KEMOTERAPIK ILA LARIN G VENLI KULLANIM STANDARTLARI REHBERI

1. KEMOTERAPIK ILA�LARIN G�VENLI KULLANIM STANDARTLARI REHBERI Uzman Hemsire MELTEM SERTTAS ERZURUM IL SAGLIK M�D�RL�G� EGITIM SUBESI

2. KEMOTERAPIK ILA�LARIN G�VENLI KULLANIM STANDARTLARI REHBERI Standart 1: Ila� hazirlama ortami kemoterapi ila�lariyla maruziyeti en aza indirecek sekilde d�zenlenmelidir.

3. Ila� Hazirlama Ortami Nasil Olmalidir? Kemoterapi ila�lari biyolojik kabinin oldugu, penceresi olan aydinlik, baska bir ama�la kullanilmayan ayri bir odada hazirlanmalidir. Hazirlama ortami disariya a�ik, havalandirmasi olan bir yer olmalidir. Bu alanda kullanim disi malzeme bulundurulmamalidir ve baska bir ama� i�in kullanilmamalidir.

4. Ila� Hazirlama Ortami Nasil Olmalidir? Kabin olmayan kliniklerde ise; giris �ikislarin sinirli oldugu, sadece ila� hazirlama isleminin yapildigi, penceresi ve havalandirma imkani olan bir ortamda, kisisel korunma �nlemleri alinarak (maske, eldiven, �nl�k, g�zl�k) kemoterapi hazirlanmalidir. Ila� hazirlama alaninda ila� d�k�lmelerinde, kaza ile g�ze yada deriye temas durumlarinda neler yapilacagina y�nelik y�nerge personelin g�rebilecegi bir alana asilmalidir.

5. Standart 2 : Kemoterapi ila�lari biyolojik g�venlik kabinlerinde hazirlanmalidir. Standart 3: Kemoterapi ila�larinin hazirlanmasi sirasinda kisisel koruyucu malzeme kullanilmalidir.

6. Kemoterapi Hazirlanmasi

9. KORUYUCU �NLEMLER Eldiven Eldivenler latex , pudrasiz ve uygun kalinlikta olmalidir (3-4mm). Bu tanima uygun eldiven yoksa �ift eldiven kullanilabilir. Eldivenler saatte basi d�zenli olarak (eldiven ge�irgenliginde s�re etkin oldugu i�in) ve eldiven yirtilmis ya da kemoterapi ila�lariyla bulastiginda derhal degistirilmelidir. Steril eldiven kullanilmasina gerek yoktur.

10. G�mlek �n� ge�irgen olmayan ve kapali, uzun kollu, mansetleri elastik ya da �rg� seklinde olan pamuklu kumastan yapilmis g�mlek olmalidir. Maske, G�zl�k ve �rt� Eger ila� hazirlama islemi kabin disinda yapiliyorsa kaza ile g�ze maruziyeti �nlemek i�in normal cerrahi maskelerden 2-3 kat daha kalin maske ve kenarlari siperlikli g�zl�k kullanilmalidir. Ila� hazirlama sirasinda alta ge�irgen olmayan �st� emici �zellikte kabinin boyutuna uygun bir kullanimlik �rt� kullanilmalidir.

11. Standart 4:Kemoterapi ila�larini hazirlayan kisi, maruziyeti en aza indirecek ya da ortadan kaldiracak sekilde kendi hazirligini tamamlamali ve ilaci hazirlamalidir.

12. Ilaci Hazirlayanin Hazirligi ile ilgili �neriler Biyolojik g�venlik kabininin �alisip �alismadigi kontrol edilmelidir. Isleme baslamadan �nce eller yikanmalidir. Standart 3�te belirtilen �zellikte eldiven, g�mlek ve maske giyilmelidir. Eldivenin bilek kismi g�mlegin mansetini i�ine alacak sekilde olmalidir. Kabin i�ine vertikal hava akimini kapatmayacak sekilde standart 3�de belirtilen �rt� serilmelidir.

