Öğrenim Hedefleri:

1. KALP DÖNGÜSÜNDEHACİM-BASINÇ DEĞİŞİMLERİProf.Dr. Ümmühan İşoğlu-Alkaçİ.Ü. İstanbul Tıp FakültesiFizyoloji Anabilim Dalı2009-2010alkac@istanbul.edu.tr

2. Öğrenim Hedefleri: • Kalp dönemi fazlarında atriyum ve ventriküllerde oluşan hacim ve basınç değişimleri • Aort basınç eğrisinde oluşan çentiklenmenin nedeni • Basınç artma ve azalması, kalp kapaklarının durumu ve EKG’nin eş zamanlı açıklanması

3. Basınç-Akım-Direnç • Kan damarındaki akım; • Damarın iki ucu arasındaki basınç farkı • Damar basınç gradyanı da denir • Damar direncine bağlıdır • Kan akımına karşı oluşan direnç Ohm Yasası; ΔP (basınç farkı) F (kan akımı)= --------------- R (direnç)

4. Akım-Direnç ilişkisi • Poiseuille-Hagen yasası R:direnç r:damar yarıçapı L:damar uzunluğu 8Lη η:kanın vizkozitesi R= ------------- πr4 • İLETKENLİK:bir damarda belirli bir basınç farkına karşı • oluşan kan akımının ölçüsü. 1 iletkenlik= ----------- direnç iletkenlik∞ çap4

5. •Sıvılar sadece pozitif basınç farkı olunca akar •Yüksek basınç ------Akım-----Düşük Basınç Akım • Poiseuille-Hagen yasası • R:direnç • r:damar yarıçapı • L:damar uzunluğu • η:kanın vizkozitesi • 8Lη • R= ------------- • πr4 • Ohm Yasası; • ΔP(basınç farkı) • F (kan akımı)= --------------- • R (direnç) • •Direnç, akımıyavaşlatır • Damar çapı • Kan viskozitesi • Damar uzunluğu •Basınç farkı yok, akım yok Akım yok •Akım basınç farkına bağlıdır Akım •Akım eşit ! Akım

6. Q: kan akımı ΔP:basınç farkı r:damar yarıçapı L:damar uzunluğu η:kanın vizkozitesi πΔPr4 Q= ---------- 8ηl Düşük direnç Akım Yüksek direnç Perfüzyon basıncı

7. Kan akımı ve hızı aynı şey değildir! • Hız; kanın akışı esnasındaki süratidir, akarken geçen miktar değildir!. • Akım; ortalama hızın damarın kesit alanına oranıdır.

8. *Kalp boşluğunda yarıçap arttığındabasınçlapompalayabilmek içingereken miyokard gerimi artmalıdır • Laplace yasası: (Duvar gerimi) T ~P x r (yarıçap) (Duvar basıncı)

9. Kan atriyumlardan ventriküllere geçerVentrikül duvarı elastik olduğundan hacimdaki artış basınç artışına neden olmaz. Ventrikül Diyastolü Basınç Hacim

10. Basınç artarken hacim aynı kalır. İzometrik Ventrikül Kasılma Dönemi Basınç Hacim

11. Ventrikül hacmi azalır, kan sistemik arterlere fırlatılır. Fırlatma Fazı Basınç Hacim

12. Sistol sonlandığı zaman, ventrikül hacmi değişmeden kalırken basınç hızla düşer. Izometrik Gevşeme Dönemi Basınç Hacim

13. KALP KATETERİZASYONU Sefalik ven Brakiyal arter Femoral ven Femoral arter

14. KALP KATETERİZASYONU KALP BOŞLUKLARINDA BASINÇ ÖLÇÜMÜ Sol ventrikül basıncı Pulmoner arter basıncı Sağ ventrikül basıncı

15. SOL VENTRİKÜLDE KATETERİ GÖSTEREN ANJIOGRAFİ Sol atriyum Sağ atriyum Sol ventrikül

16. Ventriküller daha yüksekatriyum basınçları ile dolunca, ventrikülün hacmi ve kalp kasılmasının kuvveti artar. Kalp daha fazla kanı arterlere pompalar.

22. Aort

23. Aortadaki basınç değişimleri* Aort ve a. pulmoner basıncı yavaşça maksimale (120 mmHg, 20 mmHg) yükselir  *ventriküllerin hacmi azalır * kan aorttan sistemik arterlere akar* aortadaki basınç düşmeye başlar.* Aortada insisura adı verilen ani basınç düşmesi ortaya çıkar, kan aorta geri akar * Basınç çentik (dikrot) dalga şeklinde artar  diyastolün geri kalan kısmında aorta basıncı yavaş yavaş düşer.

