Brunon Hołyst

1. Brunon Hołyst SUICYDOLOGIA

2. Suicydologię należy uznać za jednąz interdyscyplinarnych nauk o człowieku. Jest ona powiązana – z jednej strony – ściśle z psychologią,pedagogiką, socjologią i innymi naukamihumanistycznymii społecznymi,z drugiej zaś–z naukami przyrodniczymi. Jednym z jej głównych zadań jest opisi charakterystyka zjawiska samobójstwa, dokonanych na podstawie analizy obiektywnych danych.

3. Celem finalnym zaś jest stworzenie naukowych podstaw programów profilaktycznych, redukujących zakres tego niezwykle drastycznego zjawiska. Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że samobójstwa stanowią globalny problem. Każdego dnia 1500 osób odbiera sobie życie,a 15 000 czyni nieudane próby.

4. Jeśli pragniemy ratować życie ludzkie, to najczęściej wystarczy umiejętność ratowania ciała. Jeśli jednak gotowi jesteśmy przywracać życie niedoszłemu samobójcy, to dodatkowo musimy zdobyć umiejętność przywracania obumarłej woli, chęci do ziemskiej egzystencji.

5. Ambicją niniejszej pracy jest wniesienie wkładu w spełnienie tak pojmowanego humanistycznego obowiązku ratowania tych, na których spadły ciężary nie do udźwignięcia.

6. Samobójstwa na świecie pochłaniają rocznie więcej ofiar, niż wojny i morderstwa razem wzięte. W Europie z powodu samobójstw ginie każdego roku więcej ludzi niż w wypadkach samochodowych. Zgodnie z szacunkami ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na świecie co trzy sekundy ktoś podejmuje próbę samobójczą, a co 40 sekund – traci z tego powodu życie.

7. W 2000 roku liczba osób, które zginęły śmiercią samobójczą wyniosła około miliona i przekroczyła liczbę ofiar działań wojennych (230 tysięcy) lub zabójstw (500 tysięcy). Jak podkreślają eksperci, liczba zgonów z powodu samobójstw wykazuje stałątendencję wzrostową. W 2020 roku może ona dojść nawet do 1,5 mln.

8. W 2008 roku w Polsce odnotowano 9444 zamachy samobójcze, z których 3964 zakończyło się zgonem. Największą liczbę samobójstw odnotowuje się w krajach Europy Wschodniej (zwłaszcza na Litwie, Łotwie, w Estonii i Rosji), a najmniejszą – w krajach Ameryki Łacińskiej, krajach muzułmańskich i w kilku krajach azjatyckich. Na temat samobójstw w Afryce dostępnych jest obecnie bardzo mało danych.

12. Na podstawie: World Health Statistics Annual 1995, WHO, Geneve 1996, Demographic yearbook 1994, UN, New york 1996.

14. Na podstawie: World Health Statistics Annual, WHO, Geneve 1996.

15. Odsetek samobójstw wzrasta wraz z wiekiem. Ostatnio jednak obserwuje się na całym świecie niebezpieczną tendencję wzrostu zachowań samobójczych wśród osób młodych, między 15. a 25. rokiem życia. We wszystkich krajach samobójstwa znajdują się dziś na trzecim miejscu wśród przyczyn zgonów osób między 15 a 34. rokiem życia.

16. Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze w 2008 r. (Polska)

17. Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze w 2008 r. (Polska) c.d.

18. Mężczyźni popełniają samobójstwa częściej niż kobiety – z wyjątkiem mieszkańców rolniczych obszarów Chin, gdzie proporcje są odwrotne. Liczba zamachów samobójczych zakończonych zgonem (Polska)

19. Liczba zamachów samobójczych zakończonych zgonem (Polska) c.d.

20. Podejmowanie prób samobójczych ma liczne i złożone przyczyny. Mogą to być np.: • bieda, • brak pracy, • utrata ukochanej osoby, • kłótnie w rodzinie, • kłopoty zawodowe lub prawne. Pewną rolą odgrywają także czynniki genetyczne –historia samobójstw w rodzinie zwiększa ryzyko.

21. Ustalone przyczyny zamachów w 2008 r. w Polsce źródłem jednego zamachu może być więcej niż jedna przyczyna

22. Nie zawsze można ustalić przyczynę zamachu – tak było w przypadku 2396 kobiet i 2045 mężczyzn. Na ryzyko samobójstwa bardziej są też narażone osoby cierpiące na choroby lub zaburzenia psychiczne, na przykład depresję i schizofrenię. Ważną rolę mogą również odegrać nadużywanie alkoholu lub narkotyków, izolacja społeczna, doświadczenie przemocy w dzieciństwie, choroba, której towarzyszy silny ból. • Najważniejsze jest to, by zdać sobie sprawę, że samobójstwom można skutecznie przeciwdziałać.