13. Ila� Hazirlama Ile Ilgili �neriler Ila� hazirliginin sadece yetkili kisi tarafindan yapilmasi tercih edilmelidir (Egitim ve uygulama yapmis, kemoterapik ila�larin g�venli kullanimi y�n�nden dogru uygulama yaptigi onaylanmis kisiler). Ila� hazirlanan alanda yeme, i�me, yiyecek depolama, sigara kullanma, �iklet �igneme ve kozmetik kullanma (ruj, pudra vb) gibi davranislardan ka�inilmalidir.

14. Ila� Hazirlama Ile Ilgili �neriler Ilacin uygulama kararinin verildiginden emin olunmali. Ampulleri a�madan �nce tepe kisminda ila� kalmamasi i�in hafif�e sallanmalidir. Ampul� a�madan �nce boyun kismi gazli bez ile desteklenmelidir.

15. Ila� Hazirlama Ile Ilgili �neriler Ampul�n tepe kismi a�ilirken kendinden uzaga dogru kabin i�inde kirilma islemi yapilmalidir. Ila� hazirliginda b�y�k boy enjekt�r ve kalin igne ucu (pembe u�), tercihen kilitli sistemli malzeme se�ilmelidir. Sulandirilmasi gereken toz ila�larda sulandirici ampul�n/flakonun i� duvarindan asagiya dogru yavas�a verilmeli ve igne ilaca degdirilmemelidir. Toz halinde olan ila�lar i�in ampul/flakon i�indeki t�m tozun islanmasi i�in ampul/flakon yavas�a egilmelidir, ilacin erimesi i�in yavas�a dairesel hareketlerle �evrilmelidir.

16. Ila� Hazirlama Ile Ilgili �neriler Ila� ampul/flakondan �ekildikten sonra ignenin ucu yukari gelecek sekilde tutulmali, enjekt�rdeki hava biyolojik g�venlik kabini i�inde ignenin kapagi kapatilarak �ikarilmalidir. Sol�syon halindeki ila�lari flakondan �ekerken flakon i�ine ila� miktari kadar hava yavas bir sekilde verilmeli ve yavas bir sekilde �ekilmelidir. Bu uygulama flakon i�indeki basincin artisini ve ilacin p�sk�rmesini engelleyecektir.

17. Ila� Hazirlama Ile Ilgili �neriler Serum i�ine konulacak ila�lar i�in ilave edilecek ila� miktari kadar serum bosaltilmalidir. Ila� uygulama setleri biyolojik g�venlik kabinleri i�inde birlestirilmeli, herhangi bir sivi ka�isi olup olmadigi kontrol edilmeli, ilaci seruma ilave etmeden �nce, set seruma takilmali ve setin havasi �ikarilmalidir.

18. Ila� Hazirlama Ile Ilgili �neriler Igneler b�k�lmeden, enjekt�rden �ikarilmadan tibbi atik kutusuna atilmalidir. Enjekt�r ya da serumlarin dis y�z�ne ila� bulasmissa dis kismi nemli bir gazli bez ile silinmelidir. Isiktan korunmasi gereken ila�lar koyu renk isik ge�irgenligi olmayan koruyucularla �rt�lmelidir. Ila� hazirlama islemi sonunda ilacin �zerine ila� kartinin i�indeki bilgiler, hazirlayan kisinin adi soyadi ve tarih yazilarak etiketlenmelidir. Tablet seklinde olan ila�lar jelatinden �ikarmadan g�venlik kabini i�inde sayilmalidir.

19. Standart 5:Kemoterapi ila�larini hazirlayan/uygulayan kisi ve �evrenin kaza ile maruziyeti durumunda etkilenmeyi en aza indirecek sekilde �nlem alinmalidir.

