RSG Broklede

1. RSG Broklede presentatie dyslexiebeleid 20 november 2012

2. Dyslexie: wat is het?

3. Dyslexie: wat is het? • sterke aanwijzingen erfelijkheid • invloed leesvaardigheid, spelling en woordenschat, gehoor, spraak, schrijven en handschrift • stoornis in het technisch lezen • lezen en schrijven kost energie • sneller afgeleid • ¾ moeite herkennen klankstructuur • ¾ moeite snel benoemen van woorden • traag leestempo spellend lezen / hoog leestempo door radend lezen • problemen met onthouden woordbeelden • problemen met luister- en inprentspellingen

4. Dyslexie: wat is het gevolg? • belemmeringen in het onderwijs • sociaal-emotionele problemen • geen luiheid • geen gebrek aan intelligentie • geen modeziekte • onzichtbare handicap

5. Wat kan ik doen? • wat kan uw zoon/dochter zelf doen? • wat kunt u doen? • wat kan de school doen?

6. Wat kan ik doen? • wat kan uw zoon/dochter zelf doen? • wat kunt u doen? • wat kan de school doen?

7. Wat kan ik doen? • toon begrip en heb geduld • dyslexie is geen excuus • dyslecten moeten harder werken en dat is niet erg • 6 is voldoende • helpen met plannen en organiseren • tekstbegrip en woordenschat vergroten door inzetten van alle zintuigen met beeld en bewegingen • stimuleren van maken van samenvattingen • stimuleren werken met gratis internetprogramma’s (WRTS) • inzetten van beschikbaar oefenmateriaal (muiswerk) • lezen in alle varianten thuis stimuleren • luisterboeken bij voorkeur samen met boek lezen • herhalen, herhalen, herhalen en dat niet erg vinden • herhaald lezen en versnellen beïnvloedt de vlotheid • stimuleren van stil hardop lezen • oefenen van klanken (uitspraak)

8. Wat doen we eraan? • signaleren • faciliteren • informeren • begeleiden

9. Signaleren • signalering gegevens basisonderwijs • indien aanwezig analyse onderwijskundig rapport basisonderwijs/ onderzoeksrapport • aanmeldingsformulier ouders • verklaring! • signalering via observatie en toetsing • observatie docenten, ouders • Taalscreening dictee ‘Het wondere weer’ en stilleestoets ‘Hoe gevaarlijk is een tekenbeet?’ • Muiswerktest (indicatie) • selectie van leerlingen met problemen • advies aan ouders kind te laten onderzoeken

10. uitslag taalscreening en muiswerktest Bij het dictee gaat het om typische dyslectische fouten en het handschrift. Bij de stilleestoets gaat het om de leessnelheid. De combinatie van deze twee onderdelen plus hetgeen in het dossier van de basisschool zit, kan leiden tot een oproep voor de muiswerktest. De muiswerktest is wederom slechts indicatief. Voor uitleg http://www.muiswerk.nl/do.php?ID=f18cc61d307e5043&src=vo&sti=c9a8886d88e0a38b&usr=2 De ouders krijgen de uitslag per brief. Er zijn drie mogelijkheden: • er zijn geen/nauwelijks indicaties • er zijn wellicht enkele indicaties, maar onvoldoende voor een aanbeveling • er zijn indicaties voor dyslexie en u krijgt een aanbeveling om zoon/dochter te laten onderzoeken door een erkende deskundige

11. Faciliteren en informeren • verklaring (diagnose) • erkende deskundige • leerling • toekenning faciliteiten • LVS docenten • ouders

12. Begeleiden • wegwijs bijeenkomsten • kennismakingscursus Kurzweil • docenten • individuele gesprekken • geen RT op school

13. Waar lopen leerlingen tegen aan? • gebruik maken van mogelijkheden • onbegrip van anderen • niet snappen hoe werk wordt beoordeeld • niet (goed) gehoord/begrepen • missen van informatie omdat het te snel gaat • moeite met plannen • moeite met onderscheiden van hoofd- en bijzaken • ik durf niet (leesbeurten, presentaties e.d.) • veel zelf vragen en dat bij herhaling

14. Faciliteiten • regulier • gesprek • blauwe kaart • wijzigingen via afdeling zorg • schoolexamens (SE) • vanaf 4de • formulier eenmalig (nieuw) • veranderingen alleen begin schooljaar via afdeling zorg • deadline oktober 1ste SE periode • centraal schriftelijke examens (CSE) • alleen 5 havo en 6 vwo • deadline 1 november melding inspectie

15. Faciliteiten regulier • Extra tijd inclusief verlengde pauze luistertoetsen • Vergroting (gaat verdwijnen) • Aangepaste beoordeling • Mondelinge herkansingen • Maatwerk • (Deel)dispensaties • Laptop als schrijfgerei • Laptop met spellingscontrole bij toetsen • Kurzweil bij toetsen • Daisyspeler (gaat verdwijnen)

16. examenfaciliteiten • Schoolexamen • extra tijd inclusief verlengde pauze luistertoetsen (samengevoegd) • laptop spellingscontrole • Kurzweil • Centraal eindexamen • extra tijd • laptop spellingscontrole • audio ondersteuning daisy (gaatverdwijnen) • Kurzweil (sinds 2011, echter ...)

