Społeczna Gospodarka rynkowa jako podstawa kształtowania ustroju społeczno-gospodarczego w Polsce

1. Społeczna Gospodarka rynkowa jako podstawa kształtowania ustroju społeczno-gospodarczego w Polsce Zmiana form pomagania oraz kształtowanie potencjału solidarności

2. Społeczna gospodarka rynkowa • W Polsce polityka kształtowania ładu gospodarczego opartego na koncepcji społecznej gospodarki rynkowej znalazła swoje miejsce w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku w rozdziale „Rzeczpospolita”. Brzmi on: „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej”.

3. Społeczna gospodarka rynkowa Ład społeczny oparty o: • Zasadę pomocniczości- państwo powinno pojawić się dopiero wówczas, gdy obywatel nie jest w stanie poradzić sobie samemu; • Wolność i odpowiedzialność – odpowiedzialność to odwrotna strona wolności rozumianej jako „wolność do” ( a nie „wolność od”) • Ład gospodarczy –regulacje rynku powinny dotyczyć struktury systemu gospodarczego podporządkowanego dobru społeczeństwa • Upowszechnienie własności- dostępność do własności powinna stanowić podstawę bezpieczeństwa społeczno-ekonomicznego, a nie opieka państwa;

4. Rewizja pojęcia zysku Zysk nie tylko jako środek do bogacenia się i powiększania własnego kapitału, ale również jako instrument do realizacji wspólnych celów rozwojowych, nie lekceważąc przy tym możliwości pomnażania kapitału materialnego. Jest to wyzwanie odnoszące się przede wszystkim do licznych przedsiębiorstw i korporacji generujących zysk, na których opiera się gospodarka rynkowa i wolny rynek. Jeżeli ma nastąpić rzeczywista zmiana istniejących nierówności społecznych i uspołecznienie środków produkcji, trzeba poddać etycznemu oglądowi dotychczasowy podział wytwarzanego w przedsiębiorstwach zysku.

5. Instytucje, które umożliwiają poszerzanie dostępu do współwłasności • Stowarzyszenia ( współwłasność i współodpowiedzialność), fundacje (mogą uwłaszczać, poręczać itp.) • Centra Integracji Społecznej odbudowują potencjał osób będących poza systemem do bycia współwłaścicielem ( założenie spółdzielni socjalnej lub własnej firmy) • Różnego typu spółdzielnie, w tym socjalne • Przedsiębiorstwa społeczne np. spółki pożytku publicznego • Akcjonariat pracowniczy • Instytucje wzajemnego ubezpieczania i poręczania np. TUW, spółdzielcze kasy zapomogowo-pożyczkowe, fundusze poręczeniowo-pożyczkowe itp. • b

6. Tradycyjne podejście • Brak  relacji ( wymiana poglądów, doświadczeń, informacji) pomiędzy beneficjentami systemu gospodarczego i osobami/środowiskami wykluczonymi, co nie pozwala na włączenie „outsiderów” w system relacji społeczno-ekonomicznych w środowisku lokalnym. W praktyce polityka gospodarcza i polityka społeczna prowadzone są odrębnie, co rodzi  określone konsekwencje.

7. Polityka społeczna jako element polityki gospodarczej • Poprawa szans osób będących dotychczas poza systemem społeczno-gospodarczym długofalowo prowadzi do poprawy kondycji konkretnych środowisk i całej gospodarki oraz do zmniejszenia obciążenia społeczności lokalnej jako takiej.

8. KOMISJA EUROPEJSKA, Bruksela, dnia 25.10.2011, KOMUNIKAT KOMISJI Inicjatywa na rzecz przedsiębiorczości społecznej Budowanie ekosystemu sprzyjającego przedsiębiorstwom społecznym w centrum społecznej gospodarki i społecznych innowacji Stanowisko Rządu RP Odnowiona strategia UE na lata 2011-2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

9. DLACZEGO KOMISJA PODEJMUJE TĘ INICJATYWĘ? • Jednolity rynek wymaga dalszego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu ukierunkowanego na zatrudnienie dla każdego. Konieczne jest więc spełnienie rosnących oczekiwań Europejczyków, aby ich praca, konsumpcja, oszczędności i inwestycje miały bardziej „etyczny” i „społeczny” wydźwięk i sens. • W celu sprzyjania „silnie konkurencyjnej społecznej gospodarce rynkowej” Komisja umieściła gospodarkę społeczną i innowacje społeczne w samym centrum swoich zainteresowań, pod względem zarówno spójności terytorialnej, jak i poszukiwań oryginalnych rozwiązań problemów społecznych, w szczególności walki z ubóstwem i wykluczeniem.

10. Społeczna odpowiedzielność biznesu • Komisja Europejska (KE) zobowiązała się do odnowienia unijnej strategii na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (ang. Corporate Social Responsibility, CSR) w dokumencie „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu zapewniającego włączenie społeczne”,

11. Społeczna odpowiedzialność biznesu • Komisja Europejska przede wszystkim zwróciła uwagę na potrzebę: • ściślejszego powiązania CSR z działaniami podejmowanymi przez państwa członkowskie na rzecz realizacji strategii „Europa 2020”, • promowania strategicznego oraz opartego na zarządzaniu ryzykiem podejścia do społecznej odpowiedzialności, • tworzenia warunków do zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstw podejmujących zobowiązania na rzecz CSR, • wzmocnienia procesu transformacji gospodarki na bardziej odpowiedzialną środowiskowo i społecznie ścieżkę, • zwiększania spójności społecznej oraz wspólnej wartości społeczno-gospodarczej (ang. shred value), m.in. poprzez budowanie stabilnych podstaw wzrostu umożliwiających wzrost zatrudnienia w perspektywie średnio- i długoterminowej.

12. Społeczna gospodarka rynkowa Relacje pomiędzy firmami komercyjnymi i przedsiębiorstwami społecznymi For profit Not for profit Not only for profit

13. Przedsiębiorstwa społeczne w UE • W gospodarce społecznej zatrudnienie znajduje ponad 11 mln pracowników w UE, co stanowi 6% całkowitego zatrudnienia. • Należą do niej podmioty o szczególnym statusie prawnym (spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych), przy czym są to przedsiębiorstwa społeczne nie dzielące zysku, do których należą także przedsiębiorstwa społeczne w formie prywatnych spółek lub tradycyjnych spółek akcyjnych. • Szczególne statusy prawne występujące w gospodarce społecznej są szczególnie dostosowane do przedsiębiorstw społecznych, gdyż ich sposób zarządzania sprzyja partycypacji i otwartości.

14. Kształtowanie instytucji umożliwiających włączenie w przestrzeń gospodarczą na poziomie dzielnicy/gminy/powiatu JST Przedsiębiorst-wa komercyjne Budownictwo dostępne CIS – Centrum Integracji Społecznej ---------------------------- KIS - Klub Integracji Społecznej OWES CES CGS Przedsiębiorstwa Społeczne, spółdzielnie socjalne Osoby długotrwale bezrobotne kierowane przez OPS; • Osoby, które chcą założyć PES • Gminy, które chcą animować PES • Organizacje obywatelskie/powołanie PES • Firmy biznesowe/podzlecenia PES/zatrudnienie • wspierane

15. Sieci i partnerstwa PARTNERSTWA LOKALNE Powiatowe Urzędy Pracy Publiczne Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS, MOPR) Centrum i Klub Integracji Społecznej Organizacje obywatelskie Firmy komercyjne CGS/CES/OWES Instytucje szkoleniowe Rady mieszkańców osiedli Przedsiębiorstwa społeczne Spółdzielnie socjalne Spółdzielnie mieszkaniowe Parafie EDUKACJA LIDERÓW EKONOMII SOLIDARNEJ

17. Praca metodą budowania partnerstw lokalnych • Długofalowe oddziaływania edukacyjno-formacyjne na określonym obszarze (dzielnica/gmina/powiat); • Istotne doświadczenie praktyczne, świadectwo osób, które odbudowały swoje życie, dokonania wójtów/burmistrzów, kierowników OPS, organizacji obywatelskich, którzy budują zintegrowane działania ( zamiast działań liderskich- działania partnerskie) • 7-12 spotkań edukacyjno-formacyjno- warsztatowych, wizyty studyjne, staże – z udziałem wójta/ burmistrza, ops, pup, organizacji obywatelskich, spółdzielni mieszkaniowych, przedstawicieli parafii, firm lokalnych itp. • Porozumienie o współpracy i strategia działania w obszarze GS ( przygotowanie koncepcji uruchomienia przedsiębiorstw społecznych, oparcia o lokalny rynek, systemu wsparcia przynajmniej w pierwszym roku funkcjonowania) itp.

18. Praca metodą budowania lokalnych 1. Przekształcanie relacji w procesie pomocy: usługodawca- klient, relacja paternalistyczna, relacja wzajemnościowa; 2. Tworzenie miejsc rozwoju i miejsc zatrudnienia w ramach partnerstw jak: CIS-y, projekty systemowe realizowane przez OPS, PCPR, WTZ-y; ZAZ-y, spółdzielnie socjalne, przedsiębiorstwa społeczne; spółki pożytku publicznego, 3. Włączenie w system relacji wzajemnych zamiast dystrybucji dóbr i usług; 3. Praca nad formowaniem Partnerstwa Lokalnego z udziałem wszystkich ważnych instytucji, organizacji, przedsiębiorstw na danym obszarze geograficznym w kierunku włączenia osób w trudnościach życiowych w krąg wymiany dóbr i usług we wspólnocie lokalnej

