DINAS CYNALIADWY

1. DINAS CYNALIADWY • Dinas delfrydol • ASTUDIAETHAU ACHOS - Manila a Rocinha • problemau / strategaethau • ASTUDIAETH ACHOS 1: CURITIBA, BRAZIL

2. DINAS DELFRYDOL • ANSAWDD BYWYD DA - aradal pleserus i fyw, dim arwahaniad cymdeithasol a economegol • TAU - cartrefu i bawb - dim trosedd • MWYNDERAU CYHOEDDUS - ysgolion , ysbytau, canolfannau hamdden • SWYDDI I BAWB • AMGYLCHEDD DA - egni effeithiol, ailgylchu, dim llygredd • CYNLLUNIAU COST EFFEITHIOL • SYSTEMAU CYFATHREBU DA - heolydd • CYNLLUNIAU HUNAN GYNHALIOL - cymunedau yn helpu eu hun

3. PROBLEMAU DINASOEDD • TAGFEYDD TRAFFIG • LLYGREDD - DWR, AWYR, TIR • PRINDER TAI - SLYMIAU • TROSEDD - LLYGREDIGAETH

4. CURITIBA DINAS CURITIBA TALAITH PARANA 1.8MILIWN

5. Mae gan Curitiba poblogaeth o 1.8m, mae ganddi hinsawdd mwyn ond mae’r lefel o risg o lifogydd yn uchel. Yn y gorffennol bu tyfiant poblogaeth sydyn, ac roedd hyn yn peri pryder ac nid oedd yr heolydd gallu ymdopi.

6. Heddiw ma Curitiba yn ddinas drefnus a effeithiol. Mae ganddi system bws gwych - y BRT (Bus Rapid Transit ) sy’n golygu bod bron dim tagfeydd. Mae ganddi parciau cyhoeddus enfawr a polisiau cymdeithasol da iawn. • Mewn arolwg diweddar roedd 99% o drigolion y ddinas yn hapus gyda’i dinas - gelwir y ddinas • ‘the most innovative city in the world’.

7. Y dyn tu ol y cynllun oedd Jaime Lerner - creuodd y cynllun yn 1968. • Daeth yn faer ar Curitiba yn 1971 a bu yn y swydd am 22 mlynedd. • Neges Lerner yw ‘If you want to make life better for people, make the cities better‘.

8. TRAFFIGCraidd y cynllun oedd i bedestraneiddio nifer o strydoedd a sgwarau a creu 5 prif heol mewn ac allan o’r ddinas, gelwir y system yn - Trinary Road System: Mae na 2 stryd un ffordd yn symud i’r gwrthwyneb i’w gilydd ac yn amgylchynu stryd 2 lon sy’n cael eu ddefnyddio gan fysiau cyflym. Yn ystod yr oriau prysur defnyddir bws 3 rhan , mae bws yn cyrraedd pob 60 eiliad y ddwy ffordd. Dim ond un pris sydd ar y bysiau. Mae’n debyg i underground Llundain, ond mae ar wyneb y ddaear. • Mae 85% o drigolion Curitiba yn defnyddio’r Rede Integrada de Transporte yn ddyddiol. • Yn ol Lerner - ‘its one of the few systems in the world which is not subsidised. It pays by itself‘. ‘We can transport in this simple system more passengers than in a subway. The cost – 100 times or 200 times less expensive than a subway. And we can do it, we can implement a system, in less than two years.‘

14. PARCIAUUn o brif problemau Curitiba oedd llifogydd yn y darnau isel o’r ddinas. Ateb Lerner i hyn oedd adeiladu parciau llawn llynnoedd. Mae’r ddinas wedi eu amgylchynu gan 28 o barciau . • Defnyddir y llifogydd i lenwi’r llynnoedd. • Pobl ifanc sy’n gofalu am y parciau. • Defaid sy’n torri’r gwair. • ( does na ddim ffens yn y parciau yma !!!)

16. PARQUE DE CURITIBA

17. PARQUE TANGUA

19. GWASTRAFF • Mae 75% o boblogaeth Curitiba yn ailgylchu. Mae na diwydiannau wedi sefydlu o ailgylchu e.e creu styrofoam, ac mae rhai o adeiladau cyhoeddus y ddinas wedi eu wneud o ddeunydd sydd wedi eu ailgylchu. • Mae’r ddinas yn rhoi allan bwyd a tocynnau bws i’r pobl tlawd am gasglu sbwriel. • Am bob 5k o sbwriel fe geir 1kg o lysiau a ffrwythau. • Mae’r ddinas mwy glan. • Mae’r lori sbwriel hyd yn oed yn ymweld a ffiniau’r favela yn wythnosol. Wrth gwobrwyo trigolion am ailgylchu mae ansawdd y favela yn codi.

20. AILGYLCHU