20. �evreye Bulasma Ile Ilgili �neriler D�k�lme seti kolay ulasilabilir yerde hazir bulundurulmalidir. D�k�lme seti: - 2 �ift eldiven - Koruyucu �nl�k - Koruyucu g�zl�k - Galos - Emici 2 �rt� - K�rek, fir�a ya da s�p�rge - Atik torbasi - Deterjan

21. �evreye Bulasma Ile Ilgili �neriler D�k�len kemoterapi ajani sivi ise �zeri kuru pedlerle, kuru ise �zeri islak pedlerle kapatilmalidir. Islem bitince alan su ile yikanmali, �� kez deterjanli su ile temizlendikten sonra durulanmalidir. Ila� ile bulasmis kumas materyal isaretli torbalara konmali, ayri bir �n yikamadan sonra diger �amasirlarla yikanmalidir. D�k�lmeler sonucu kaza ile maruz kalma s�z konusu olursa d�k�lmenin meydana gelisi, nasil kontrol edildigine dair raporlar ve kayitlar mutlaka tutulmalidir.

22. Kisiye Bulasma Ile Ilgili �neriler Bulasma olursa eldiven ve �nl�k hemen �ikarilmalidir. Etkilenen deri su ve sabunla derhal yikanmalidir. Etkilenen g�z �esme altinda ya da izotonik serum fizyolojik ile en az 15 dakika s�re ile yikanmalidir. Maruz kalma olayi personelin tibbi dosyasina kaydedilmeli ve en kisa s�rede tibbi muayene yapilmalidir.

23. Biyolojik G�venlik Kabinine Bulasmaya y�nelik �nlemler Az d�k�lmelerde �evreye bulasmada belirtilen �nlemler alinmalidir. 150 ml ve daha fazla miktarda d�k�lmelerde d�k�lme temizlendikten sonra kabinin t�m y�zeyleri temizlenmelidir. Hepa filtrelere bulasma durumunda filtre degistirilinceye kadar ya da temizleninceye kadar kabin kullanilmamalidir.

24. V�cut Sivilari Ile Maruziyet Ile Ilgili �neriler Kullanilan kemoterapik ila�larin v�cuttan idrar yoluyla 48 saatte diski yoluyla 7 g�nde atildigi bilinmeli ve bunun i�in v�cut sivilari ile yapilan her t�rl� islemde koruyucu �nlem alinmalidir. V�cut sivilarini tamamen uzaklastirmak i�in tuvalet sifonu 2 kez �ekilmeli, sifon olmayan yerlerde bol su ile yikanmalidir. Ila� uygulamasi yapilan hasta ve hastaya bakim veren bireyler evde almalari gereken �nlemler konusunda bilgilendirilmelidir.

25. Standart 6: Kemoterapik ila�lari uygulayan kisi/uygulanan hasta a�isindan maruziyeti en aza indirecek sekilde uygulamalidir.

26. Kemoterapi Ilacini Uygulayan Kisi Ve Hastaya Y�nelik Korunma Y�ntemleri Girisimlerden �nce ve sonra eller yikanmalidir. Uygulamayi yapan personel bu konuda egitim almis olmalidir. IV setlerin hazirligi ve enjekt�rlerin havasinin �ikarilma islemi biyolojik g�venlik kabinleri i�inde yapilmalidir. Eger uygulama alaninda yapilmasi gerekiyorsa ilaci seruma koymadan �nce ilacin havasi �ikarilmalidir. Setler ve serum torbalari sizinti y�n�nden kontrol edilmelidir. Sizinti olmussa steril gazli bez ile silinmelidir.

27. Kemoterapi Ilacini Uygulayan Kisi Ve Hastaya Y�nelik Korunma Y�ntemleri Uygulama yaparken ila� verilen ekstremite altina istenmeyen d�k�lmelere karsi emici �rt� kullanilmalidir. IV puse yapilan durumlarda ve set degistirirken sizinti ve si�ramayi �nlemek i�in baglanti yerleri steril bir gazli bez ile desteklenmelidir. Arka arkaya uygulanacak iki kemoterapik ila� var ise IV girisimde ��yollu musluk kullanilmali ve ila� degisimlerinde/bitiminde set ge�imli bir sivi (ila� ile etkilesimli olmayan) ile yikanmalidir. D�k�lme seti ve antineoplastik atik kutusu gerekli yerlerde daima hazir bulundurulmalidir.

28. Standart 7: Kemoterapi ila�larinin hazirlanmasi ve uygulanmasi sonrasi kullanilan malzeme maruziyeti en aza indirecek sekilde imha edilmelidir.

29. Kemoterapi Ila�larinin Hazirlanmasi Ve Uygulanmasi Sonrasi Ortaya �ikan Atiklarin Imha Edilmesi Atiklarin toplanmasi ve tasinmasi sirasinda personel eldiven ve g�mlek giymelidir. Ila� hazirlama sirasinda kullanilan tek kullanimlik malzemenin t�m� tibbi atik torbasina atilmalidir. Kemoterapi ila�lari alan hastalarin bulasmis �arsaflari kirmizi torbalara konulup �amasirhaneye g�nderilmelidir. Personel bulasmis �amasirlari �n yikama yaparken lateks eldiven kullanmali, g�mlek giymeli ve her islemden sonra degistirmelidir.

30. Kemoterapi Ila�larinin Hazirlanmasi Ve Uygulanmasi Sonrasi Ortaya �ikan Atiklarin Imha Edilmesi Bulasmis keskin ve kirilabilir materyalin atilmasi i�in �alisma alaninda kapakli, delinmeyen sert materyalden yapilmis atik kutulari kullanilmalidir. Enjekt�r igneleri kilifina ge�irilmeye �alisilmamalidir. Atiklari toplayip tasiyan personel egitimli olmalidir. Atiklar ilgili belediyeye teslim edilene kadar hastane i�inde ayri bir yerde ve agzi kapali olarak tutulmalidir.

31. Standart 8: Kemoterapik ila�larin tasinmasi ve depolanmasi sirasinda maruziyeti en aza indirecek ve ilacin bozulmasini �nleyecek sekilde g�venlik tedbirleri alinmalidir.

32. Kemoterapi Ila�larinin Tasinmasi Ve Depolanmasi Sirasinda Alinmasi Gereken G�venlik �nlemleri Tasima ile ilgili �neriler Kemoterapik ila�larin g�venli bir sekilde nakli saglanmalidir. Ila� hazirlandiktan sonra en kisa s�rede hasta i�in kullanilacak �niteye ulastirilmalidir. Tasimadan sorumlu personel g�venlik �nlemlerine y�nelik egitim almalidir.

33. Depolanmasi ile ilgili �neriler Kemoterapi ila�larinin bulundugu alanlar sadece g�revli personelin girecegi sekilde d�zenlenmelidir. Kemoterapi ila�larinin bulundugu buzdolabi ya da ortamda yiyecek bulundurulmamalidir. Sorumlu personel g�venlik �nlemlerine iliskin egitim almis olmalidir. Hasarli oldugu d�s�n�len ila� kutulari g�venlik kabinlerinin i�inde, g�venlik �nlemleri alinarak a�ilmalidir (�nl�k,eldiven, maske).

34. Standart 9 : Kemoterapik ila�larla temas eden t�m personele maruziyet a�isindan d�zenli olarak tibbi izlem yapilmalidir.

35. Kemoterapik Ila�larla Temas Eden Personelin Tibbi Izlemi Ise yerlestirilmeden �nce yapilan tibbi izlem (�yk�, fizik muayene, tam kan sayimi, karaciger fonksiyon testleri,idrar analizi, kan �re nitrojeni) yapilmalidir. Kemoterapi tedavisi hazirlayan saglik personelinin egitiminin s�rekliliginin saglanmasi ve 3 yilda bir periyodik olarak tibbi izlem yapilmasi ve kayitlarin 3 yil s�re ile saklanmasi gerekmektedir.