Phương diện tâm lý và đau trong chấn thương

1. Phương diện tâm lý và đau trong chấn thương Beth Evenstad, RN, BSN, MICN, PHN LAC+USC Medical Center Los Angeles, California, USA

2. Mục đích • Đưaramụcđíchcủachămsóctâmlý ở bệnhnhânchấnthương • Đềcập 3 can thiệpkhủnghoảngchobệnhnhân, giađình, vàthànhviêncủađộicấpcứuchấnthương • Môtảtriệuchứngthựcthểcủađau • Đềcập 3 can thiệptrongxửtríđau • Đềcập 3 lý do cảithiệnchămsócgiaiđoạncuối • Đềcậpđến 3 thànhtốchínhcủaphươngdiệntâmlýxãhộitrongchấnthương.

3. PHƯƠNG DIỆN TÂM LÝ TRONG CHẤN THƯƠNG • Chấnthươnglàvấnđềlớnảnhhưởngđếntuổithọ. • Nhiềucơchếcùngdẫnđếnkếtcụctổnthươngtếbào, cơquanvàmô. • Tiếpcậntổngthểcácvấnđềđểđưaracácchămsóc • Mụcđíchgiúpbệnhnhântrởlạitìnhtrạngnhưlúctrướckhibịchấnthươngvớitốiưucácchứcnăngvàđưalạichấtlượngcuộcsốngtốtnhất.

4. Khủnghoảng • Sựviệcảnhhưởngđángkểtớitâmlý • Xảyrađộtngột • Làđedọathựcsựhoặcnhậnthứcđượcđốivớinguồnlực/mụctiêu • Nhữnggiảiphápthôngthườngkhôngcònhiệuquả

5. Đặcđiểmcủakhủnghoảng • Mức độ và thời gian đau khác nhau tùy từng cá thể. • Phụ thuộc vào trải nghiệm của bệnh nhân • Ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài • Xảy ra ở thời điểm chấn thương hoặc sau này

6. Stress • Stress là đáp ứng cả về thực thể lẫn cảm xúc của bệnh nhân với các mối đe dọa thực sự hoặc qua cảm nhận • Đáp ứng thích ứng • Gây ra bởi các yếu tố thực thể, cảm xúc hoặc hóa học.

7. Đáp ứng với stress • Stress có cả mặt lợi và hại • Stress gây hại cho cơ thể thông qua tiết nhiều glucocorticoids và catecholamines • Các thay đổi về thực thể • Tăng nhịp tim, huyết áp, tần số thở. • Da lạnh, ẩm

8. Đáp ứng với stress

9. Đánh giá tâm lý • Nhận thức của bệnh nhân về các sự việc • Trước các yếu tố stress? • Có bất cứ sự thay đổi trong cuộc sống không? • Mức chức năng nền là gì? • Có còn các yếu tố stress bên ngoài không?

10. Đánh giá về thực thể • Khámtìnhtrạngtâmthần • Loạitrừcácnguyênnhântâmthần/hữucơ • Phảnứngvớikhủnghoảng: • Thựctổn • Nhậnthức • Hành vi • Thựctổn

11. Chăm sóc bệnh nhân và gia đình • 3 vấn đề quan trọng cần cung cấp cho bệnh nhân và gia đình: • Thông tin • Chăm sóc với tình thương • Duy trì niềm tin

12. Can thiệpvàthựchiện • Giải quyết ngay lập tức các vấn đề • Đưa các chức năng về trạng thái trước chấn thương • Chiến lược can thiệp • Cho bệnh nhân • Cho gia đình

13. Nỗibuồnđau • Nỗi buồn là đáp ứng với các mất mát • Đáp ứng với sự chết chóc, mất chức năng cơ thể hoặc các thay đổi hình dạng cơ thể • Ảnh hưởng tới cả bệnh nhân, gia đình bệnh nhân và thành viên đội chấn thương

14. Nỗibuồnđau • Bệnhnhânthểhiệnnỗiđaubuồnbằngnhiềusắctháicảmxúc, hànhđộng • Sốc/ mấtniềm tin • Rốiloạnthựcthể • Từchối • Giậngiữ • Thùđịch • Cảmgiác tộilỗi • Hoảngsợ

15. Xửtrí • Hỗtrợđốivớicácđápứng • Duytrìmộtmôitrường an toàn • Cho ở phòngriêng • Củngcốcácthông tin xácthực • Khôngbaogiờchỉcungcấpthông tin xấu • Xácđịnhđượcnhữngkỹnănggiảiquyết • Giảithíchchogiađìnhtìnhtrạngbệnhnhân • Cho phépgiađìnhgặpbệnhnhân • Tránhcácthôngbáomangtínhcảmtínhtớimứctốithiểu

16. Đau • Là triệu chứng thường gặp ở các bệnh nhân chấn thương • Dấu hiệu sinh tồn thứ 5 • Có thể khó đánh giá • Mang tính chủ quan • Do bệnh nhân đánh giá • Mang tính khách quan • Dấu hiệu thực thể • Gây ra các vấn đề toàn thân

17. Thang điểm đau Thang điểm theo nét mặt Thang điểm đau theo số điểm

18. Thang điểm đau Thang điểm đau cho trẻ nhũ nhi và bệnh nhân không nói được

19. Xử trí đau • Không dùng thuốc • Massage • Chườm lạnh • Chườm nóng • Tư thế • Dùng thuốc • Các thuốc opioid thông thường • Các thuốc chống viêm non-steroid

20. Sự có mặt của gia đình trong suốt giai đoạn hồi sức • Các tổn thương do chấn thương ảnh hưởng tới toàn bộ gia đình • Các tình huống dễ gây tổn thương • Môi trường nước ngoài • Thiếu kiến thức • Các nghiên cứu chỉ ra rằng có cải thiện kết quả điều trị khi hồi sức được chứng kiến

21. Chămsócgiaiđoạncuối • Các tổn thương do chấn thương có thể dẫn tới tử vong • Là thử thách cho nhân viên y tế • Nâng cao việc chăm sóc trong giai đoạn cuối • Hỗ trợ việc chăm sóc trong môi trường yên tĩnh • Làm giảm đau • Chăm sóc cả bệnh nhân và gia đình

22. Chămsócthànhviênđộicứuthương • Cácvấnđềchấnthươngảnhhưởngtớicácnhânviênchămsócbệnhnhânchấnthương • Kỹnăngứngphó • Cácsựkiệnsau phỏngvấn

23. Tàiliệuthamkhảo • Jacobs, L.M., Bennett Jacobs, B., Burns, K.J. (2005). A plan to improve end-of-life care for trauma victims and their families. Journal of Trauma Nursing, 12(3), 73-76. • Leske, J.S., Brasel, K. (2010). Effects of family-witnessed resuscitation after trauma prior to hospitalization. Journal of Trauma Nursing, 17, 11-18. • Lome, B. (2005). Acute pain and the critically ill trauma patient. Critical Care Nursing Quarterly, 28(2), 200-207. • Richmond, T.S., Aitken, L.M. (2011) A model to advance nursing science in trauma practice and injury outcomes research. Journal of Advanced Nursing, 67(12), 2741–2753. • TNCC: Trauma nursing core course(6th ed.). (2007). Des Plaines, IL: Emergency Nurses Association.