Katleen De Wilde Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle STUDIEDAG VVSG - 19/06/12

1. WAAKZAAMHEID VOOR RADIOACTIVITEIT Katleen De Wilde Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle STUDIEDAG VVSG - 19/06/12

3. Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC Waakzaamheid De interventie Programma

4. Vele toepassingen van radioactiviteit Strikt gereglementeerd KB van 20/07/01 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen Problematiek

5. Gebruik radionucliden in 20ste eeuw niet altijd zo strikt gecontroleerd als vandaag Bepaalde toepassingen – die nu verboden zijn – deden zich voor binnen publieke domein: bv. radiumhoudende verf op uurwerken Opsporen van ongewenste radioactieve bronnen (=weesbronnen) in de klassieke afval- en recyclagesectoren  Richtlijn 2003/122/Euratom van 22/12/03 – art. 9.3 Problematiek

6. Voorbeeld 1: Algericas (Sp) – 1998  Cs-137 bron in schroot  6 miljoen euro schade Voorbeeld 2: Cs-137 (51 TBq) in puin van afgebroken ziekenhuis  4 doden Problematiek

7. In samenwerking met NIRAS – Gewesten - Betrokken sectoren Oplossing voor: Het reglementaire kader Een financieringsoplossing voor weesbronnen Vorming van betrokken sectoren/werknemers Aanpak van het FANC

8. Koninklijk besluit betreffende het opsporen van radioactieve stoffen in bepaalde materiaal- en afvalstromen en betreffende het beheer van weesbrongevoelige inrichtingen (KB) Richtlijnen op te volgen bij de detectie of het aantreffen van een weesbron in weesbrongevoelige inrichtingen in de niet-nucleaire sector (Richtlijnen)

9. Container park • Schoothandelaar < 25,000 ton/jaar • Sorteercentra • … WEESBRONGEVOELIGE INRICHTINGEN MINIMALE VERPLICHTINGEN • Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar • Afvalverbrandingsoven • Smeltoven > 25,000 ton/jaar • Stortplaatsen

10. Aanstellen intervenant Opstellen waakzaamheidsprocedure en reactieprocedure Meldings- en informatieplicht: Melding van elke interventie aan het FANC Identificatie van afzender Register van radioactieve stoffen Vormingsplicht: Opleiding voor alle werknemers van weesbrongevoelige inrichtingen – waakzaamheid! Opleiding intervenant MINIMALE VERPLICHTINGEN

11. Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar • Afvalverbrandingsoven • Smeltoven > 25,000 ton/jaar • Stortplaatsen AANVULLENDE MAATREGELEN Plaatsing en gebruik meetpoort

12. Registratie van de meetpoort Jaarlijks onderhoud van de meetpoort en de andere meetapparaten Goede werking meetpoort controleren (maandelijks) Aangevoerde EN afgevoerde weesbrongevoelige stromen screenen Driemaandelijkse lijst van homogene alarmen AANVULLENDE VERPLICHTINGEN

13. Reglement voor de tenlastenneming van de weesbronnen. Verbintenissen van de exploitanten, het FANC en het NIRAS

14. De vinder van de weesbron wordt niet meer bestraft “De vervuiler betaalt principe” : Identificatie van de vervuiler Bron werkelijk weesbron ? Financiering door fonds van NIRAS ? Verzamelen informatie over de gevonden bronnen en geven van feedback Financieringsmechansime voor het beheer van weesbronnen Verbintenissen van de exploitanten, het FANC, en het NIRAS NIRAS FANC

15. Kosten ten laste van het FONDS : • Prestaties van het NIRAS, • Prestaties van de erkend deskundige, • (karakterisatie en verpakking) • Transport, • Tijdelijke stockage, • behandeling, conditionering, stockage, finale berging. Kosten NIET ten laste van het FONDS: Prestaties FANC Prestaties van de uitbater (uitbating van de meetpoort, interventie, detectie en recuperatie van de bron) Gebeurtenissen als gevolg van niet of laattijdige detectie (decontaminatie van installaties en terreinen en het beheer van het radioactief afval) Verzamelen informatie over de gevonden bronnen en geven van feedback Financieringsmechansime voor het beheer van weesbronnen NIRAS FANC

16. BELANGRIJK!! Om van dezefinanciering te kunnengenieten: VOORAF: REGISTRATIE VAN UW INRICHTING ALS WEESBRONGEVOELIGE INRICHTING BIJ HET FANC (via formulier A van de beleidsovereenkomst) BIJ ALARM: Alarmmeldingsformulier (met vraagvoortussenkomst fonds) binnen de 24 uurnaarhet FANC Het FANC beslistbinnen de maand na de alarmmelding of de bronalsweesbron kan aanvaardworden en als de tenlastennemingdoor NIRAS kan gebeuren.

