POLITYKA GÓRSKA

1. POLITYKA GÓRSKA Bogusław Waksmundzki

2. Historia W latach 1992 - 1993 przedstawiciele samorządów lokalnych województwa nowosądeckiego skupieni w tamtejszym Sejmiku opracowali i zatwierdzili na sesji w Nowym Sączu dokument nazwany później "Memoriałem Górskim".Był to rodzaj apelu do centralnych władz ustawodawczych i wykonawczych RP, w którym uzasadniano konieczność sformułowania zasad prowadzenia specjalnej polityki regionalnej, uwzględniającej specyfikę regionów górskich . "Memoriał Górski", po pewnych uzupełnieniach został oficjalnie przyjęty i podpisany przez wojewodów i marszałków sejmików z 6 województw górskich Polski południowej we wrześniu 1993 roku, w Bielsku-Białej. Opublikowany dokument przekazano następnie Prezydentowi, Premierowi, wszystkim posłom, senatorom, ministrom i innym członkom najwyższych władz w III Rzeczypospolitej. POLITYKA GÓRSKA

3. Ustawa o regionach górskich z dnia 6 września 2001 r. o rozwoju społeczno-gospodarczym regionów górskich Art. 1. Ustawa określa ogólne warunki i zasady wspomagania aktywizacji i zrównoważonego rozwoju regionów górskich oraz udzielania pomocy rolnikom, samorządom lokalnym, organizacjom pozarządowym i placówkom naukowo-badawczym, umożliwiając optymalne wykorzystanie możliwości rozwojowych, przy zachowaniu i ochronie środowiska naturalnego. Art. 2. Do regionu górskiego zalicza się gminy lub ich części, w których co najmniej 50% powierzchni jest położona powyżej 350 metrów nad poziomem morza albo o nachyleniu przekraczającym 9 albo położone na wysokości od 250-350 metrów nad poziomem morza i o nachyleniu od 6-9. Powyższe kryteria obowiązują również w stosunku do gospodarstwa górskiego. POLITYKA GÓRSKA

4. Przed każdymi wyborami parlamentarnymi partie poruszają kwestie ustanowienia prawa dla terenów górskich. … W dotychczasowych projektach ustaw odnoszących się do prawa górskiego dominującym założeniem rozwiązań determinującym treści i zakresu regulacji projektów była troska o mieszkańców gór, których warunki życia i pracy są zdecydowanie cięższe i wymagają wsparcia. Stąd też treść projektowanych regulacji miała na celu pomoc biednym i zacofanym regionom górskim w unowocześnianiu rolnictwa, rozwoju produkcji żywnościowej oraz produkcji drzewnej, likwidacji bezrobocia, ułatwieniu warunków życia. ( Janusz Długopolski) Zasadniczymi celami ustawy górskiej winno w takim ujęciu być: - zagwarantowanie powszechnej dostępności do gór - określenie obowiązujących mieszkańców i turystów norm i zachowańw terenach górskich. POLITYKA GÓRSKA

5. Uregulowanie gwarantujące powszechną możliwość korzystania z gór ma swe uzasadnienie w pojmowaniu gór jako dobra ogólnonarodowego jako wartości wspólnej, ze względu na ich walory krajobrazowe i przyrodnicze, niezbędne dla zdrowia i wypoczynku a także dla uprawiania sportu i turystyki. Warunkiem bezpiecznego i przyjaznego korzystania z gór, zagwarantowania dostępności do krajobrazów jest zagospodarowanie turystyczno - sportowe tych rejonów. Trzy głównie elementy o tym zagospodarowaniu decydują: a/ pozyskiwanie terenów dla infrastruktury turystyczno-sportowej a więc dla budownictwa, terenów rekreacyjnych, szlaków turystycznych, tras narciarskich, punktów widokowych, tras rowerowych, itp. b/ możliwości uzyskiwania zezwoleń budowlanych, gdyż obecne przepisy nie odpowiadają specyfice regionów, c/ sposób tworzenia i zakres obowiązywania planów zagospodarowania przestrzennego jako głównych aktów wytyczających możliwości i cele realizacji ustawy prawo górskie. POLITYKA GÓRSKA

6. Rolnictwo na terenach górskich PROW 2014 – 2020 Komisja Europejska ogłaszając 12 października 2011 r. projekt reformy Wspólnej Polityki Rolnej UE na lata 2014 - 2020 podkreśliła, że jej celem będzie podniesienie konkurencyjności europejskiego rolnictwa oraz zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego Europy, wraz z jednoczesną promocją wysokiej  jakości produktów, ochroną środowiska i rozwojem obszarów wiejskich. Nie sposób dziś zgodzić się z poglądem, że rolnictwo to podstawa egzystencji mieszkańców i rozwoju terenów górskich. Obecnie bowiem problemem jest nadprodukcja płodów rolnych skali kraju. Nie można również patrzeć dzisiaj na potrzebę tworzenia prawa górskiego jedynie przez specyfikę życia mieszkających tam ludzi. Dziś patrzymy na góry jako unikalny dar natury, jako powszechne dobro umożliwiające ludziom tam przyjeżdżającym wypoczynek, uprawianie sportu i rekreacji. Gdzie widoki i krajobraz wzbogacają naszą psychikę, wzmacniają naszą wrażliwość, podbudowują nas duchowo. POLITYKA GÓRSKA