19. Konstytucja REVES • REVES jest jedyną Europejska siecią, która łączy samorządy lokalne i aktorów Gospodarki Społecznej, po to aby tworzyć stabilne partnerstwa, wspólną politykę, dla zrównoważonego rozwoju regionalnego i po to, aby walczyć o włączenie społeczne. • REVES powstało we wrześniu 1997 w wyniku konstytutywnego aktu Genui, jako międzynarodowa organizacja pozarządowa. Sieć podjęła swoja działalność przy wsparciu ze strony grupy miast, takich jak Östersund (Szwecja), Reggio Calabria (Wlochy), Bruksela (Belgia) i Roubaix (Francja) oraz Europejskiej Konfederacji spółdzielni pracowniczych , spółdzielni socjalnych, przedsiębiorstw partycypacyjnych (CECOP).

20. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego • polityka społeczna elementem strategii rozwoju Województwa Wlkp.; • wpisane działania na rzecz rozwoju gospodarki społecznej, w tym powołanie Wielkopolskiego Centrum Ekonomii Solidarności ( instytucja powołana w partnerstwie) • organizowanie corocznie targów przedsiębiorczości społecznej

21. Porozumienie Wielkopolskie w sprawie utworzenia WCGS

22. Wielkopolskie Centrum Ekonomii Społecznej pracujące metodą budowania partnerstw lokalnych na określonym obszarze geograficznym (gmina/dzielnica) np. przykłady zawiązanych Partnerstw Ziemi Czarnkowskiej, Ziemi Kawęczyńskiej, w gminie Odolanów, w dzielnicy Piątkowo – Winogrady; wypracowane rezultaty: powołanie CIS-ów, stworzenie miejsc pracy w spółdzielniach socjalnych; oparcie funkcjonowania spółdzielni socjalnych w pierwszym okresie działania o lokalny rynek zleceń; Porozumienie Wielkopolskie Porozumienie Wielkopolskie podpisał Marszałek Województwa Wielkopolskiego, prezydent Miasta Poznania, Instytut Pro publico Bono, Fundacja Barka. Porozumienie zakłada powołanie spółki pożytku publicznego zarządzanej w ramach Partnerstwa Publiczno- Społecznego. Powołanie tego typu instytucji zapewni trwałość funkcjonowania CES po 2014 r.

23. Wybrane przykłady działań we wspólnotachas lokalnych prowadzonych przez Fundację BARKA w ramach projektu systemowego 1.19 pn. „Zintegrowany system wsparcia ES”

24. CES powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego • CES Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego skonstruowany  w  partnerstwie 4ch organizacji obywatelskich oraz gminy Czarnków, miasta Czarnków, GOPS, MOPS, Starosty Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego, PUP, Czarnkowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz Forum Gospodarczego • Pracuje metodą partnerstw lokalnych; • Rezultaty: CIS –y: w Gębiczynie, Wieleniu, Krzyżu, • Spółdzielnie Socjalne: „Słoneczko”, „Jodła”; 3 grupy inicjatywne w Trzciance, Krzyżu, Wieleniu

25. Partnerstwo Ziemi Czarnkowskiej • współpraca partnerów w tworzeniu rynku zleceń dla powstających podmiotów gospodarki społecznej np. od gmin, OPS, od nadleśnictwa i ZUL, od lokalnych firm; • konstrukcja systemu poręczeń dla spółdzielni socjalnych (współpraca PUP i Fundacji Barka); powstających w kolejnych gminach Powiatu • Zintegrowane partnerstwa lokalne oraz przedsiębiorstwa społeczne powstały w kolejnych gminach Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego: w gminie Krzyż, Wieleń, Trzcianka, Drawsko;

26. Partnerstwo Ziemi Dobiegniew • Urząd Miasta Dobiegniew, utworzył CIS jako samorządowy zakład budżetowy; • Rada Miasta Dobiegniew; • Ośrodek Pomocy Społecznej: kieruje do CIS; zleca usługi opiekuńcze; realzuje projekt systemowy poprzez CIS • Zakład Usług Komunalnych; zleca usługi porządkowe, pielęgnacji zieleni; • PUP, świadczenia integracyjne; • Stowarzyszenie Trzeźwościowe „Dromader”; • Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Małej Przedsiębiorczości ( przygotowują partnerski projekt na OWES) • Koszt roczny funkcjonowania CIS dla 20 osób - 180 tys. • CIS wypracowuje 100 % środków tj. 15 tys. miesięcznie w wyniku zbudowanego Partnerstwa Lokalnego;