23. Należy utrudniać dostęp do środków najczęściej wybieranych w celach samobójczych, takich jak związki toksyczne (np. pestycydy), broń palna, tabletki przeciwbólowe. Pierwszym przełomem w tej dziedzinie był fakt, że wiele firm farmaceutycznych zaczęło pakować potencjalnie niebezpieczne tabletki w tzw. listki, z których trudniej je wyłuskać niż z buteleczek. Jak pokazuje praktyka ograniczyło to wykorzystanie tych pigułek do prób samobójczych.

24. Podobne wyniki przyniosy w niektórych krajach restrykcje dotyczące dostępu do broni palnej. Obecnie czynione są próby ograniczenia dostępu do pestycydów – zwłaszcza w Chinach, gdzie w celach samobójczych są one wykorzystywane najczęściej. Można to osiągnąć przez zwiększenie nadzoru nad chemikaliami, ich bezpieczniejsze przechowywanie i stosowanie odpowiednich rozcieńczeń.

25. Bardzo istotna jest dobra opieka medycznai psychologiczna nad osobami szczególnie narażonymi na samobójstwo – na przykład chorymi psychicznie – oraz przygotowanie pracowników z placówek medycznych pierwszego kontaktu do identyfikacji i leczenia osób szczególnie narażonych na samobójstwo. Ten ostatni sposób dał dobre wyniki m.in. w Finlandii i Wielkiej Brytanii. Zachęcające rezultaty u osób starszych przynoszą też programy pomocy udzielanej przez telefon. Ważną rolę mogą odegrać specjalnie przygotowywane programy edukacyjne dla dzieci szkolnych.

26. Do czynników, które mogą uchronić przed samobójstwem należy zaliczyć wsparcie psychiczne i społeczne, przede wszystkim ze strony rodziny i przyjaciół, pozostawanie w stałym związku, przynależność do grupy religijnej lub innego ugrupowania. Samobójstwa to tragiczny problem zdrowia publicznego na całym świecie. Pochłaniają one wiele niepotrzebnych ofiar. Aby temu zapobiec, musimy podjąć skoordynowane i intensywne działania o zasięgu globalnym.

27. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców)

28. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców) c.d.

29. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców) c.d.

30. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców) c.d.

31. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców) c.d.

32. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców) c.d.

33. Zamachy samobójczena świecie(współczynnik na 100 tys. mieszkańców) c.d. Źródło: WHO

34. W zdrowym ciele zdrowy duch –to życie wymarzone. W chorym ciele chory duch to widmo najgorszej ze śmierci. Większość ludzi umiera w wyniku utraty energii fizjologicznej, zachowując do końca wolężycia. Zabójcą staje się tu somatyczna niewydolność, wypadek czy po prostu bezwzględny w uśmiercaniu czas. Ciało zabić mogą inni. Wtedy odchodzi z tego świata i dusza. Na niektórych z nas spada tak dużo przeciwności losu, że w fizjologicznie pulsującym ciele ginie sama chęćżycia. Wówczas zdarza się chęć uwolnienia duszy.

35. Duszę z ciała uwolnić możemy tylko my sami, wtedy ginie też i nasze ciało. Gdy zabijamy w sobie ciało, jest to poświęcenie, a nie samobójstwo. Można chciećżyć i dać się zabić, i odebrać sobie życie, ponieważ ciało nie dla wszystkich jest darem bezcennym. Są wartości cenniejsze. Darem bezcennym dla wszystkich pozostaje dusza (Faust potwierdza tylko tę regułę). Duszy się nie poświęca, duszę zabiera się z sobą, gdy świat staje się bez wartości.

36. Samobójstwo jest zawsze zamachem na duszę, przy czym dla „szkiełka i oka” widoczne pozostaje samo tylko ugodzenie w cielesną powłokę, bo przecież inaczej uwolnić duszy nie można. Nie ma większej różnicy w przywracaniu sprawności ciała ofiary samochodowego wypadku czy samobójczego rzucenia się pod koła pojazdu, nie ma różnicy w ratowaniu ciała ofiary zatrucia pokarmowego czy samobójczego przedawkowania leków. Ciało reaguje na wszelkie zakłócenia mechaniczne bez względu na ich „motywacyjne” źródło.

