Cyflwyniad gan Weithgor Trawsbleidiol Adolygu’r Cyfansoddiad (CRWG)

1. CyflwyniadganWeithgorTrawsbleidiolAdolygu’rCyfansoddiad(CRWG)CyflwyniadganWeithgorTrawsbleidiolAdolygu’rCyfansoddiad(CRWG) Presentation by the Cross Party Constitutional Review Working Group (CRWG) FINAL VERSION.

2. Aelodaeth y Gweithgor / Working Group Membership CYNGHORWYR / COUNCILLORS • Terry Davies (Cadeirydd y Gweithgor – Llafur / Chair of Group – Labour) • Deryk Cundy – Llafur / Labour • Emlyn Dole – Plaid Cymru / Party Of Wales • Hazel Evans – Plaid Cymru / Party Of Wales • Tyssul Evans – Plaid Cymru / Party Of Wales • David Jenkins – Plaid Cymru / Party Of Wales • Kevin Madge – Llafur / Labour • Pam Palmer – Annibynnol / Independent • Mair Stephens – Annibynnol / Independent • Hugh Richards - Annibynnol / Independent FINAL VERSION.

3. Cyfarfodydd GACCRWG Meetings 12 cyfarfod i drafod argymhellion yr Adolygiad Cymheiriaid Atgyfeiriadau i’r • Bwrdd Gweithredol x 3 • Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd x 3 • Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion Craffu x 5 • Bwrdd Gwasanaethau Lleol x 3 12 meetings to discuss Peer Review recommendations Referrals to • Executive Board x 3 • Democratic Services Committee x 3 • Chairs & Vice of Scrutiny x 5 • Local Service Board x 3 FINAL VERSION.

4. ARGYMHELLIAD 1 RECOMMENDATION 1 Dylai’r Cyngor weithredu rhaglen o newid diwylliannol. Dylai’r Cyngor wneud y canlynol: • Datblygu, cytuno a hyrwyddo cyfres o nodweddion a gwerthoedd gwasanaeth cyhoeddus ac arweinyddiaeth • Datblygu a sefydlu cysondeb o ran rolau arweinyddiaeth perthnasol aelodau etholedig a swyddogion; • Dynodi neu sefydlu Gweithgor Trawsbleidiol Adolygu’r Cyfansoddiad (CRWG) er mwyn datblygu Cyfansoddiad newydd y Cyngor. The Council should implement a cultural change programme. The Council should: • Develop, agree and promote a set of public service and leadership characteristics and values • Develop and establish a consistency on the respective leadership roles of elected members and officers; • Designate or establish a cross-party Constitutional Review Working Group (CRWG) to develop the new Council Constitution. FINAL VERSION.

5. Argymhellion CRWG Recommendations • Disgrifiadau Swydd a Manylebau Person eisoes yn y Cyfansoddiad. • Fframwaith Cymhwysedd CLlLC ar gyfer aelodau. • Cynhyrchwyd Strategaeth Pobl yn 2014 • CRWG i barhau i gyfarfod yn ôl y galw • Job Descriptions & Person Specifications already in the Constitution. • WLGA Competency Framework for members. • People Strategy produced in 2014 • CRWG to continue sitting as required FINAL VERSION.

6. ARGYMHELLIAD 2 / RECOMMENDATION 2 Adolygiad o’r Protocol ar gyfer y Wasg a’r Cyfryngau Goblygiadau’r Cod newydd statudol o ran Ymarfer a Argymhellir ar gyfer Cyhoeddusrwydd Awdurdodau Lleol Review of the Press and Media Protocol Implications of the new statutory Code of Recommended Practice on Local Authority Publicity FINAL VERSION.

7. Argymhellion CRWG Recommendations • Cymeradwywyd protocol diwygiedig y Wasg a’r Cyfryngau gan y Cyngor ar 9fed Mehefin 2015. • Revised Press and Media protocol approved by Council 9th June 2015. FINAL VERSION.

8. ARGYMHELLIAD 3 / RECOMMENDATION 3 Adolygu’r dull o ymgysylltu â’r cyhoedd yn unol ag argymhellion Adolygiad Gorchwyl a Gorffen y Pwyllgor Craffu o Ddulliau Ymgynghori ac Ymgysylltu’r Cyngor. Review approach to public engagement in line with Scrutiny Task & Finish Review and Consultation& Engagement Mechanisms FINAL VERSION.

