Bazy biblioteczne w sieci Internet

1. Bazy biblioteczne w sieci Internet Justyna Moczko gr.12

2. Biblioteki w internecie Początkowo nowe medium wykorzystywano tylko do kontaktów za pomocą poczty elektronicznej, w bibliotekach przygotowywano się do tworzenia katalogów komputerowych udostępnianych za pomocą Telnetu. Wraz z rozwojem WWW corazwięcej bibliotek zaczynało, we współpracy z macierzystą uczelnią bądź na własną rękę, tworzyć pierwsze witryny WWW, na których przedstawiały siebie i swoje zbiory. Zwykle nie pamięta się o tym, że w ostatnich latach biblioteki naukowe dokonały dużego skoku technologicznego, a jego efekty prezentują m.in. na swoich stronach internetowych. Dlaczego warto zaglądać na strony domowe biblioteki zarówno macierzystej, jak i obcej uczelni? W dużym skrócie można odpowiedzieć, że są one źródłem wszelkiej wiedzy, uzasadnienie tej tezy przedstawię poniżej.

3. Katalog komputerowy • Na klasyczny schemat bibliotecznych stron WWW składa się kilka podstawowych elementów. Na swojej stronie każda biblioteka stara się umieścić podstawowe informacje o historii, strukturze, pracownikach. Często obejrzeć można plan sytuacyjny umiejscowienia biblioteki i jej filii w całej strukturze uczelni, dołączane są zdjęcia budynku, pracowników i pomieszczeń. Tego rodzaju informacje są standardowymi danymi, bez których nie powinna istnieć żadna witryna firmy, instytucji, stowarzyszenia, również biblioteki. Ale biblioteki oferują znacznie więcej niż tylko informację o sobie. Co przede wszystkim interesuje większość internautów zaglądających na nasze strony, to informacje o zbiorach biblioteki, a ściślej – katalog komputerowy, opis jego działania oraz bezpośredni dostęp do niego. Wszyscy zainteresowani mogą już dziś przeszukiwać katalogi biblioteczne z domu, bądź miejsca pracy bez konieczności udawania się do biblioteki, coraz częściej w ten sposób można rezerwować i zamawiać wybrane książki.

4. Ideałem jest katalog, który pracuje z wykorzystaniem przeglądarek WWW, a nie poprzez Telnet. Ma on bardziej przyjazny dla użytkownika interfejs i jest prostszy w obsłudze. Taki katalog można już oglądać na stronie domowej Biblioteki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Biblioteki Głównej Uniwersytetu Gdańskiego, Biblioteki Politechniki Warszawskiej i wielu innych.

5. Inne użyteczne informacje Oprócz katalogu, biblioteki dołączają do swoich stron WWW bibliografie publikacji pracowników macierzystej uczelni, czasem w kilku formatach, do przeglądnięcia on line czy też of line, jako plik html, pdf, spisy tytułów czasopism prenumerowanych w danej bibliotece czy w bibliotekach danego miasta. Mniejsze biblioteki na użytek swoich czytelników tworzą wykazy nabytków, czyli książek zakupionych w ostatnim okresie. W ten sposób można śledzić nie tylko przyrost księgozbioru biblioteki, ale także nowości z interesującej dziedziny wiedzy.

6. Obok tych propozycji, każda z bibliotek ma swoje pomysły dla użytkownika. Biblioteki uniwersyteckie w Toruniu i Warszawie publikują biuletyn informacyjny interesujący dla czytelników i bibliotekarzy. Na stronie BUW znaleźć można zupełną nowość, czyli sprawozdanie z działalności w roku ubiegłym. Jest to pierwsza biblioteka, która za pośrednictwem WWW udostępnia tego typu informacje. Wiele bibliotek chce traktować swoje strony jako swoistą tablicę ogłoszeń, zamieszczając tam ogłoszenia i komunikaty ważne dla lokalnych użytkowników. Przygotowują serwisy, w których gromadzone są odnośniki do ciekawych miejsc w sieci dotyczących wybranej dziedziny, np. serwis informacyjny Biblioteki Głównej Akademii Rolniczej w Lublinie.

7. Bazy danych Ważnym elementem stron bibliotecznych jest informacja o bazach danych. Zwykle jest to opis baz dostępnych w Oddziałach Informacji, choć wiele bibliotek rozpoczyna proces sieciowego udostępniania baz własnych i prenumerowanych. Pracownicy i studenci, łącząc się ze stroną macierzystej biblioteki, mają możliwość pracy z wybraną bazą danych. Niestety, bazy prenumerowane dostępne są tylko dla własnych użytkowników, dlatego nie każdy, kto połączy się ze stroną obcej biblioteki, może w pełni korzystać z przedstawionej tam oferty. Mimo wszystko warto zaglądać na strony innych bibliotek, ponieważ tworzą one również własne bazy dostępne w sieci Internet dla szerokiej publiczności. Zainteresowanych historią Kościoła i teologią odsyłam na strony Biblioteki Głównej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, gdzie można przeszukać bibliografie z tego zakresu. Na stronie Biblioteki PWST w Łodzi dostępne są bazy danych dotyczące filmu polskiego. Takie przykłady można mnożyć, a możliwości pojawiać się będzie coraz więcej, ponieważ większość bibliotek już testuje bądź przymierza się do udostępniania baz za pomocą WWW.