17. Vorming van betrokken sectoren/werknemers • Kaderleden/Bestuurders • Intervenanten met meetinstrument • Jaarlijks georganiseerd door • het FANC , te Brussel • Intervenanten zonder meetinstrument • Personeel van weesbrongevoelige inrichtingen • Per intercommunale, 1 dag opleiding door het FANC

18. Enkele gegevens

19. Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC Waakzaamheid De interventie Programma

20. OPSTELLEN VAN WAAKZAAMHEIDSPROCEDURE: Hoeradioactievematerialen te herkennen? Watdoenbij (vermoeden van) vondst van radioactievebron?  VoorbeeldbeschikbaarbijInterafval

21. Hoe radioactieve bronnen herkennen? Het symbool

22. Vermeldingen « …. RADIOACTIF » « …RADIOACTIVE… » « …. RADIOACTIEF » « Activité» « Activiteit» « Activity » «  …Bq » «  …MBq » «  …GBq » «  …Ci » «  …mCi» «  …µCi » « …..Uranium…..» « …..Uranyl…..» «U-… » « …..Thorium…..» « Th-… »

23. Wat wordt er zoal gevonden? Ingekapselde bronnen Toestellen met luminescente verf Bliksemafleiders Rookmelders Medisch afval (pampers, …) NORM-materiaal (« NORM » = Naturally Occuring Radioactive Material) – verhoogde natuurlijke radioactiviteit Besmette metalen … http://www.fanc.fgov.be/nl/page/meetpoorten-voor-de-detectie-van-radioactief-materiaal/204.aspx#P_4964 http://www.orau.org/ptp/collection/consumerproducts/consumer.htm

24. Ingekapselde bronnen Bron zelf is slechts een potloodpunt groot! Klein, maar gevaarlijk! bronhouder

25. Hoogtemeter Toestellen met luminescente verf Sleutelhanger Kompas

26. Americium/radium/krypton 5 - 400 µSv/u Bliksemafleiders http://www.fanc.fgov.be/nl/page/welkom-op-de-fotogalerij-met-radioactieve-bliksemafleiders/171.aspx

27. Medisch afval • Verbrandingsoven/ stortplaats • I-131, Tc-99m • 0, 3 µSv/u – 1,8 mSv/u

28. Gloeikousjes Thorium NORM Farmaceutische producten Mineralen/ertsen Uranium Minerale wol Glasvezel

29. Voorwerp inpakken Verpakt voorwerp opbergen in daartoe bestemde container Contacteer intervenant Watdoenbij (vermoeden van) vondst van radioactievebron?

30. Optische en de ionisatierookmelders, samen in eenzelfde container. Deze container moet ondoordringbaar zijn, goed beschut staan, maximaal 1000 rookmelders bevatten. Watdoenbijaantreffen van rookmelders? Er dient nauwlettend op te worden toegezien dat enkel rookmelders in de hiervoor bestemde container worden gedeponeerd.

31. Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC Waakzaamheid De interventie Programma

32. Interventie na het vinden van een radioactieve bron Richtlijnen van het FANC

33. Vermoeden op aanwezigheid radioactieve bron? CONTACTEER INTERVENANT INTERVENANT = persoon die aangesteld wordt om een interventie uit te voeren na het ontdekken van een radioactieve bron MELDING INTERVENTIE BINNEN 24u AAN FANC VIA radioactivity@fanc.fgov.be

34. Algemene principes van de richtlijnen (1) Personeel ≠ beroepshalve blootgesteld  Dosislimiet = 1000µSv/jaar

35. Basisprincipes van stralingsbescherming inachtnemen: - Tijd van blootstelling minimaliseren - Enkel de personen noodzakelijk voor de interventie aanwezig - Constante registratie van het dosisdebiet tijdens de interventie Algemene principes van de richtlijnen (2)

36. 1. Meting van het dosisdebietAls > 5µSv/h !! : stop en erkende deskundige oproepen 2. Opsporen en lokaliseren van de bronAls > 20µSv/h !! (op borsthoogte) of > 500µSv/h !! (in contact) : stop en erkende deskundige oproepen 3. Opslag van de bronDe afvalstoffen opslaan in een vat (met het radioactiviteitssymbool duidelijk aangebracht!) + vat in een af te sluiten lokaal (dosislimiet)Inventaris van opgeslagen materiaal bijhouden De interventie

37. Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC Waakzaamheid De interventie Programma

38. Daan Van der Meersch 02/289 20 29 Daan.vandermeersch@fanc.fgov.be Katleen De Wilde 02/289 20 39 Katleen.dewilde@fanc.fgov.be Voor alle informatiewww.fanc.fgov.beradioactivity@fanc.fgov.be

39. VRAGEN??