9. Argymhellion CRWG Recommendations • Y BwrddGwasanaethauLleolyndrafftioCynllunCyfathrebunewydd. • CanllawiaunewyddarWasanaethauAdrannol. • Lansiogwefannewyddgorfforaetholymmis Mai 2015 • AdroddiadaublynyddolPwyllgorauCraffu’ncaeleudiwygio, tudalennauar y we yncaeleu hail-lansio, a datganiadaui’rwasgyncaeleucyhoeddi. • LSB drafting new Communications Plan. • New guidance on Departmental Services • New corporate website launched in May 2015 • Scrutiny Committee annual reports revised, web pages being re-launched and press releases published. FINAL VERSION.

10. ARGYMHELLIAD 4 / RECOMMENDATION 4 Trefniadau newydd i gael eu sefydlu ar gyfer y tîm uwch-reoli. New senior management team arrangements to be established. FINAL VERSION.

11. Sylwadau CRWG Recommendations • Newid diwylliannol – mae’r aelodau eisoes yn sylwi ar y gwahaniaeth • Cymeradwywyd Strwythur newydd yr Uwch-reolwyr gan Gyfarfod Cyffredinol Blynyddol y Cyngor • Cultural change – members already notice a difference • New Senior Management Structure approved Council AGM FINAL VERSION.

12. ARGYMHELLIAD 5 / RECOMMENDATION 5 Cyflwyno a chyfleu arweiniad diwygiedig i uwch swyddogion ar ysgrifennu adroddiadau Introduce and communicate revised guidance on report writing for senior officers FINAL VERSION.

13. Argymhellion CRWG Recommendations • Templedi a chanllawiau newydd yn cael eu datblygu ar gyfer adroddiadau • System reoli modern.gov yn cael ei rhoi ar waith ar gyfer penderfyniadau pwyllgorau. • New report templates and guidance being developed • Modern.gov committee decisions management system being implemented. FINAL VERSION.

14. ARGYMHELLIAD 6 / RECOMMENDATION 6 Meini prawf i roi arweiniad ar gyfer • Eitemau ‘Eithriedig’ ac Eitemau ‘Brys’, • ymdrin â Datganiadau o Fuddiant. Guidance criteria for • ‘exempt’ and ‘Urgent’ Items • handling of Declarations of Interest. FINAL VERSION.

15. Argymhellion CRWG Recommendations • Canllawiau ar eitemau Eithriedig a Brys i gael eu dosbarthu unwaith bydd y templedi diwygiedig wedi’u cadarnhau. • Mae datganiadau o fuddiant gan aelodau wedi’u nodi yn y Cod Ymddygiad ar gyfer yr Aelodau. • Guidance on Exempt & Urgent items to be circulated once revised templates confirmed. • Declarations of interest by members is set out in the Code of Conduct for Members FINAL VERSION.

16. ARGYMHELLIAD 7 / RECOMMENDATION 7 Dylid diweddaru’r Strategaeth a’r Rhaglen Datblygu Aelodau a dylai aelodau eu harwain trwy’r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd. Member Development Programme & Strategy should be updated and led by members through Democratic Services Committee. FINAL VERSION.

17. Argymhellion CRWG Recommendations • Cymeradwywyd Rhaglen Datblygu’r Aelodau gan y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd ym mis Ebrill, 2014 • Arweinyddion Grŵp yn ymgymryd ag Adolygiadau Datblygiad Personol • Adborth i’r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd yn yr hydref • Member Development Programme approved by DSC in April, 2014 • Group Leaders undertaking Personal Development Reviews • Feedback to Democratic Services Committee in Autumn FINAL VERSION.

18. ARGYMHELLIAD 8 / RECOMMENDATION 8 Dylai Adolygiadau Datblygiad Personol Aelodau gael eu harwain gan aelodau, gyda chefnogaeth briodol gan Reolwyr Hyfforddiant Member Personal Development Reviews should be led by members, with appropriate support from Training Managers FINAL VERSION.

19. Argymhellion CRWG Recommendations • Grwpiau Gwleidyddol yn ymgymryd ag Adolygiadau Datblygiad Personol • Cynllun drafft i’w gyflwyno i’r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd – hydref 2015 • Political Groups undertaking PDR’s • Draft plan to be presented to Democratic Services Committee – Autumn 2015 FINAL VERSION.

