AKILCI İLAÇ KULLANIMI

1. AKILCI İLAÇ KULLANIMI UZM.ECZ.BAŞAK KIZILCADAĞ PROF.DR.N.REŞAT BELGER BEYOĞLU GÖZ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

2. AKILCI İLAÇ KULLANIMI • Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. • Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World HealthOrganization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).

3. SORUMLULUK SAHİBİ TARAFLAR • Hekim • Eczacı • Hemşire • Diğer sağlık personeli • Hasta/ hasta yakını • Üretici • Düzenleyici Otorite • Diğer (Medya, Akademi vb.)

4. UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ (1) • Çoklu ilaç kullanımı • İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı • Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi • Piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi • İlaç kullanımında özensiz davranılması (uygulama yolu, süre, doz..) • Uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması

5. UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ (2) • Gereksiz yere antibiyotik tüketimi • Gereksiz yere enjeksiyon önerilmesi • Gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı • Bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı • İlaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi

6. AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI Akılcı ilaç kullanımı tanımında yer alan maddelerden herhangi birinin veya birkaçının karşılanamaması durumu, • Hastaların tedaviye uyuncunun azalmasına, • İlaç etkileşimlerine, • Bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, • Hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, • Advers olay görülme sıklığının artmasına, • Tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.

7. ADVERS ETKİLER4 • ABD’de 4. sıklıkta ölüm nedenidir. • Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar • Advers etkiler ABD ve Avustralya’da hastaneye yatışların % 4-6’sından sorumludur. • En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi, hipotansiyon, ateş, diyare, kaşıntı, kusma, böbrek yetmezliği olarak bildirilmiştir. 4. White et al, Pharmacoeconomics, 1999, 15(5):445-458

8. TANI VE TEDAVİ SÜRECİNDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI (1) • Hastanın sorununun tanımlanması, • Hekim tarafından doğru tanının konulması, • İlaçlı veya ilaçsız, etkili ve güvenilir tedavinin tanımlanması, • Tedavinin gerçekleşebilirliğinin ve maliyetinin değerlendirilmesi, • Tedavinin başarısı ve hastanın uyuncunun değerlendirilmesi,

9. TANI VE TEDAVİ SÜRECİNDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI (2) • Eğer ilaçla tedavi uygulanacaksa uygun ilaçların seçimi, • Çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimlerin öngörülmesi, • Her bir ilaç için uygun dozun ve uygulama süresinin belirlenmesi ve uygun reçetenin yazılması gerekmektedir. • Bu aşamada güncel tanı ve tedavi kılavuzları esas alınmalıdır. • Hasta ve hasta yakını tedavi hakkında bilgilendirilmelidir.

10. SORGULAMA-HATIRLATMA • Kullanılmakta olan ve en son kullanılan ilaçlar • Gıda takviyesi ve bitkisel ürünler • Alerjik durumlar • Gıda • İlaç

11. ANLATMA-ANLAMA-DOĞRU UYGULAMA • NASIL? • HANGİ DOZDA? • HANGİ SIKLIKTA? • NE KADAR SÜRE ? • SAKLAMA?

12. BİLGİLENDİRME-SORGULAMA • Olası yan etkileri • Besin ve ilaç etkileşimleri

13. ÖZEL GRUPLAR • Hamilelik ve emzirme dönemi • Çocuklar • Yaşlılar • Böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar • Kronik hastalığı olanlar • İlaç ve besin alerjisi öyküsü olanlar

14. İLAÇ KULLANIMI • Çiğneme • Kırma • Bölme • Suda veya başka sıvıda çözme

15. İLAÇ KULLANIMI • Doğru uygulama • Aç/tok kullanım • Süre belirleme • Yarıda kesme • Doz atlama ve değişikliğe gitme • Zamana dikkat etme

17. Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından yapılan alan çalışmalarında; • İlaç kutu sayısı açısından bakıldığında tanıyauygunluk bakımından yaklaşık% 50’sinin akılcı olmadığı, • İlaç maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin akılcı olmadığı ortaya çıkmıştır.

18. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (EKİÖ /OECD) 2008 raporuna2 göre; Sağlığa ayrılan pay ABD’de  % 16.4, İngiltere’de  % 8.8, Türkiye’de ise  % 6.1 olarak bildirilmiştir. • Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde ilacın payı % 46 iken, İngiltere’de %12.3, ABD’de ise  % 12.2 olarak bildirilmiştir. 2. www.oecd.org

19. İlaç harcamaları miktar ve maliyet açısından değerlendirildiğinde; Kutu adeti bazında 2010 yılı satış sıralamasında Sindirim Sistemi ve Metabolizma ilaçları, Solunum Sistemi ilaçları ve Sistemik Kullanım İçin Antienfektif Preparatlar ilk üçtedir. 2010 yılı maliyet sıralamasına bakıldığında, Sistemik Kullanım İçin Antienfektif Preparatlar, Sindirim Sistemi ve Metabolizma ilaçları ile Kardiyovasküler Sistem ilaçları ilk üçte yer almaktadır. 2010 yılı IMS verileri

20. Türkiye’de 2007 yılında kullanılan tüm ilaçların kutu bazında %17’si, TL bazında %18’i antibiyotiklerdir. • 2007 yılında kullanılan 1,3 milyar kutu ilacın 223 milyon kutusu antibiyotiktir. • 2007 yılında kişi başına kullanılan yıllık ortalama 20 kutu ilacın 3,5 kutusu antibiyotiktir.

21. 2007 yılında ilaca harcanılan 11 milyar TL’nin 2 milyar TL’si antibiyotikler için harcanmıştır. • 2007 yılında kişi başına yapılan yıllık ortalama 170 TL’lik ilaç harcamasının 30 TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

22. Tedavi Gruplarına Göre İlaç Kullanım Oranları

23. Hastanede Antibiyotik Kullanımı • Hastaneye kabul edilen hastaların %25-35’ine antibiyotik kullanılıyor • Yanlış kullanım oranı % 40-53 Tünger Ö. Int J Antimic Agents 2000; 15:131-135 Ünal S. Ankem Derg 1996; 10(3), 241-246

24. Hastanelerde Antibiyotik Kullanımı • Nokta prevalans çalışması • 18 hastane, 9471 hasta • Antibiyotik kullanımı % 30.6 • Tedavi % 44.8 • Ampirik kullanım % 78.4 • Profilaksi % 44.2 • Nedeni bilinmiyor % 7.2 Usluer, ve ark.20 Mart 2002

25. Antibiyotiklerin gereksiz kullanımı: • Bakteriyel direnç gelişimi • Gereksiz ekonomik yük • Gereksiz yere gelişen yan etki • Dirençli bakterilerle gelişen tedavisi daha güç infeksiyonlar • Ek morbidite ve mortalite nedeni

26. Sorunun asıl nedeni • Eğitim eksiklikleri • Yanlış antibiyotik kullanım alışkanlıkları • Sosyal güvence sistemleri Sosyal güvence kapsamındakiler • Rasyonel olmayan tedavi Sosyal güvence kapsamı dışındakiler • Rasyonel olmayan tedavi • Yetersiz tedavi Çakır N. Klimik Derg. Cilt 14, Sayı:2.2001, S: 35-40

27. Çok Fazla Antibiyotik Reçetesinin Nedenleri: • Kullanmama riskinin verdiği endişe • Kültür ve tedavi alışkanlıklarındaki farklılıklar • Hasta beklentileri • Yerel formüler ve sağlık politikaları • Direnç paterni Leibovicci L, Berger R. J antimicrob Chemother 2001;48:535-540 John JF, Fishman N. CID 1997; 24:271-485

28. Uygunsuz antibiyotik kullanımı • Reçetesiz antibiyotik kullanım oranı %32 • Fas, Tayland, Türkiye ve Kolombiya’da antibiyotik beklentisi yüksek • Antibiyotik yazılması için hekime baskı var • Antibiyotik kullanımı için yakınmalarını abartma (%11) Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3): 170-173

29. Türkler ve Kolombiyalılar en duygusal hasta grubu • Onlara göre antibiyotikler; • Güçlü ilaçlardır • Bağışıklık sistemini güçlendirirler • Anneler; • Solunum yolu infeksiyonlarını çok önemsiyorlar • Tedaviye karar vermede, kendilerini doktordan daha yetkin olarak düşünüyorlar Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3): 170-173

30. AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLE KAZANACAKLARIMIZ ZAMAN SAĞLIK BÜTÇE

31. ÜLKEMİZDE • Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı ile ilgili çalışmalar, yaklaşık 20 yıldır sürmektedir. • 12 Ekim 2010 tarihinde Bakan Oluru ile, Akılcı İlaç Kullanımı Birimi kurulmuştur. • 19 Mart 2012 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Dairesi kurulmuştur. 32

32. AKILCI İLAÇ KULLANIMI TEMSİLCİLERİ VE İŞBİRLİĞİ • İllerde koordinasyonu sağlamak amacıyla 81 ilde İl Sağlık Müdürlüklerinde Akılcı İlaç Kullanımı İl Temsilcisi bulunmaktadır. • Hastane Hizmet Kalite Standartları gereğince, hastanelerde planlama yapmak ve faaliyetlerde bulunmak amacıyla Akılcı İlaç Kullanımı Ekipleri oluşturulmuştur.

33. TEŞEKKÜRLER