37. Uratowaćżycie to uratować ciało, uratować człowieka to uratować chęćżycia. Gdy o tym zapominamy, ratowanie życia staje się ratowaniem duchowo „odmóżdżonej” fizjologicznej maszyny. Powszechnie sądzi się, że ratowanie życia jest moralnym nakazem. Czy jednak wolno nam ratować ciało, jeżeli nie potrafimy ratować ducha? Ciągle rośnie zdolność przywracania tej jednej, tylko cielesnej, fizjologicznej, strony życia, która bez drugiej, duchowej, nie jest nawet namiastką prawdziwie ludzkiego istnienia.

38. Ciało może istnieć bez ducha. Duch nie może istnieć na tym świecie bez ciała. Ratując tylko ciało nie przywracamy woli życia, ożywiamy jedynie ciało. Uzasadnieniem ratowania samego ciała pozostaje nadzieja, że w pewnym momencie uda się uratować w tym ciele też duszę. „Po co uratowaliście moje ciało, gdy dusza pozostaje dla was obojętna?” – czy słowa te, kierowane do lekarzy, należą do rzadkości? Tym przecież różni się lekarz ratujący życie, a nie tylko biologiczną powłokę.

39. Długo trzeba studiować i praktykować, aby umieć przywracać człowiekowi sprawność ciała. Natomiast nie tak wiele jest źródeł wiedzy, podręczników i katedr, z których czerpać można wiadomość o tym, jak przywracać wolężycia. Każdy lekarz cieszy się z sukcesu przywrócenia sprawności ciała temu, kto usiłował odebrać sobie życie. W jakie jednak wpada zakłopotanie, jaki przeżywać musi lęk, gdy przyjdzie mu spojrzećw oczy ciągle przepełnione duchowąśmiercią.

40. Każdy przypadek samobójstwa sam w sobie jest niepowtarzalny. Ta prawda dotyczy także chorób ciała, nie tylko psyche, a jednak usuwamy w nim skutki zakłóceń dzięki wiedzy nie jednostkowej, ale ogólnej – dzięki nauce. W każdym niepowtarzalnym przypadku mamy też coś powtarzalnego i właśnie ten fakt skłania nas do refleksji nad tym, co we współczesnej nauce może być pomocne w procesie przywracania woli dalszego istnienia tym, którzy ciało swe próbowali życia pozbawić, a którym zostało ono uratowane.

41. Jeśli przywracamy sprawność ciała bez zmiany warunków jego egzystencji, to czyż nie jest to zabieg jedynie techniczny, czyż nie jest to ratowanie życia tylko po to, aby skazać je na kolejne samobójstwo? Jeśli pragniemy ratowaćżycie ludzkie, to najczęściej wystarczy umiejętność ratowania ciała. Jeśli jednak gotowi jesteśmy przywracaćżycie niedoszłemu samobójcy, to dodatkowo musimy zdobyć umiejętność przywracania obumarłej woli, chęci do ziemskiej egzystencji. Przywracanie życia to nie tylko wzmacnianie sprawności fizycznej organizmu, ale i zmniejszenie obciążeń, gdy te przekraczają jego siły.

42. Podstawową, pierwszą przesłanką suicydologicznego wnioskowania staje się twierdzenie, że samobójcą może stać się bez wyjątku każdy człowiek. Samobójcą staje się przecież ten, kto traci wolężycia, kto o życie przestaje dbać. Czyż tak trudno wyobrazić sobie zdarzenia pozbawiające życie wszelkiej wartości, czyniące zeń jedynie wartość ujemną, przykrą, bolesną, samo tylko źródło cierpienia? Każda materia ma granice swego wyczerpania – o tym przekonani są wszyscy. Każdy też może wyobrazić sobie sytuacje coraz trudniejsze do przeżycia, do zniesienia, a więc i coraz mniej prawdopodobne; toteż nikt nie wierzy, że właśnie on sam może paść ofiarą tych zdarzeń.

43. Jednostkowy przypadek odebrania sobie życia jest zawsze tragedią największą, w swej masie zaś staje się tylko statystycznym wskaźnikiem, surowcem naukowej analizy, dowodem przyrodniczej prawidłowości. Ten sam los, który trafia bolesnymi doświadczeniami, niektórym spieszy w ostatniej chwili na ratunek i przywraca uchodzące życie. Nie przywraca jednak równocześnie dawnej odporności na ciosy.

44. Po sukcesie w ratowaniu ciała stajemy wobec problemu najtrudniejszego –ratowania chęci przystąpienia do dalszej gry, powtórnego udziału w życiu; w losowaniu stajemy wobec problemu ratowania gotowości do ryzyka kontynuowania życia, bo życie jest przecież nieustannym ryzykiem, zakładem z sobą samym i z najgroźniej pojmowaną naturąświata.