20. ARGYMHELLIAD 9 / RECOMMENDATION 9 Penodi Arweinydd Datblygiad Aelodau o fewn y Bwrdd Gweithredol er mwyn gweithio gyda Chadeirydd y Gwasanaethau Democrataidd. Appointment of a Member Development Lead within the Executive Board to work with Chair of Democratic Services. FINAL VERSION.

21. Argymhellion CRWG Recommendations • Cadarnhawyd mai’r Cyng. Mair Stephens, yr Aelod o’r Bwrdd Gweithredol dros Adnoddau Dynol, Effeithlonrwydd a Chydweithio fydd Arweinydd Datblygiad Aelodau i’r Bwrdd Gweithredol • Cllr Mair Stephens EBM for HR, Efficiencies and Collaboration confirmed as Member Development Lead for the Executive Board FINAL VERSION.

22. ARGYMHELLIAD 10 / RECOMMENDATION 10 Dylai’r Cyngor hybu a cefnogi defnydd yr aelodau o gyfryngau cymdeithasol a darparu rhaglen hyfforddi ar gyfryngau cymdeithasol. The Council should promote and support members’ use of social media and provide a social media training programme. FINAL VERSION.

23. Argymhellion CRWG Recommendations • Mae’r Protocol Diwygiedig ar gyfer y Wasg a’r Cyfryngau yn cynnwys adran ar Gyfryngau Cymdeithasol. • Cynhaliwyd hyfforddiant cyfryngau cymdeithasol i’r holl aelodau ar 4 Mehefin 2015. • Revised Press & Media Protocol includes section on Social Media. • Social media training held for all members 4th June 2015. FINAL VERSION.

24. ARGYMHELLIAD 11 / RECOMMENDATION 11 Dylai pob aelod lunio Adroddiad Blynyddol All members should produce Annual Reports FINAL VERSION.

25. Argymhellion CRWG Recommendations • Nid yw adroddiadau blynyddol yn orfodol – ond yn arfer dda • Cynhyrchodd 51 aelod o blith 74 adroddiadau yn 2013/14 • Papur Gwyn ar “Ddiwygio Llywodraeth Leol” – gofyniad gorfodol • Annual reports not mandatory – but good practice • 51 members out of 74 produced reports 2013/14. • White Paper on “Reforming Local Government” – mandatory requirement FINAL VERSION.

26. ARGYMHELLIAD 12 / RECOMMENDATION 12 Dylai’r Cyngor gyfleu cylch gorchwyl y Grŵp Rheoli Busnes. The Council should communicate Business Management Group terms of reference FINAL VERSION.

27. Argymhellion CRWG Recommendations • Y Grŵp Rheoli Busnes i gael ei ddiddymu a CRWG i gymryd ei le gan gyfarfod yn flynyddol (neu’n amlach yn ôl y galw) i ystyried unrhyw newidiadau i’r cyfansoddiad • BMG to be disbanded and replaced by CRWG which would meet annually (or more often as required) to consider any constitutional changes. FINAL VERSION.

28. ARGYMHELLIAD 13 / RECOMMENDATION 13 Dylai’r Cyngor gymeradwyo a gweithredu argymhellion Adolygiad Gorchwyl a Gorffen y Pwyllgor Craffu Polisi ac Adnoddau o Ddulliau Ymgynghori ac Ymgysylltu’r Cyngor Council should endorse and implement recommendations of the Policy & Resources Scrutiny Task and Finish Review of the Council’s Consultation and Engagement Mechanisms FINAL VERSION.

29. Argymhellion CRWG Recommendations • Y BwrddGwasanaethauLleolyndrafftioCynllunCyfathrebunewydd • CanllawiaunewyddarWasanaethauAdrannol • Lansiogwefangorfforaetholnewyddymmis Mai 2015 • AdroddiadaublynyddolPwyllgorauCraffuyncaeleudiwygio, tudalennaugweyncaeleu hail-lansio, a datganiadaui’rwasgyncaeleucyhoeddi • LSB drafting new Communications Plan. • New guidance on Departmental Services • New corporate website launched in May 2015 • Scrutiny Committee annual reports revised, web pages being re-launched and press releases published FINAL VERSION.

30. ARGYMHELLIAD 14 / RECOMMENDATION 14 Dylai’r Cyngor gyhoeddi ei Gofrestr o Fuddiannau Aelodau ar ei wefan The Council should publish the Register of Members’ interests on its website FINAL VERSION.