17. Extra tijd (*) • regulier • 20% (10 min) • niet voorwaardelijk • vorm is niet gestandaardiseerd • SE • 20% (geen discriminatie: inzetbaar bij alle vakken) • CSE • 20% (2,5 u = 30 min) (inzetbaar bij alle vakken) • Verlenging pauze luistertoets • regulier • voorwaardelijk alleen bovenbouw dus niet in onderbouw • direct afspraak maken ander afnamemoment • verlenging pauze 5 seconden • SE • toegestaan • CSE • niet van toepassing

18. Aangepaste beoordeling • regulier • niet voorwaardelijk • SE en CSE niet toegestaan • echter wel laptop met spellingscontrole

19. Aangepaste beoordeling • toetsen gaan niet mee naar huis • grote lijn wel gestandaardiseerd • lastig dus foutanalyse zeer belangrijk • slangetje versus streep • docenten verantwoordelijk voor signaleren fouten • toetsen klassikaal nabespreken (opletten!) • laten verbeteren van fouten (analyse, leren) • niet in de les, dan buiten de les (vakhulp e.d.) • Beoordeling spelling Ne • spellingstoetsen worden afwijkend beoordeeld • geen lagere beoordeling dan een 4 • spelling in ander geschreven werk ondergeschikt • verslagen en overig werk tellen werkwoordspelling • fouten wel mee. (zie taalbeleid, de taalsticker)

20. Aangepaste beoordeling • Beoordeling spelling moderne vreemde talen (MVT) • niet fout: letter te veel/weinig, accent te veel/weinig, omdraaiing, geen invloed op correcte uitspraak (fonetisch) mits ... • fout: woord is onherkenbaar geworden, woord heeft een andere betekenis • Beoordeling grammatica MVT • in staat geacht om grammaticale regels te kunnen leren • zeker een enkele regel of een zeer beperkt aantal regels • fout: grammatica invulopdrachten waarbij een woord wordt teruggevraagd dat uitdrukkelijk bij te leren stof hoort • fout: verkeerd voorzetsel, verkeerde vervoeging van een werkwoord, verkeerd toepassen van de naamvallen, hoofdlettergebruik, meervoud

21. Mondelinge herkansing • regulier • voorwaardelijk • voldoende inzet (voorbereiding, in de les) • grote discrepantie • vakonderdeel moet zich ervoor lenen • niet toegestaan in examenjaar • SE en CSE niet toegestaan

22. maatwerk • Voorbeelden zijn: • geen (onverwachte) (lees-/reken)beurten • extra uitleg/instructie • minder boeken of meer tijd voor het lezen van boeken • de plaats in de klas (rustig) • gebruikmaken van (formule) (spellings)kaart • 'wiskunde‘ taal in gewone woorden uit te leggen • 'kale' sommen aan te bieden • enz. maatwerk

23. Dispensaties • 1 en 2 havo en 1, 2 en 3 vwo geen deeldispensaties of dispensaties • vanaf 3 havo deeldispensatie mogelijk • vanaf 4 vwo deeldispensatie en dispensatie mogelijk • voorwaardelijk!

24. havo 3 • deeldispensatie • alleen Frans en/of Duits • actieve opsporing • = laten vallen verplicht • doorstromen? • deeldispensatie Fa en Du gestandaardiseerd (nieuw)

25. vwo • actieve opsporing start in januari 3 vwo • aanvraag vóór 1 april in 3 vwo gericht aan directie • criteria • stoornis in ernstige mate • niet oplosbaar door faciliteiten SE en CSE • (aanvulling) deskundigenverklaring • negatief advies vak (niet aanwezig: evt. deeldispensatie) • inzet voor het vak is voldoende (A of B)  • consequentie dispensatie (geldt vanaf 4 vwo) • vergt discipline leerling • ander vak passend in profielkeuze • van gelijke studielast • passend bij rooster (geen garantie) • niet inwisselbaar 

26. Eigen laptop als schrijfgerei • regulier • toekomst? • voorwaardelijk • heel slecht leesbaar handschrift • beperkingenmotoriek • eigen laptop magnietwordengebruiktvoortoetsen • eigenverantwoordelijkheid • verbodenaansluitingnetwerk

27. Laptop als schrijfgerei bij toetsen • regulier • voorwaardelijk • alleen mogelijk op laptop van school • reserveren via website • invloed op aangepaste beoordeling • SE en CSE • niet voorwaardelijk • per vak aanvragen • in plaats van aangepaste beoordeling

28. Audio • Daisy • Kurzweil

29. Daisy • Wat is het? • voorlezen van (alleen) boeken • ingesproken en dus natuurlijke stem • speciale hardware • daisyspeler • programma voor computer • speciale software • School? • geen daisyspelers, wel toestaan • regulier: ouders boeken na overleg via dedicon

30. Kurzweil • Wat is het? • voorlezen van alles wat omgezet is • computerstem • geen speciale hardware • wel speciale software Kurwzeil 3000 versie 12 • School? • 10 licenties • nieuw: laptops (los van netwerk) • voorwaardelijk • veel oefening nodig • vergt veel capaciteit van school • aantoonbare vaardigheden • kennismakingscursus • aanschaf thuis?

31. www.broklede.nl www.balansdigitaal.nl www.wrts.nl www.teach2000.nl www.lexima.nl www.dedicon.nl www.handicap-studie.nl c.van.den.heuvel@broklede.nl

32. Contact Vragen en opmerkingen • Carla van den Heuvel • Dinsdag en donderdag • c.van.den.heuvel@broklede.nl