7. Rolnictwo na terenach górskich PROW 2014 – 2020 POLITYKA GÓRSKA

8. Rolnictwo na terenach górskich PROW 2014 – 2020 • Dostosowanie legislacyjne – w sprawie zbiorowego wypasu • W zapisach dotyczących rejestracji i wsparcia finansowego grup producenckich należy wprowadzić liczne zmiany i specjalne zapisy dotyczące tworzenia grup producenckich, których celem jest: „zbiorczy wspólnotowy wypas owiec i bydła, pozyskiwane mleko, jego przerób i sprzedaż produktu przerobu” • W zakresie przyznawania płatności bezpośrednich- obszarowych konieczne jest skreślenie zapisu mówiącego, że „…powierzchnie wykluczone są z płatności… obszarowych… ze względu na fakt, że grunty te nie były utrzymane w dobrej kulturze rolnej, na dzień 30 czerwca 2003” POLITYKA GÓRSKA

9. Ubezpieczenia turystów na terenach górskich – współfinansowanie akcji ratunkowych Aż 82 proc. Polaków uważa, że turyści idący w góry powinni mieć obowiązek wykupienia ubezpieczenia, które pokryje koszty ewentualnej akcji ratowniczej – pokazał sondaż Grupy IQS dla „Newsweeka”. Przyczynkiem do publicznej dyskusji o kosztach ratowania niefrasobliwych miłośników górskich wędrówek stały się niedawne wydarzenia na Babiej Górze. Chodzi o „wyczyn” grupy bielskich turystów, którzy dwukrotnie wzywali GOPR – bo najpierw pogubili się na szlaku, a potem wbrew zaleceniom ratowników uparli się, że przenocują w namiotach tuż pod szczytem (choć na terenie parku narodowego jest to zabronione, a w trakcie śnieżycy zakrawa na szaleństwo). Jak dowiedział się „Newsweek” beskidzki GOPR oszacował koszty sprowadzenia na dół niefrasobliwych bielszczan (oraz kilku innych osób potrzebujących wsparcia w Beskidach tej samej nocy) na ponad 200 tysięcy złotych. POLITYKA GÓRSKA

10. Ubezpieczenia turystów na terenach górskich – współfinansowanie akcji ratunkowych GOPR jest służbą współfinansowaną z budżetu państwa. Chroniczny brak pieniędzy zmusza ratowników do rezygnacji ze szkoleń czy zakupu specjalistycznego sprzętu, a także do poszukiwania sponsorów. Polskie prawo nie pozwala im na wystawianie turystom rachunków – nawet jeśli do wypadku doszło w skutek ewidentnego błędu czy lekkomyślności poszkodowanego. - Dlatego od dawna postulujemy powiązanie systemu finansowania ratownictwa z ubezpieczeniami, tak jak to się dzieje w całej cywilizowanej Europie, z naszym południowym sąsiadem włącznie – mówi naczelnik beskidzkiego GOPR Jerzy Siodłak. POLITYKA GÓRSKA

11. Ubezpieczenia turystów na terenach górskich – współfinansowanie akcji ratunkowych Na Słowacji powszechne (ale dobrowolne) ubezpieczenia dla osób uprawiających wszelkie sporty górskie funkcjonują od 2006 r. Ludzie, którzy ich nie wykupią, są obciążani kosztami akcji ratowniczej. Polskim GOPR-owcom pozostaje na razie liczyć na zdrowy rozsądek turystów. I samemu uczyć ich, jak z głową korzystać z górskich atrakcji. POLITYKA GÓRSKA

12. Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi na terenach górskich Tereny górskie, ze względu na swoisty klimat o dużej ilości opadów, a także występujące źródła większości rzek i potoków, odgrywają zasadniczą rolę w całokształcie gospodarki wodnej. Właściwe gospodarowanie tym potencjałem wodnym, zmierzające do jego wzbogacenia, a także wyrównania wielkości i intensywności spływów w obszarach źródliskowych, nabiera szczególnego znaczenia w obecnej dobie, kiedy w wielu gałęziach przemysłu woda stała się podstawowym surowcem. W coraz większym stopniu duże aglomeracje miejskie i przemysłowe odczuwają niedobory wody pitnej, wielkim przestrzeniom uprawnym grozi stepowienie, a brak racjonalnej gospodarki wodą w górach nasila okresowe wezbrania wód płynących, które niszczą nie tylko przyrodę, ale i osiągnięcia cywilizacyjne człowieka. POLITYKA GÓRSKA

13. Zasadniczym momentem w całokształcie gospodarki wodnej jest regulacja retencji wód opadowych, której możliwości zostały na wielu terenach zaburzone przez niewłaściwą gospodarkę człowieka. Poprawa w tym zakresie uzależniona jest od dokonania przekształceń w strukturze użytkowania ziemi w zlewniach rzek i potoków górskich — zwiększenia stopnia lesistości terenu, regulacji granicy rolno-leśnej i właściwej proporcji pomiędzy gruntami ornymi i użytkami zielonymi. Przestrzeganie dostosowanych do specyficznych warunków systemów użytkowania ziemi, stosowanie właściwych płodozmianów na gruntach ornych i zabiegów agrotechnicznych, to dodatkowe momenty w racjonalnym gospodarowaniu zasobami wodnymi w górach. POLITYKA GÓRSKA

14. POLITYKA GÓRSKA

15. Wykorzystanie walorów terenów górskich do rozwoju ekoturystyki z wykorzystaniem potencjału  parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu. Obecnie w dobie wzrostu zainteresowania turystyką przyrodniczą, ekoturystyką i tzw. Etnoekoturystyką oraz w sytuacji deficytu obszarów o charakterze naturalnym i tradycyjnym krajobrazie kulturowym, okazuje się, że tereny te dysponują ogromnym potencjałem dla rozwoju turystyki, która odpowiednio kierowana może być czynnikiem zrównoważonego rozwoju i prowadzić do poprawy sytuacji materialnej mieszkańców, przy jednoczesnym zachowaniu walorów środowiska przyrodniczego. Po zmianach ustrojowych w Polsce oraz w krajach ościennych zmienił się ponadto charakter granic państwa – granica, która niegdyś była barierą rozwoju, dziś staje się elementem podnoszącym atrakcyjność danego terenu. Co więcej, zważywszy na fakt, że granice zazwyczaj rozdzielają obszary jednorodne przyrodniczo i bardzo zbliżone pod względem kulturowym, w wielu wypadkach tereny o wysokich walorach turystycznych po polskiej stronie odznaczają się również wysoką atrakcyjnością turystyczną po przeciwnej stronie granicy. POLITYKA GÓRSKA

16. Wykorzystanie walorów terenów górskich do rozwoju ekoturystyki z wykorzystaniem potencjału  parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu. Zmiany ustrojowe oraz otwarcie granic dały nie tylko możliwość swobodnego podróżowania po strefach przygranicznych w państwach ościennych, ale również możliwość nawiązywania współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, podmiotami gospodarczymi i organizacjami działającymi m.in. w sferze turystyki. Wynikiem tej współpracy może być kreowanie wspólnych, transgranicznych produktów turystycznych. POLITYKA GÓRSKA

17. Wykorzystanie walorów terenów górskich do rozwoju ekoturystyki z wykorzystaniem potencjału  parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu. W części stref przygranicznych nastąpił intensywny rozwój funkcji turystycznej (np. w Karkonoszach, Górach Stołowych, Tatrach, Beskidzie Śląskim, Beskidzie Sądeckim). Tereny te odznaczają się niewątpliwie wysokimi walorami przyrodniczymi, jednakże znaczny stopień zagospodarowania oraz nasilony ruch turystyczny obniżają ich atrakcyjność dla ekoturystyki. Ekoturystyka w tych regionach niewątpliwie może i powinna się rozwijać, lecz jako uzupełniająca forma turystyki. Istnieją natomiast obszary przygraniczne, gdzie zachowały się wysokie walory przyrodnicze, lecz brak wybitnych atrakcji dla rozwoju konwencjonalnych form turystyki, w połączeniu z peryferyjnym charakterem tych stref spowodował, że turystyka rozwinęła się na niewielką skalę, przyjmując zazwyczaj formy ekstensywne. POLITYKA GÓRSKA

18. Zmniejszenie antropopresji  na obszar parków narodowych poprzez  stymulowanie ruchu turystycznego na terenie mniej popularnych pasm górskich. • Niestety w warunkach polskich ekoturystyka i turystyka przyrodnicza są bardzo słabo • rozwinięte i ograniczają się zazwyczaj do form ekstensywnych, które przynoszą niewielkie dochody (np. wędrówek z plecakiem, indywidualnego poznawania przyrody). Bogaty potencjał stref przygranicznych powinien zostać wykorzystany dla rozwoju ekoturystyki, lecz w tym celu konieczne jest zawiązanie szerokiej współpracy podmiotów sektora publicznego i prywatnego po obydwu stronach granicy oraz wykreowanie zintegrowanych, markowych produktów turystycznych. • Inicjatywa Euroregionu Tatry (2004r.) powstania „Ścieżki wokół Tatr” POLITYKA GÓRSKA

19. POLITYKA GÓRSKA

20. Historia POLITYKA GÓRSKA

21. POLITYKA GÓRSKA Bogusław Waksmundzki