31. Argymhellion CRWG Recommendations • Bydd modd gweld buddiannau’r Aelodau ar-lein yn y man • Members’ interests will be available on-line shortly. FINAL VERSION.

32. ARGYMHELLIAD 15 / RECOMMENDATION 15 Dylai’r Bwrdd Gwasanaethau Lleol weddarlledu ei gyfarfodydd i annog ymgysylltiad a sicrhau bod penderfyniadau’n fwy tryloyw. LSB should webcasting its meetings to encourage engagement and ensure greater transparency of decision-making. FINAL VERSION.

33. Argymhellion CRWG Recommendations • Mae’rBwrddGwasanaethauLleol (BGLl) yngorffarwahân – dim rheolaethgan y Cyngor • Nidywgweddarlledu’rBGLlynymarferol, ganfodeigyfarfodyddynsymud o amgylch y sefydliadau partner. • Mae’rBGLlyndatblyguCynllunCyfathrebu. • LSB is a separate body – no Council control. • Webcast of LSB not feasible since its meetings move around the partner organisations. • LSB developing a Communications Plan FINAL VERSION.

34. ARGYMHELLIAD 16 / RECOMMENDATION 16 Dylid diweddaru gwefan y Bwrdd Gwasanaethau Lleol i gynnwys agendâu, papurau a chofnodion cyfarfodydd The LSB website should be updated to include agendas, papers and minutes of meetings FINAL VERSION.

35. Argymhellion CRWG Recommendations • Mae’r BGLl yn gweithio tuag at gyhoeddi Agendâu ar ei wefan • Gwahoddwyd y Pwyllgor Craffu Polisi ac Adnoddau i arsylwi cyfarfodydd y BGLl • LSB working towards publishing Agendas on its website • Policy & Resources Scrutiny Committee invited to observe meetings of the LSB FINAL VERSION.

36. ARGYMHELLIAD 17 / RECOMMENDATION 17 Dylai’r Cyngor lunio ‘Canllaw i Gynghorwyr’ i gyd-fynd â’r Cyfansoddiad, a sicrhau bod pob aelod yn cael eu briffio/hyfforddi’n briodol The Council should produce a ‘Councillors Guide’ to the Constitution and ensure all members are provided with appropriate briefing/training FINAL VERSION.

37. Argymhellion CRWG Recommendations • Darparwyd Llawlyfr Cynghorwyr i’r Aelodau Etholedig wedi’r etholiadau. • Rhoddwyd hyfforddiant ar Reolau Gweithdrefn y Cyngor, a Chwestiynau â Rhybudd, cyn y gweddarllediad byw cyntaf • Canllaw newydd ar gyfer y cyfansoddiad diwygiedig • Councillor Handbook provided to Elected Members following elections. • Training provided on Council Procedure Rules, and Questions on Notice, ahead of first live webcast • New Guide for revised constitution FINAL VERSION.

38. ARGYMHELLIAD 18 / RECOMMENDATION 18 Dylai’r Cyngor lunio canllaw i’r cyhoedd yn crynhoi agweddau allweddol ar y Cyfansoddiad The Council should produce a public guide summarising key aspects of the Constitution FINAL VERSION.

39. Argymhellion CRWG Recommendations • Bydd canllawiau newydd yn cael eu cynhyrchu unwaith mae’r cyfansoddiad diwygiedig wedi cael ei gymeradwyo. • New guidance will be produced once revised constitution has been approved. FINAL VERSION.

40. ARGYMHELLIAD 19 / RECOMMENDATION 19 Dylai’r Cyngor gynnal arolwg o gynghorwyr ynghylch yr amserau maen nhw’n eu ffafrio ar gyfer cyfarfodydd Council should undertake a survey of councillors regarding preferred meeting times FINAL VERSION.

41. Argymhellion CRWG Recommendations • Cynhaliwyd yr Arolwg ym mis Mehefin 2015 • Ymatebodd 44 o’r 74 aelod, yn ogystal â 4 o’r 11 aelod cyfetholedig. • Roedd y mwyafrif yn ffafrio’r trefniadau presennol ar gyfer cyfarfodydd. • Survey undertaken June 2015 • 44 of 74 members responded plus 4 of 11 co-opted members. • Majority favour existing meeting arrangements. FINAL VERSION.