27. Partnerstwo Ziemi Dobiegniewskiej Uchwała Nr VII/34/11 Rady Miejskiej w Dobiegniewie z dnia 24 lutego 2011roku  w sprawie utworzenia samorządowego zakładu budżetowego pod nazwą „Centrum Integracji Społecznej w Dobiegniewie” • Na podstawie: art. 18 ust. 2 pkt.9) lit. h Ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142 poz.1591 z późn. zm.), art. 16 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009r. Nr 157 poz. 1240 z późn. zm.) oraz art. 3 ust.2 pkt.1b) Ustawy z dnia 13 czerwca 2003r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003r. Nr 122, poz.1143 z późn. zm.) • uchwala się co następuje:  • § 1 • Tworzy się dniem 1 marca 2011 roku samorządowy zakład budżetowy o nazwie Centrum Integracji Społecznej w Dobiegniewie z siedzibą w Dobiegniewie zwany dalej CIS. • §2 • Przedmiotem działania CIS jest wykonywanie zadań Miasta i Gminy Dobiegniew w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej.

28. Partnerstwo Ziemi Dobiegniewskiej • §3 • 1. Źródłem przychodów własnych CIS jest odpłatnie wykonywanie zadań zleconych przez instytucje, organizacje, firmy oraz osoby prywatne. • CIS może otrzymać dotacje z budżetu Miasta i Gminy Dobiegniew w wysokości do 50% swoich kosztów działalności. • §4 • Upoważnia się Burmistrza Miasta i Gminy Dobiegniew do wyposażenia CIS w niezbędne składniki majątkowe. • §5 • 1. CIS działa na podstawie Statutu stanowiącego Załącznik nr 1 do niniejszej Uchwały oraz Regulaminu Organizacyjnego. • 2. Regulamin Organizacyjny CIS opracowuje Kierownik CIS. • 3. Regulamin Organizacyjny wprowadzany jest w życie Zarządzeniem Burmistrza Miasta i Gminy Dobiegniew. • §6 • Wykonanie Uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Dobiegniew. • §7 • Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. • Przewodniczący Rady Miejskiej w Dobiegniewie • Tomasz Karpiński

29. Partnerstwo Lokalne w Częstochowie • Zaangażowane są władze miejskie z prezydentem na czele; wydziały UM otrzymały polecenie stosowania w przetargach klauzuli społecznej; CIS prowadzi org. obywatelska; • ZGM- zleca CIS-owi sprzątanie i pielęgnację zieleni w budynkach komunalnych; • Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – kieruje osoby zdiagnozowane wspólnie ZGM, które mają zadłużenie czynszowe; • Osoby te przyjęte są do CIS-u w formie tzw. zatrudnienia socjalnego”; okres pobytu w CIS liczy się do okresu zatrudnieniowego; otrzymują świadczenie integracyjne w wys. 760 zł oraz wypracowaną premię motywacyjną w wys. 100 zł • Z tych środków spłacają swoje zadłużenie; • ZGM umarza odsetki karne; • Osoby przygotowywane są do założenia spółdzielni socjalnej

30. Przykład Kamienia Pomorskiego Uchwała Rady Miejskiej w Kamieniu Pomorskim z dnia 23 października 2009 roku § 1 Wyraża się zgodę na utworzenie z udziałem Gminy Kamień Pomorski Kamieńskiej Spółdzielni Socjalnej „Warcisław” w Kamieniu Pomorskim. §2 Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Gminy Kamień Pomorski. § 3 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Miejskiej mgr Henryk Masłowski

31. Partnerstwo w gminie Kwilcz • Gmina przystąpiła do spółki z.o.o. pożytku publicznego pn. Diakonijna Spółka Zatrudnienia z udziałem Stowarzyszenia „Dla Ludzi i Środowiska”, Kościoła protestanckiego oraz Fundacji Barka w celu utworzenia miejsc pracy dla osób bezrobotnych, niepełnosprawnych w gminie. Zlecenia pochodzą od Voltzwagen Poznań

32. Partnerstwo lokalne w Gminie Kwilcz Funkcjonuje tu wspólnota dla 70 osób odbudowujących swoje życie, gospodarstwo ekologiczne jako przedsiębiorstwo społeczne, 2 Centra Integracji Społecznej, 3 spółdzielnie socjalne, spółka z o.o non-profit, WTZ, powstaje osiedle domów ekologicznych dla osób odbudowujących swoje życie;

33. Osiedle ekologiczne w Chudopczycach • Partnerzy: • Politechnika Poznańska, Architekt dr hab. Radosław Barek; • Marc Crijnas z Holandii, ekspert ds. budownictwa ekologicznego, animator osiedla zbudowanego z gliny i słomy w Holandii; • Powiat Międzychodzki, gmina Kwilcz • Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego • Stowarzyszenie „Wędrowni Architekci” • Fundacja Barka

34. Dziękuję za uwagę Barbara Sadowska sadowscy@barka.org.pl www.barka.org.pl