ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ

1. ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ • Κουντή Φ., Πόπτση Ε., Αγωγιάτου Χ., Σούμπουρου Α., Τσολάκη Μ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης • Μπακογλίδου Ε., Ελλην. Εταιρεία Νόσου Alzheimer's

2. ANOIA Η άνοια χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών και αλλαγή στη συμπεριφορά του ασθενούς. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν την κοινωνική, επαγγελματική και διαπροσωπική του δραστηριότητα (Τσολάκη, 1997)

3. ANOIA Κατ’επέκταση επηρεάζουν και τη ζωή μέσα στην οικογένεια του πάσχοντος. Διαταράσσονται οι συζυγικές σχέσεις και υποβαθμίζεται η ποιότητα της ζωής. Ασθενείς και περιθάλποντες απομονώνονται κοινωνικά.

4. Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ • άσκηση γνωστικών ικανοτήτων • παράλληλη λήψη φαρμακευτικής αγωγής ανάλογα με τις ικανότητες που διατηρεί ακέραιες και τις ελλείψεις του • ψυχοθεραπευτική βοήθεια για την αντιμετώπιση του άγχους, της ανασφάλειας και της πιθανής κατάθλιψης

5. Γνωστική Παρέμβαση • Βελτίωση γνωστικών ικανοτήτων (Ήπια Νοητική Διαταραχή ή Ήπια άνοια) • Βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης και της καθημερινής λειτουργικότητας • Δομημένη και να ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες του κάθε ασθενούς και στις υπάρχουσες δεξιότητες του (Van der Linden, 1998. Adkins, 1997)

6. Γνωστική Αποκατάσταση • Τροποποίηση των πεποιθήσεων για το γήρας και τη μνήμη • Συνειδητότητα των ελλείψεων • Κίνητρα

7. Γνωστική παρέμβαση αποκατάστασης • Ο άνθρωπος χρειάζεται να αντιμετωπίζεται ως όλον • Συνδυασμός γνωστικής θεραπείας με φαρμακευτική αγωγή (αναστολείς χολινεστερασών) (De Vreese, , 1998. Kounti, 2006) • Περιθάλποντας (εκπαίδευση, συμβουλευτική ψυχολογική στήριξη, αντιμετώπιση του άγχους) • Οι παρεμβάσεις που ακολουθούν την ολιστική θεραπευτική προσέγγιση έχουν καλύτερα αποτελέσματα από ότι οι μεμονωμένες

8. ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ • Ψυχομετρική εξέταση ασθενών και περιθαλπόντων για τη στήριξη της διάγνωσης • Εξειδικευμένη Ψυχομετρική εξέταση ασθενών για το σχεδιασμό κατάλληλων προγραμμάτων αποκατάστασης

9. ΠΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ • Ο ενήλικας εγκέφαλος δεν είναι στατικός • Ακόμη και σε μεγάλη ηλικία φαίνεται ότι είναι δυνατόν να αναγεννάει νευρικά κύτταρα ή να επαναδραστηριοποιεί τους ατροφικούς νευρώνες (Eriksson, 1998) .

10. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ • Για να το επιτύχουμε χρειάζεται να διεγείρουμε τον εγκέφαλο με πλούσια ερεθίσματα σε εντατικό ρυθμό (Recanzone, 1993) Ερεθίσματα : • ασκήσεις μνήμης, προσοχής, • εκτελεστικής λειτουργίας ή λόγου.

11. ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ • Διάφορα μέσα (μουσική, μολύβι & χαρτί, υπολογιστής, κίνηση, χαλάρωση, νοερή απεικόνιση, παιχνίδι, χορός, θέατρο, αναμνήσεις, γέλιο κ.λπ)

12. ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ • Ασκήσεις μνήμης και προσοχής • Προσανατολισμός στην επικαιρότητα • Νοερή απεικόνιση μέσα από τη χρήση τεχνικών χαλάρωσης • Γνωστική Κινησιοθεραπεία

13. ΑΣΚΗΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗΣ • Ασθενείς με άνοια σε πρώιμο στάδιο της νόσου. Παρευρίσκεται και ο περιθάλπων • Φυσιολογικοί ηλικιωμένοι / με Ήπια Γνωστική Εξασθένηση • Συνθήκη φυσικού θορύβου • Διάρκεια συνεδρίας 2 ώρες • Ατομική παρέμβαση, υπό την καθοδήγηση εκπαιδευμένου ψυχολόγου

14. ΟΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ • Οι ασκήσεις που χρησιμοποιούνται ασκούν με έμμεσο τρόπο τις ικανότητες της προσοχής. • Δεν απαιτούν μεγάλη τυπική μόρφωση και • Εκτελούνται με ευχαρίστηση από τους ασκούμενους • Οι ασκήσεις περιέχουν αυξανόμενη κλιμάκωση δυσκολίας.

15. ΟΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ • Είναι γραπτές και ακουστικές και αφορούν καθημερινές δραστηριότητες των ηλικιωμένων, όπως τα ψώνια, την αναγνώριση της ώρας, συζήτηση, αναζήτηση τηλεφωνικού καταλόγου κ.λπ. • Το πρόγραμμα των ασκήσεων κάθε φορά σχεδιάζεται με βάση τις διατηρούμενες ικανότητες του ασθενούς και τις παρατηρούμενες γνωστικές ελλείψεις του.

16. ΑΣΚΗΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗΣ

17. Μπριζόλες Λάδι Γάλα Καρφιά Κιμά Ραδίκια Τυρί Μαιντανό Πιπεριές Φλωρίνης Ποτήρια Πορτοκάλλια Αρνάκι Τάιντ Ψωμί Κάδρο Πιπέρι Μαρούλι Ρίγανη Άζαξ Ροδάκινα Οδηγία 1: Να γράψεις στο έντυπο της εκτέλεσης, τα μπαχαρικά που υπάρχουν στον κατάλογο Νο2, με τα ψώνια Οδηγία 2: Να γράψεις στο έντυπο της εκτέλεσης, τα πράσινα λαχανικά που υπάρχουν στους καταλόγους με τα ψώνια, και τα κόκκινα λαχανικά, με τη σειρά που τα συναντάς. ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ (ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΝΟΣ ΣΤΟΧΟΥ)

18. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ • Η εξέλιξη της νόσου Alzheimer’s οδηγεί σε έκπτωση κυρίως της μνήμης, του προσανατολισμού και άλλων γνωστικών λειτουργιών (Τσολάκη, 1999) • Ο Προσανατολισμός στην Επικαιρότητα είναι μια βασική τεχνική που χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση των ατόμων που έχουν απώλεια μνήμης, σύγχυση σε τόπο, χρόνο και πρόσωπο (Woods, 1992).

19. ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ • Εφαρμογή τεχνικών για προσανατολισμό σε χρόνο, σε τόπο, σε πρόσωπο • Παρουσίαση αποσπασμάτων των τηλεοπτικών ειδήσεων με βίντεο, ντοκιμαντέρ και αποκόμματα των εφημερίδων • Συζήτηση και σχολιασμός, με στόχο την καλλιέργεια της επεισοδιακής, αυτοβιογραφικής και σημασιολογικής μνήμης

20. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

21. ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ο ασθενής εκφράζει την άποψη και τις γνώσεις του εξασκώντας έτσι την κριτική του σκέψη, την ικανότητα και ταχύτητα της αντίληψής του, την ικανότητα διατήρησης ενός θέματος, την κοινωνική συμμετοχή και αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, καθώς και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου του

22. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ • ΘΕΜΑ:ΤΑ ΖΩΑ Α)Γενικά σχόλια γύρω από τα ζώα Β)Είδη ζώων 1)κατοικίδια 2)άγρια ζώα Γ)Αντιλήψεις-βιωματικές εμπειρίες γύρω από τα ζώα Δ)Η Επίδραση που έχουν τα ζώα στην καθημερινή ζωή

23. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ-ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ • ΘΕΜΑ:ΤΑ ΖΩΑ • Εύρεση λέξεων • Εξασκείται η φωνολογική λεκτική ροή 1)Να βρείτε μέχρι εννιά λέξεις στην κάθε περίπτωση που να αρχίζουν από: σκ-(π.χ σκύλος):σκελετός, σκούπα, κ.τ.λ αγ-(π.χ άγριο):αγάπη, αγρός, κ.τ.λ σα-(π.χ σαρκοφάγο):σαπούνι, σακάκι, κ.τ.λ

24. ΚΑΤΟΝΟΜΑΣΙΑ 3)Να δώσετε ονομασία στα παρακάτω: α)Πώς λέγεται αυτός που αγαπάει τα ζώα: φιλόζωος β)Πώς λέγονται τα ζώα που δεν έχουν αφεντικό και τριγυρίζουν μόνα στους δρόμους:αδέσποτα γ)Πώς λέγεται αυτός που δαμάζει άγρια ζώα:θηριοδαμαστής

25. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ ΑΓΧΟΣ-ΜΝΗΜΗ-ΑΝΟΙΑ • Το άγχος επηρεάζει τη μνήμη και την ψυχική υγεία • Αυξημένα επίπεδα άγχους προκαλούν: • Δυσκολία στη λειτουργία του ιππόκαμπου • Δυσκολίες στη μνήμη (McEwen & Sapolsky, 1995)

26. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ Μείωση του άγχους Βελτίωση την προσοχής Βελτίωση της μνήμης (Calvin et al., 2006)

27. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ • Mε την εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης και τη νοερή απεικόνιση, οι άνθρωποι μπορούν να ελέγχουν ή και να αλλάζουν τη συμπεριφορά τους (Gelhorn & Loofbourow, 1963. King, 1998)

28. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ ΣΤΟΧΟΙ • διαχείριση του άγχους για τους ασθενείς με άνοια • αναζήτηση των αιτιών που προκαλούν άγχος • ελεύθερη έκφραση θετικών αλλά και αρνητικών συναισθημάτων • καλλιέργεια δημιουργικής φαντασίας, μνημονικών ικανοτήτων, λόγου, διαλόγου, και προσοχής

29. Ασκήσεις αναπνοής Προοδευτική νευρομυϊκή χαλάρωση Αυτογενής χαλάρωση Νοερή απεικόνιση Χορός Ήπιες ασκήσεις γυμναστικής Χειρομαλάξεις Βοηθούν στην αποβολή της μυϊκής έντασης και την άμυνα του οργανισμού απέναντι στο άγχος. Αρωματοθεραπεία Μουσικοθεραπεία Βοηθούν στη βελτίωση των συμπεριφορικών συμπτωμάτων στην άνοια ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ

30. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ

31. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ

32. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ • βαθιά χαλάρωση σώματος και νου • επιτυγχάνονται ψυχοφυσιολογικές μεταβολές και δημιουργούνται ευχάριστα συναισθήματα που ανακουφίζουν από το άγχος • βελτίωση των γνωστικών ικανοτήτων

33. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΕΡΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ

34. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ • Η γνωστική και κινητική ανάπτυξη αλληλεπιδρούν αδιάλειπτα (Piaget,1952) • Η παρεγκεφαλίδα και ο προμετωπιαίος φλοιός σχετίζονται άμεσα με την κινητική και τη γνωστική ανάπτυξη (Nathaniel& Firth, 2002 )

35. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΧΟΙ • ενεργοποίηση των γνωστικών λειτουργιών του εγκεφάλου, μέσω της κίνησης • ελάττωση δυσκαμψίας • βελτίωση της στάσης, • ισορροπίας και βάδισης

36. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

37. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ • Ασκήσεις: ελεύθερες, ενεργητικές • Θέσεις: όρθια και καθιστή • Μέρη του σώματος: αυχένας, άνω και κάτω άκρα και κορμός • Μέσα από τις κινητικές εκτελέσεις καλλιεργείται η μνήμη, η προσοχή, η οπτική και ακουστική αντίληψη, ο λόγος και οι οπτικοχωρικές ικανότητες

38. ΔΙΠΛΟ ΕΡΓΟ=ΛΕΞΕΙΣ ΑΠΟ Κ. ΠΟΛΥΧΡΩΜΟ = ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΧΕΡΙ ΣΦΥΡΙΧΤΡΑ=ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ ΠΟΣΑ ΗΤΑΝ; ΜΕΤΡΗΣΕΙ ΔΕΞΙ ΠΟΔΙ ΟΠΤΙΚΗ-ΚΙΝΗΤΙΚΗ

39. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

40. Το πρόγραμμα της ολιστικής παρέμβασης 4 Θεραπευτικά προγράμματα • 20 δίωρες εβδομαδιαίες συνεδρίες • Διάρκεια: 5 μήνες • Ομαδική παρέμβαση

41. ΝΕΥΡΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ • Αναχαίτιση της γνωστικής έκπτωσης • Γνωστική και λειτουργική βελτίωση • Βελτίωση συνεχιζόμενη έως και 10 μήνες • Μηχανισμός επαναδραστηριοποίησης νευρώνων που προηγούμενα βρίσκονταν σε αδράνεια (Κουντή και συν., 1999, 2006).

42. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ • Η γνωστική αποκατάσταση βοήθησε την πειραματική ομάδα με Ήπια Γνωστική Εξασθένιση (ΗΓΕ) και Πρώιμη Νόσο Alzheimer (ΠΡΩ.ΝΑ) να βελτιώσει τις επιδόσεις της σε σχέση με τις αντίστοιχες ομάδες ελέγχου με Ήπια Γνωστική Εξασθένιση • Η βελτίωση εξελισσόταν έως και 10 μήνες μετά την έναρξη της παρέμβασης

43. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ολιστική θεραπευτική προσέγγιση ανοίγει νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση και αναχαίτιση των γνωστικών ελλειμμάτων στην ΗΓΕ και στην ΠΡΩ,ΝΑ

44. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