulunabilir. Bazıları amorf, bazıları da kristal yapılıdırlar.

25. Çok sert ve gevrektirler. Erime sıcaklıkları yüksek (silis 1750ºC‘de alüminat 2050ºC’de erir), ısı ve elektriksel yönden yalıtkandırlar. Silise %6 alüminat katılırsa erime sıcaklığı 1550ºC’ye düşer. Demir oksit ve alkali bileşikler erime sıcaklığını daha da azaltarak 900ºC’ye kadar düşürebilir.

26. KULLANIM ALANLARI • Mutfak malzemeleri • İnşaat sektörü • Çanak ve çömlek yapımı

27. PORSELEN • Porselen, sadece doğal kaynaklı hammaddelerden üretilen, beyazlığını kullanılan boyalardan değil, kullanılan hammaddelerden alan, 1400 °C civarında pişirilerek pekişen, ışık geçirgenliğine sahip, sağlıklı bir ürün olarak tarif edilmektedir. • Porselenin temel malzemeleri: • Kaolin (Çim Kili) → Kolay yoğrulmayı • Kum (Silisyum dioksit) → Sert yapı kazanmasını • Feldspat (Alüminyum silikat) → Camsı yapıyı kazandırır.

28. Porselenin Hammaddeleri • Porselenler kaolin, kuvars ve feldispat maddelerinden üretilir. Kaolin, porselen hamurunun kolay yoğrulmasını, şekil almasını ve rengini sağlayan hammaddedir. Kuvars ise, iskelet yapıcı hammadde olup, camsı faz oluşumunu sağlayan feldispat içinde önemli bir oranda çözünerek, porselen hamurunun sert, camsı, ısıya ve kimyasal etkilere dayanıklı olmasını sağlar.

29. Porselenin diş hekimliğinde kullanımı • Porselen, diş hekimliğinde protez yapımı amaçlı kullanılır. Porselenin ağız dokularına mükemmel biyolojik uyumu, ağızda çözünmemesi, renk değiştirmemesi, aşınmaması en önemli avantajlarıdır.

30. Porselen ve Seramik Arasındaki Farklar • Kullanılan ham maddelerin bileşimlerinin ve pişirim sıcaklıklarının farklı olması ürünlerin özelliklerine yansır. Seramik ürünler gözenekli, su geçirgen bir yapıya sahiptir. Yüzeylerinde sırlama yoktur ve renklidirler. Bu özelliklerinden dolayı uzun süreli kullanımlarda yüzeylerinde çatlaklar oluşur. • Çarpmalara ve ani sıcaklık değişimlerine karşı dayanıksızdırlar. Ayrıca seramik ürünler ışığı geçirmez. Porselen ürünler ise tüm bu yönlerde daha dayanıklıdır. Işığı geçirir, yapısı gözeneksizdir. Üzeri sırlıdır ve renksizdir.