Download
1 / 38
400 likes | 1.06k Views
VİTAMİNLER. Yard. Doç. Dr. Özlem SOLAK AKÜ Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Vitaminler vücudumuzdaki işlevler için çok az miktarları yeterli olan, eksikliklerinde bazı sorunlara neden olan organik bileşiklerdir. A VİTAMİNİ. İlk bulunan vitamindir. Görme işlevinde önemli görevi vardır.
E N D
VİTAMİNLER Yard. Doç. Dr. Özlem SOLAK AKÜ Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD
Vitaminler vücudumuzdakiişlevler için çok az miktarları yeterli olan, eksikliklerinde bazı sorunlara neden olan organik bileşiklerdir.
A VİTAMİNİ • İlk bulunan vitamindir. • Görme işlevinde önemli görevi vardır. • Büyüme ve dokuların iyileşmesine etkilidir. • Çocukluk çağında kemiklerin büyümesini dişlerin sağlıklı olarak oluşmasını sağlar.
A vitamini eksikliği • Özellikle loş ışıkta görme bozulur. (Gece körlüğü) • Vücudun savunma sistemi zayıflar. • Eksikliğine pek rastlanmaz.
A vitamini fazlalığı • Havuç ve narenciye türü beta karoten içeren gıdaların fazla alınması ile deri portakal rengine boyanır. • Depolanma özelliği nedeniyle yüksek dozda ilaç olarak alınması veya A Vitamininden zengin karaciğer gibi besinlerin aşırı tüketilmesi ile oluşur. Gelişmiş ülkelerde bu nedenlerden dolayı görülebilir.
Günlük ihtiyaçlar • Bir erişkin için iki tane orta boy havuç yemek günlük ihtiyacı karşılar.
D Vitamini • Kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen faktörlerden birisidir. • En önemli etkisi barsaklardan kalsiyum ve fosfor emilimini sağlamasıdır. • Kemik ve diş yapısının oluşumuna katkı sağlar.
D Vitamini bazı yönlerden çimento gibidir. Diyetle veya ilaç şeklide alınan fosfor ve kalsiyum D Vitamini yetersiz olduğunda hiçbir işe yaramaz. Bu maddelerin kemik ve diş dokusuna oturabilmeleri ancak D Vitamini varlığında mümkündür.
Besinlerle alınmasının ötesinde güneş ışınları etkisiyle deride de oluşabildiği için, güneşle teması az olan kişilerde eksikliği görülebilir.
D vitamini eksikliği • Çocuklarda Raşitizm denen hastalığa yol açar. • Erişkinlerde ise osteomalazi hastalığına neden olur. • Osteoporoz (kemik erimesi) gelişebilir.
Osteoporozda kemik yapısının bozulmasına bağlı olarak basit travmalarla kırık oluşabilir. • Örneğin; bir bacak boyu mesafesindeki yükseklikten düşmede kırık oluşması gibi.
Sağlıklı omurga Kifotik omurga Osteoporoz Süreci
D Vitamini Fazlalığı • Kanda kalsiyum düzeyi artar ve buna bağlı olarak da iştahsızlık, bulantı, kusma, idrarın çoğalması, susama hissinin artması,ishal ve kabızlık olabilir.
D Vitamini GereksinimiGünlük doz ( 1 mikrogram = 40 Ünite ) • Normal bebeklere 400, • Prematürelere 800, • Erişkinlere 1000 Ünite yeterlidir.
D Vitamini doğal kaynakları • Yiyecek 100 gr.da Ünite • Balık yağı 8000 • Konserve balık 400 • Yumurta 60 • Tereyağı 30 • Karaciğer 10 • Et 1 den az • Sebze 0 a yakın
D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİNİN ÖNLENMESİ • Gebeler ve emzirme dönemindeki annelere D vitamini desteği almalıdırlar. • Anneler ve bebekleri yeterli süre güneşışınlarından yararlanmalıdır. • Anne sütü ile beslenen bebekler ilk bir yıl içinde günlük 400 IU D vitamini almalıdırlar.
50 yaş ve üzerindeki kişilerde Vit D eksikliği riski artmıştır. İlerleyen yaşla birlikte deride eskisi kadar etkili şekilde D vitamini üretilemez ve böbrekte vitamin D aktif şekline dönüştürülemez. • Kalça kırığı olan yaşlı erişkinlerin yaklaşık 30% ila 40%’da vitamin D eksikliği olduğu tahmin edilmektedir. • 50 yaşın üzerindeki kişiler Vitamin D takviyesinden fayda görebilirler.
