ATATÜRK’Ü HİÇ BÖYLE GÖRMEDİNİZ!

1. ATATÜRK’Ü HİÇ BÖYLE GÖRMEDİNİZ! Asi’den Gazi’ye Karikatürlerde ATATÜRK 1919 – 1938 Karikatürlerden yansıyan tarih… Atatürk Anadolu’ya geçtikten sonra birçok yayında yüzlerce karikatürü yayınlanmış. Bu karikatürler şimdiye kadar bilinmiyordu. Geçtiğimiz günlerde Atatürk’ü ve yaşadığı dönemi karikatürleriyle inceleyen bir kitap yayınlandı: Asi’den Gazi’ye Karikatürlerde Atatürk… Bu kitaptan alınmış birkaç karikatür, karikatürlerin ne kadar müthiş bir tarih belgesi olabileceğinin göstergesi… GİRİŞ

2. 19 Mayıs’ta Anadolu’ya geçtiğinde O’nu tanıyan pek azdı. Karikatürcüler bile onu tanımadığından ezbere çiziyor, pek benzetemiyorlardı. O’nu; uzlaşmaz, sert, ülkeyi İstanbul ve Anadolu olarak ikiye bölmüş bir asker olarak çiziyorlardı. Karagöz – Aman berber dayı, kabadayılığı bırak da dikine traş etmekten vazgeç gözüm. Görüyorsun ya perdah ettikçe kanıyor. Başım rahat olmazsa bu vücut kaç para eder. Karagöz 20.3.1920 Sayı:1255 Sh:1

3. Karikatürcüler Mustafa Kemal’in gücünün farkında değil… İstanbul Hükümeti temsilcileri ile yapılan Bilecik görüşmeleri için yapılmış bu karikatürde, Mustafa Kemal Paşa, Ahmet İzzet Paşa’nın elini öpecekken tasvir edilmiş. Oysa görüşme sonrası Mustafa Kemal Paşa, Ahmet İzzet Paşa ve beraberindekileri Ankara’da “misafir olmaya” ikna ederler; hem de neredeyse bir yıl boyunca. İstanbul’a dönmelerine işbirliği şartıyla izin verilir. Bu karikatürün çizeri ise basın sektörüne karikatürcü olarak girmiş, Hürriyet’in kurucusu Sedat Simavi… Diken 1920 Sayı:61 Sh:1 İlk Temas. Sedat Simavi

4. Özellikle II. İnönü Savaşı kazanıldıktan karikatürlerde Mustafa Kemal Paşa’nın daha fazla desteklendiği görülmeye başlanıyor… Güleryüz Nabzında bir iman vuran kanınla Bu ziya görmeyen ufka yükseldin Bilmem ki semadan yüksek alnınla Güneşin doğduğu yerden mi geldin 5.5.1921 Sayı:1 Kapak

5. Mustafa Kemal’i sonuna kadar eleştirmekten vazgeçmeyen karikatürcü Ahmet Rıfkı’nın bir çalışması. Ahmet Rıfkı, meşhur “köylü milletin efendisidir” sözünü eleştiriyor… Aydede Bir mukabele –”Türkiye’nin efendisi köylüdür.”(Reis Paşa’nın nutkundan) Köylü – Çifte çubuğa biraz da onlar baksa da efendiliğimizi bilsek… 9.3.1922 Sayı:20 Sayfa:2

6. Büyük Taarruz’un başlayacağı günler… Mustafa Kemal Paşa Yunan Kralı Konstantin’in ensesinde bıçak biliyor… Bıçağı böyle sizin ensenizde bilerim. Ondan sonra ulu Hak’tan şanlı zafer dilerim. Ordumuzun karşısında tam bu hale geldiniz. Pek yakında topunuzu haritadan silerim. Güleryüz Büyük taarruz yakında başlayacaktır… 17.8.1922 Sayı: 70 Kapak Sedat Simavi

7. Meşhur Damat Ferit de karikatürcülerin Mustafa Kemal Paşa ile birlikte çizdiği simalardan… Kabus Güleryüz (Damat Ferit’in kabusu…) 16.11.1922 Sayı:82 Kapak

8. Cumhuriyet’in ilanı sonrası karikatürlerinden… Cumhuriyet sonrası kimlerin ve nelerin tehlikede olduğunun işareti… Cumhuriyet fidanını yaşatalım! Karagöz – Haydi efendiler, haydi ağalar, haydi paşalar bu meyvesiz, bu hayırsız, bu kart kütüğü devirelim ki körpecik fidanımız büyüyüp çiçeğini açsın, meyvesini versin! Karagöz (Ağaç gövdesinde; “irtica”, dallarındaki kuru kafalarda; “taassup”, “eski kafa”. Fidanın yapraklarında; “terakki”, “teceddüt”, “refah”, “servet”) 5.12.1923 Sayı:1640 Sh:1

9. Mustafa Kemal Paşa Devrimleri gerçekleştiriyor; engelli koşan bir atlet gibi, tüm engelleri aşıyor… Necat Safhaları: Son hamle (Engellerde; “Saltanat, Hanedan, Taassup”) Zümrüdüanka 6.3.1924 Sayı: 121 Sh:1

10. Mustafa Kemal Paşa, o dönemde Atatürk’ü Koruma Kanunu olmadığından olacak, oldukça serbest biçimde resmedilmiş; çöpçü, bilardocu, hindi, horoz vs… Şüphesiz bu karikatürleri görmüş olan Atatürk bunlardan rahatsız olmamış. İşte Mustafa Kemal Paşa’yı horoz olarak gösteren bir karikatür… “Hakimiyeti Milliye” Gazetesi’nden: Akbaba Horoz öttü dava bitti!... 12.6.1930 Sayı:769 Kapak (Kaçan Yunus Nadi, “pençe altındaki” Avukat Haydar Rıfat).

11. Sunuda bulunan tüm resimler için karikatürlerdeatatürk.com web sitesine teşekkür ederim. Daha fazla örnek görebilmek için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz. İnternet sayfasından kitapla ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz ve mail ile merak ettiklerinizi sorabilirsiniz; gerçekten çok ilgili insanlarla karşılaşıyorsunuz. www.karikaturlerdeataturk.com