42. ARGYMHELLIAD 20 / RECOMMENDATION 20 Dylai’r cyfansoddiad diwygiedig ganiatáu i aelodau ofyn cwestiwn atodol. Dylai Cwestiynau â Rhybudd gan yr Aelodau hefyd fod yn eitem sefydlog ar Agenda’r Cyngor Revised constitution should allow members to ask a supplementary question. Members’ Questions on Notice should also be a standard item on the Council Agenda FINAL VERSION.

43. Argymhellion CRWG Recommendations • RhGC11 i gael ei diwygio er mwyn caniatáu i’r aelodau ofyn cwestiynau atodol. • Cwestiynau gan y Cyhoedd a Chwestiynau gan yr Aelodau yn eitem sefydlog ar agenda’r Cyngor – rhoddwyd hyn ar waith yn Ionawr 2015. • CPR11 to be revised to allow members to ask supplementary questions. • Public Questions and Questions by Members a standing item on the Council agenda–implemented January 2015. FINAL VERSION.

44. ARGYMHELLIAD 21 / RECOMMENDATION 21 Dylai’r cyfansoddiad diwygiedig lacio’r gofyniad am lofnodion ar gyfer Rhybudd o Gynigion. The revised constitution should relax the requirement for signatories for Motions on Notice. FINAL VERSION.

45. Argymhellion CRWG Recommendations • RhGC 12 ddiwygiedig yn galw am Gynigydd ac Eilydd yn unig • Revised CPR 12 requiring Proposer and Seconder only FINAL VERSION.

46. ARGYMHELLIAD 22 / RECOMMENDATION 22 Ni ddylai’r cyfansoddiad diwygiedig gynnwys y cyfeiriad at ganiatáu i Gynigion gael eu cyfeirio at Bwyllgor arall/y Bwrdd Gweithredol The revised constitution should not include the reference to allow Motions to be referred to another Committee /Executive Board FINAL VERSION.

47. Argymhellion CRWG Recommendations • Ni ddylai RhGC 12 ddiwygiedig gynnwys dewis i gyfeirio Rhybudd o Gynnig i’r Bwrdd Gweithredol/Cyngor adeg ei dderbyn • Revised CPR 12 should not include option to refer upon receipt a Notice of Motion to Executive Board/Council FINAL VERSION.

48. ARGYMHELLIAD 23 / RECOMMENDATION 23 Dylai’r Cyngor: • Hybu cwestiynau gan y cyhoedd yng Nghyfarfodydd y Cyngor a chynnwys eitem sefydlog ar yr agenda • Cynnwys pob deiseb gyhoeddus ar agenda cyfarfodydd y Cyngor • Cynnwys tudalen benodol ar-lein ar gyfer deisebau ar ei wefan • Adolygu ei agwedd at fonitro presenoldeb yn yr Oriel Gyhoeddus a chaniatáu i’r cyhoedd ffilmio cyfarfodydd y cyngor The Council should: • Promote public questions at Council Meetings and include a standard item on the agenda • Table all public petitions on the Council meeting agenda • Include a dedicated online petition page on its website • Review its approach to monitoring attendance in the Public Gallery and allow public filming of council meetings FINAL VERSION.

49. Argymhellion CRWG Recommendations • Mae Cwestiynau gan y Cyhoedd bellach yn eitem sefydlog ar yr agenda – rhoddwyd hyn ar waith ers Ionawr 2015 • Cyfleuster Modern.gov ar gyfer tudalen benodol i ddeisebau ar-lein a chytuno ar RhGC 10 ddiwygiedig • Nid yw presenoldeb yn yr Oriel Gyhoeddus yn cael ei fonitro – cofnodir amserau cyrraedd ac ymadael ymwelwyr – at ddibenion diogelwch tân. • Ni ddylid caniatáu i’r cyhoedd ffilmio cyfarfodydd ond os yw’r cyfarfodydd hefyd yn cael eu gweddarlledu gan yr Awdurdod. • Public Questions now a standard item on the agenda - implemented as from the January 2015 • Modern.gov facility for dedicated online petition page and revised CPR 10 to be agreed. • Public Gallery attendance not monitored - Visitors’ arrival and exit times recorded - for fire safety purposes. • public filming of meetings should only permitted if the meetings are also being webcast by the Authority. FINAL VERSION.

50. ARGYMHELLIAD 24 / RECOMMENDATION 24 Rôl Cadeirydd y Cyngor, o ran cael a phenderfynu ar dilysrwydd Cynigion neu Gwestiynau â Rhybudd Role of Council Chair, in receiving and determining the validity of and acceptance of Motions or Questions on Notice FINAL VERSION.