Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Gimnazjum nr 1 w Morągu im. Jana Pawła II • ID grupy: 96/44_MP_G2 • Opiekun: Iwona Domarecka • Kompetencja: • Matematyka i Przyroda • Temat projektowy: • Płuca Polski i świata • Semestr/rok szkolny: • III/2010/2011

3. Spis treści: • Funkcje i rola lasów. • Zasady sadzenia roślin. • Rodzaje lasów na świecie. • Krainy geograficzne porośnięte lasami. • Rodzaje lasów w Polsce. • Mieszkańcy polskich lasów. • Grzyby w naszych lasach. • Zanieczyszczenia lasów. • Parki narodowe. • Budowa i funkcja płuc. • Choroby płuc. • Ankieta na temat znajomości lasów i ich roli. • Wycieczka do Fabryki Mebli „Taranko”. • Wizyta pracownika Nadleśnictwa Dobrocin. • Wycieczka do przedsiębiorstwa produkującego wiórki wędzarnicze. • Ognisko intergracyjne.

4. Funkcje i rola lasów • LAS jest to wielowarstwowe zwarte zbiorowisko roślinne, w którym dominującą formację stanowią drzewa. • Jest to jeden z odnawialnych zasobów przyrody, powstający w wyniku procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność, świat zwierzęcy, klimat lokalny, stosunki wodne i gleba związane są ze sobą wzajemnymi wpływami i współzależnościami. • Proces lasotwórczy może przebiegać samorzutnie lub przy współdziałaniu człowieka, tj. stosowanych przez niego zabiegów gospodarczych. W warunkach naturalnych polega on na przemianach szaty roślinnej, świata zwierzęcego i siedliska, sprzężonych ze sobą i uzależnionych od środowiska przyrodniczego, w konsekwencji dochodzi do ukształtowania się odpowiednio zorganizowanych i scalonych - ekosystemów leśnych. Przemiany te mają zatem charakter sukcesji ekologicznej i prowadzą do stopniowego opanowywania terenu bezleśnego przez las oraz do przekształcania się przejściowych form lasu w bardziej trwałe. • W stadium rozwojowym, odpowiadającym w danych warunkach - klimatowi, las osiąga zwykle najokazalszą postać ze stosunkowo najwyższym stopniem wewnętrznego scalenia i względnego zrównoważenia. Wraz z postępem procesu lasotwórczego dokonują się też odpowiednie zmiany zarówno w biologicznej, jak i gospodarczej produktywności lasu. Za las uważa się obszar porośnięty drzewami o powierzchni większej niż 0,10 ha.

5. Lasy dostarczają drewna, owoców, ziół, grzybów, żywicy, są siedliskiem życia dzikich zwierząt - są to ich funkcje produkcyjne. Poza tym lasy pełnią ważne funkcje pozaprodukcyjne. Kształtują i wpływają na warunki środowiska przyrodniczego. Lasy regulują stosunki wodne, zmniejszają erozję gleb, regulują wahania temperatury, chronią przed wiatrem. Dzisiaj w naszych lasach przeważają lasy iglaste (ok. 78%). • Lasy zachowały się w górach, na pojezierzach i w Polsce Zachodniej. Przeważają lasy o powierzchni mniej niż 25 ha. Dużych kompleksów leśnych stanowiących fragmenty dawnych puszcz jest zaledwie 50. W Polsce wyróżnia się 5 zasadniczych typów lasów: bory, grądy, łęgi, olsy i lasy górskie.

6. Najważniejszym produktem lasu wykorzystywanym przez ludzi jest drewno. • Przemysł drzewny przetwarza i uszlachetnia drewno, wytwarzając z niego wiele wyrobów. Pozyskiwanie drewna zależy od jego wieku. Drzewa w wieku 40 lat uznawane są jako rębne. • Aby lasy spełniały swe funkcje muszą być zdrowe. Stan zdrowotny lasów zależy od odporności gatunkowej drzew. Większość naszych lasów to lasy jednogatunkowe. Są one biologicznie mniej odporne od lasów wielogatunkowych. Tylko ok. 10% drzew w naszych lasach jest nieuszkodzonych, pozostałe to słabszy lub średni stopień uszkodzenia. Najbardziej zniszczone są lasy na obszarach wysokiego uprzemysłowienia oraz tam, gdzie docierają zanieczyszczenia przenoszone w atmosferze. