360 likes | 616 Views
Morfologie en OT. Jack Hoeksema. morfemen. Meestal betekenisvolle stukjes woord: Paard-e-bloem Har-ig Suf-ig Reiz-ig-er Neutr-aal Geni-aal Pro-duct, Aqua-duct, In-duct-ie, Con-duct-eur. Soorten morfologie. Item-and-arrangement Item-and-process Word-and-paradigm.
E N D
Morfologie en OT Jack Hoeksema
morfemen Meestal betekenisvolle stukjes woord: • Paard-e-bloem • Har-ig • Suf-ig • Reiz-ig-er • Neutr-aal • Geni-aal • Pro-duct, Aqua-duct, In-duct-ie, Con-duct-eur
Soorten morfologie • Item-and-arrangement • Item-and-process • Word-and-paradigm
Item and Arrangement • Morfologie is het aaneenbreien van morfemen • Nadruk ligt op combinatoriek Vb: V[past] V Aff[past] leev de
Item-and-process • Nadruk ligt op het afleiden van woorden van andere woorden • Door gebruik te maken van regels (transformaties), is dit een veel krachtiger model Vb: loop → liep (regel 1: klinkerwijziging) hoop → hoopte (regel 2: toevoeging /tə/)
Word-and-paradigm • Nadruk op paradigmatische relaties • Analogie heeft een natuurlijke plaats in dit model Vb: hoop hoop-en hoop-te hoop-te-en
Voordelen item-and-process • Met regels kun je tal van typen morfologie beschrijven, niet alleen nette concatenatie (aaneenrijging), maar ook • Interne verandering (ablaut, geminatie, umlaut, etc.) • Subtractie (buuv < buurvrouw, bus < omnibus, fanaat < fanatiek/fanaticus, prof < professor/professional) • Infixatie
Infixatie Vereist meer dan morfologische constituenten Bijv Yurok (Indianentaal, Californië) ho.k’wc ‘gokken’ hegok’wc ‘vaak gokken’ cwinkep ‘praten’ cweginkep ‘vaak praten’ trahk ‘water halen’ tregahk ‘vaak water halen’ lkyorkw‘kijken’ lkyegorkw ‘vaak kijken’
Infixatieregel • [CnVX] → [CnegVX] (directe insertie) of • [eg[CnVX]] → [CnegVX] (prefixatie + metathesis)
Nadelen item-and-process • Met regels kun je veel beschrijven • Eigenlijk te veel (kracht vs restrictiviteit) • En regels bieden vaak geen verklaring
OT Morfologie Hybride model, met elementen van de drie benaderingen: item-and-arrangement: input item-and-process: GEN word-and-paradigm: via constraints als correspondence en sympathy
Infixatie in OT • Plaatsing: constraint Edgemost (2 varianten: Leftmost; Rightmost) • Normaal levert dit prefixen, resp. suffixen op • Bij infixen wordt Edgemost gedomineerd door fonologische constraints, zoals Onset en No Coda
Allomorfie Engelse meervoudsuitgangen: • cats [s] • dogs [z] • bushes [əz]
Deel van de allomorfie is zuiver fonologisch van aard, vgl. cats Katz Look at those dogs The dog’s owner is angry The dog’s been barking all night That dog’s mine.
deel is morfologisch, vgl. Tom Jones’ friends (genitief –s: geen epenthetische vocaal – resultaat: versmelting door degeminatie) the Joneses (meervouds –s: wel epenthetische vocaal)
Verleden-tijdsuitgangen (Engels) • worked [t] • jogged [d] • patted [əd]
fonologie • worked: d → t /[-voice] __ • jogged: d blijft d Vergelijk ook: He’d been here It’d better be good. [spreek uit: it better be good]
en morfologie • he hit me • he put it there • he begged me • twolegged monster
-er/-aar/-der • Fonotactische conditie: *rVr: rir, ror, rur, rar, rer, rər OK: rVVr: roer roor (het vroor, Roorda) raar reer (pareer, opereer) reur (terreur) rier (Trier)
morfologisch belang • comparatief -ər • agentief -ər • -erij • -erig *rarer, *ongurer; *horer, *aanvoerer Het Duits heeft de conditie niet: Führer, Maurer, Lehrer, schwerer
Nog een conditie • weigeraar • twijfelaar • bikkelaar • hakkelaar • woekeraar • versnipperaar • beoefenaar • tekenaar
De constraints tot dusver voorspellen: *twijfeler *woekerder *tekener als agentieven
Geen agentief –er na sjwa + sonorant • Opeenvolgingen van sjwa’s worden vaak vermeden: • *gebereid, *geverwerkt • het eige (*eigene) huis) • Duits: betteln, atmen, Bettler, Wagner Echter niet altijd: • verwerp+lijk → verwerpelijk • helderder, zuiverder
Plaatsnamen • Amsterdam – Amsterdammer • Haarlem - Haarlemmer • Groningen – Groninger (*Groningener, *Groningenaar) • Assen – Assenaar (maar de Asser TT) • Kampen – Kampenaar • Brussel - Brusselaar • Breda – Bredanaar (metanalyse, analogie) • Zwolle – Zwollenaar • Den Bosch - Bosschenaar
relatie tot syntaxis relatie tot fonologie split morphology? strata? De plaats van morfologie