24. *İstirahatte her bir ventrikülden 70-90 ml kadar kan dolaşıma gönderilir.* Ventriküllerde sistol sonunda 50-60 ml kan kalır : Sistol sonu hacmi (ing. end systolic volume).*Diyastol sonu ventrikül hacmi~110-130 mldir* Her atımda fırlatılan ventrikül hacmının yüzde miktarı: fırlatma payı (ejection fraction)= % 60

25. Diyastol sonu hacmi = 110 -130 ml Sistol sonu hacmi = 50 - 60 ml Atım hacmi = Diyastol sonu hacmi – Sistol sonu hacmi = 70-90 ml

26. Atım hacmi • Ejeksiyon fraksiyonu = -------------- = % 60 (Fırlatma Payı) Diyastol-sonu hacmi

27. Atriyumlardaki basınç değişimleri * a dalgası * c dalgası * v dalgası

28. a dalgası : Atriyum kasılması ile oluşur. c dalgası : Ventrikül kasılmasının başında oluşur. • v dalgası : Ventrikül kasılmasının sonuna doğru belirir.

29. Sağ atriyum basıncı Jugüler ven basıncı Basınç (mmHg) Karotis arter basıncı Zaman

30. Sistolik Diyastolik Ortalama Sağ atriyum < 7 < 3 < 5 Sağ ventrikül < 25 < 7 Pulmoner arter < 25 < 13 < 18 Sol atriyum < 12 < 7 < 10 Sol ventrikül 120 < 12 Kalp boşluklarında basınçlar (mmHg)

31. Öğrenim Hedefleri: Nabız: • Kalp faaliyetlerinin değerlendirilmesinde nabzın öneminin belirtilmesi • Nabzı oluşturan faktörler • Radiyal nabzın pratik hekimlikteki önemi

32. NABIZ Kalbin her sistolünde aorta içine 70 ml kadar bir kan kitlesinin atılması, basıncı değiştirerek, kan sütununu ilerlettiği gibi, esnek olan aorta çeperini de genişletir. Kan basıncındaki bu ani artışla aorta çeperindeki genişleme, bütün arterlerde nabız dalgası şeklinde devam eder. Nabız dalgasının hızı ortalama 6-8 m/san olup, kan hızından tamamen farklıdır.

33. Nabız dalgasıArteriyollerin çok genişlediği durumlar dışında, kapiller damarlarda nabız dalgası bulunmaz. Venöz sistemde nabız yalnız kalbe yakın büyük venalarda görülür.

34. Nabız basınç eğrileri

35. Ventrikül kasılması Her atımdaki kan hacmi: • Kan sütununu ilerletir • Aort çeperini genişletir genişleme tümarterlerde “nabızdalgası” olarak devameder. Arteriyoller 1-vent kasılır 2- Semilüner kapaklar açılır 3- Aort ve arterler genişler Ventrikül gevşemesi 1-vent gevşeme 2-sem k. kapanır 3-Kan sist. dolaşıma gönderilir

36. Sistolik basınç Ortalama basınç Nabız basıncı Diyastolik basınç

37. Nabız muayenesi

38. Nabız Muayenesi.İnsanda a.radialis, temporalis, carotis vb. kemik üzerinde uzanan damarlara, sağ elin üç orta parmağını hafifçe bastırarak yapılır. Nabız sayısı (pulsus frequens-pulsus rarus), Düzeni (pulsus regularis-pulsus irregularis) ; Nabız dalgası yükselişinin ani olup olmayışı (pulsus celer-pulsus tardus); Nabız eğrisinin ani düşmesi (pulsus ceIer) aorta kapaklarının yetersizliğinden; platolu nabız ise, aorta kapaklarındaki daralmadan ileri gelir.

39. Nabız Sayısı. Nabız sayısı kişiye göre değişir ve yaşla azalma gösterir. Kalbin düzensiz çalışmasına neden olan hastalıklarda, bazen bir vurum hacmi nabız dalgasını başlatmaya yetmediğinden, nabız sayısı kalp vurumundan daha az olur : Nabız eksikliği (deficit). inspirasyonda hafif hızlanma, ekspirasyonda ise yavaşlama görülür : Sinus aritmisi.