8. Twórcy Oglądając strony domowe bibliotek pamiętać należy o dwóch istotnych faktach: nie są to witryny komercyjne, nastawione na zainteresowanie potencjalnych klientów i korzyści finansowe, nie są też opracowywane przez firmy zajmujące się tworzeniem serwisów WWW. Znaczna część stron bibliotecznych tworzona jest przez osoby, dla których projektowanie stron WWW to dodatkowe zajęcie, często hobby. Materiał gromadzi zwykle i opracowuje od strony merytorycznej Oddział Informacji Naukowej, wersje HTML robią pracownicy biblioteki, studenci czy też informatycy obsługujący uczelnię. Tam, gdzie brak „fachowego oka”, widać pewne niedociągnięcia, zwłaszcza w warstwie estetycznej. Można zatem spotkać biblioteczne strony z niezmienioną od kilku lat szatą graficzną i przestarzałym sposobem organizacji stron, choć z aktualną zawartością. Coraz częściej jednak serwisy biblioteczne mają bardzo atrakcyjną stronę wizualną. Atrakcyjną, nie znaczy przeładowaną bannerami, animacjami i kolorowymi przyciskami; atrakcyjną, to znaczy dobrze zaprojektowaną i przyjemną dla oka. Bardzo ładne, stonowane w barwach i uporządkowane logicznie w strukturze są m.in. strony Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

9. Bazy tworzone w bibliotece to: komputerowy katalogzasobów biblioteki opracowany w systemie bibliotecznym SOWA, baza publikacji pracowników Uczelni, Bank Prac Dyplomowych, Doktorskich i Habilitacyjnych kartoteki zagadnieniowe obejmujące tematykę niekonwencjonalnych źródeł energii, organizacji, zarządzania i marketingu oraz Unii Europejskiej.

10. Katalogi online: Czasopism i zbiorów specjalnych Katalog komputerowy czasopism i zbiorów specjalnych obejmuje zbiory czasopism polskich i zagranicznych Biblioteki Głównej i bibliotek wydziałowych gromadzone od 1985 roku do chwili obecnej. Katalog jest systematycznie uzupełniany, sukcesywnie wprowadzane są opisy z lat poprzednich. Informacja o zbiorach sprzed 1985 roku znajduje się w kartkowym katalogu czasopism w Bibliotece Głównej. Opisy zbiorów specjalnych : dokumentów elektronicznych i dźwiękowych wprowadzone są do bazy od 1990 roku, w całości natomiast wprowadzono dane o zbiorach kartograficznych i grafice. Czasopisma i zbiory specjalne udostępnia się tylko na miejscu w czytelniach.

11. Katalogi online: Książek Katalog komputerowy książek rejestruje wydawnictwa zwarte gromadzone przez Bibliotekę Główną Politechniki Opolskiej oraz biblioteki wydziałowe. Umożliwia wielostronne przeszukiwanie zasobów biblioteki oraz zamawianie online wyszukanej literatury. Katalog można przeszukiwać bez potrzeby logowania się do systemu. Zamówić książkę może użytkownik zapisany w Bibliotece Głównej z ustalonym indywidualnie hasłem.

12. Czasopisma dostępne w sieci PO: • SPRINGERDostęp do spisów treści, streszczeń i pełnych tekstów artykułów z ok. 460 czasopism naukowych w serwisie Springer LINK, publikowanych przez wydawców: Springer, Springer-VDI-Verlag, Springer Wien, Physica-Verlag, Birkhauser.

13. EBSCO Możliwość przeszukiwania 11 baz czasopism elektronicznych z dziedziny techniki, informatyki, nauk społecznych, ekonomii i gospodarki, biologii oraz z zakresu medycyny i ochrony zdrowia. Bazy zawierają łącznie pełne teksty ponad 4.500 czasopism naukowych, periodyków i gazet. Ponadto znajdują się w nich teksty 1.300 informatorów, broszur i innych publikacji, jak również streszczenia i indeksy do ponad 7.000 czasopism.

14. SCIENCE DIRECT Baza Science Direct zawiera elektroniczne wersje czasopism naukowych wydawanych przez Elsevier Science, w tym spisy treści, dane bibliograficzne, abstrakty oraz pełne teksty artykułów wraz z grafiką w formacie PDF. Są to czasopisma przede wszystkim z zakresu nauk technicznych, chemii, fizyki i matematyki oraz przyrodniczych i medycznych.

15. PROQUEST Możliwość przeszukiwania 10 baz czasopism elektronicznych z dziedziny techniki, informatyki, telekomunikacji, nauk społecznych, edukacji, gospodarki, rolnictwa, leśnictwa, pielęgniarstwa, medycyny i ochrony zdrowia. Bazy zawierają łącznie pełne teksty ponad 3.500 czasopism naukowych oraz periodyków. Ponadto baza Proquest Digital Dissertations zawiera ponad 1.6 mln abstraktów prac naukowych od 1861 r. Są to głownie cytaty i abstrakty, ale dla kilkuset tysięcy prac jest podgląd pełnego tekstu pierwszych 20 stron w PDF.

16. Bibliografia • R.Sapa, „Jakość serwisów www bibliotek akademickich- usability test. In Biuletyn EBIB”, 2002. • B. Boryczka, „Praktyczny przewodnik po Internecie dla bibliotekarzy”, Bydgoszcz 2003.