E vitamini • Temel görevi antioksidan etkisidir. • Antioksidan demek okside olmayı, yani oksijen ile bozulmayı önlemek demektir. Oksijeni tutarak, oksijen etkisi ile oluşabilecek istenmeyen etkilerin önüne geçer. Daha iyi anlaşılması için demirin paslanması, okside olması demektir. Boya ve antipas gibi maddeler bunu engeller. E Vitamini de bir şekilde buna benzer bir koruyucu etkiye sahiptir. Bu etki C Vitamini betakaroten, glutatyon ve selenyumda da vardır.
E vitamini • İnsan vücudunda oksijen etkisi ile parçalanabilecek veya değişebilecek vücut bileşimlerini korur. • Hücrelerin genel sağlığını korumak gibi özellikleri vardır. Hücrelerdeki yağların oksijen ile bozulması sonucu bazı pigmentler oluşur (yaşlılık lekeleri). E vitamini bunu engelleyebilir.
Doymamış yağ asitlerinin oksidasyonunu azaltarak hücre zarı oluşumuna yardımcı olur. • Lipid zarlarının ve doymamış yağ asitlerinin oksijenin etkisi ile yıkılmasını önler. LDL kolesterolün oksidasyonunu engelleyerek koroner arter hastalığını önleyebilir veya geciktirebilir. • Serbest radikaller denen zararlı maddelerin dokuları tahrip etmesini önler. Bu özelliği ile damar sertliği, kalp hastalıkları, hipertansiyon, eklem iltihabı, yaşlanma sorunları üzerine olumlu etkileri olmaktadır.
E Vitamini Eksikliği • Eksikliği insanlarda normalde görülmez.
E Vitaminin Fazlalığı • Fazlalığının zararlı bir etkisi bu güne kadar gösterilmemiştir. Gereğinden fazla alınanlarda birkaç gün içersinde dışkı ve idrarla vücuttan uzaklaştırılır.
K VİTAMİNİ • Karaciğere gelen K Vitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır.
K vitamini eksikliği • Eksikliği nadirdir. Daha sık olarak yeni doğan bebeklerde barsakları bakteri içermediğinden ve oldukça steril besinler aldıkları için ayrıca karaciğerlerinde de bu pıhtılaşma faktörlerinin yapımı henüz yeterli olmadığından görülebilir.
K Vitamini Fazlalığı • Aşırı pıhtılaşma ve bunun da sonucunda damarlarda tıkanmalar meydana gelir. • Fazlalık oluşması eksikliği gibi nadiren olabilecek bir durumdur.
Portakal Limon Kivi Üzüm Domates Çilek Brokoli Karnıbahar Lahana Ispanak Kırmızı biber Havuç C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT) KAYNAKLARI:
C VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNDE NE OLUR? • Diş etleri şiş, mor, süngerimsi, kanamalı • Kemiklerde kanama • Deride kanamalar olur • Yorgunluk, güçsüzlük • Kas ağrıları, eklemlerde ağrılar
VİTAMİN DESTEĞİ GEREKLİ Mİ? Amerikada vitamin destekleri gittikçe artan bir şekilde tüketilmektedir. Vitaminlere, minerallere ve bitkisel ürünlere yılda ortalama 30 milyon dolar harcanmaktadır. Bu alandaki harcamalar toplum yaşlandıkça giderek artmaktadır.
Vitamin ve mineral destekleri gerçekten daha uzun ve kaliteli bir yaşam sağlar mı? • Şu anda bunun cevabı tam olarak bilinmiyor.
Özel durumu olan bazı kişiler vitamin desteğinden fayda görebilirler.Ör. • Hamile bayanların folik asit alması ile bebekte sinir sistemi hastalıklarının görülme riskini azaltabilir. • Ayrıca hamilelikte demir, kalsiyum almak da gerekli olabilir. • İçinde antioksidanların bulunduğu vitamin destekleri vücudun mikroplara karşı savunma sistemini güçlendirerek enfeksiyon riskini azaltabilir.
Çok sıkı diyet yapanlarda, alkol bağımlılarında vitamin desteği gerekli olabilir. • 50 yaşın üzerindeki kişiler Vitamin D takviyesinden fayda görebilirler.
Sebze, meyve, et ve tahıl içeren düzenli ve dengeli bir diyetle beslenen kişilerde ek vitamin desteği gerekmez.
