AAN HET WERK!

2. AAN HET WERK! Adviezen ter verbetering van functionele leesvaardigheid in het onderwijs Rapport Nederlandse Taalunie 2008

3. Aanleiding • Laaggeletterd in de Lage Landen (2004) • Aanvalsplan laaggeletterdheid/ doelstellingennota geletterdheid verhogen • Veel aandacht voor “repareren” • Aandacht voor preventie bleef achter • Werkgroep Platform Onderwijs Nederlands

4. Onderzoek • Zorgen om leesniveau leerlingen Nederland en Vlaanderen • Verschillen zijn groot • 20% kan leestaken in 1e jaar voortgezet/ secundair onderwijs niet zelfstandig aan (vmbo/bso/tso hoger) • Functionele ongeletterdheid heeft negatieve gevolgen voor schoolloopbaan en maatschappelijk succes (PIRLS 2007, PISA 2007, IALS 1997, PPON/CITO 2007, Peiling lezen en luisteren 2007, Inspectie van het Onderwijs 2008, Hacquebord e.a. 2004, enz.)

5. Wat deed de werkgroep? • Aanpak functionele leesvaardigheid: • problemen in kaart brengen • oplossingen zoeken • Werkgroep focust op: • functionele schoolse leesvaardigheid • 10- tot 18-jarigen • ondersteunen onderwijs • Publicatie Nederlandse Taalunie: Aan het werk!

6. Wat deed de werkgroep? • Visietekst • Wat is functionele leesvaardigheid? • Welke problemen doen zich daarmee voor? • Wat kan het onderwijs hieraan doen? • Wordt het onderwijs optimaal ondersteund? • Veldverkenning • Matrix • Wat is er voor het onderwijs beschikbaar? • Voldoet dat? Wat moet er nog komen? • Bijeenkomst met deskundigen • Adviezen

7. Wat deed de werkgroep? Matrix • Voor inventarisatie veldverkenning • Voor ordening adviezen

8. Wat is het probleem? Tekstbegrip onvoldoende, oftewel: • Leerlingen weten onvoldoende de juiste informatie uit teksten te halen en deze informatie te verwerken • Daardoor komen ze onvoldoende tot leren (bij alle vakken) • Leerlingen komen in een negatieve spiraal • De achterstand wordt groter • Motivatie en zelfbeeld aangetast

9. Waar ligt dat aan? Een of meer tekortschietende componenten van leesvaardigheid bij de leerling: • (diepe) woordkennis • vlot lezen • tekstaanpak • motivatie en concentratie

10. Waar ligt dat aan? Een of meer tekortschietende componenten in het onderwijs: • In vakonderwijs te weinig aandacht voor (functioneel) lezen • Bij Nederlands te weinig aandacht voor functioneel lezen • Breuk basisonderwijs – voortgezet/ secundair onderwijs • Teksten te moeilijk • Zwakke lezers te laat gesignaleerd

11. Wat kunnen we doen? • Adviezen voor doelen • Adviezen voor methodes en didactiek • Adviezen voor evaluatie • Adviezen voor (school)beleid

12. Wat kunnen we doen? • Adviezen voor doelen • Bruikbaar doelenkader functionele leesvaardigheid • Implementatietraject daarbij • Adviezen voor methodes en didactiek • Criteria teksten bij alle vakken • Praktijkvoorbeelden goed functioneel leesonderwijs • Preventie, maar niet afschuiven! • Vroegtijdig signaleren en diagnosticeren • Doorgaande, voortgezette leesontwikkeling bij alle vakken

13. Wat kunnen we doen? • Adviezen voor evaluatie • Niveaubepaling functionele leesvaardigheid • (Criteria voor) goede evaluatie-instrumenten • Adviezen voor schoolbeleid • Taalbeleid met nadruk op functioneel leesonderwijs • Teamaanpak • Beleid en visie • Passende interventies ontwerpen en uitvoeren

14. Wat kunnen we doen? Adviezen hebben verder betrekking op: • Lerarenopleidingen • Begeleidingsinstellingen • Leermiddelenontwikkelaars

15. En nu? • Adviezen aan diverse actoren in publicatie • Gesprekken met verantwoordelijke instellingen • Voelt u zich aangesproken? • Voert u al activiteiten uit? • Van plan? • Stimuleren en activeren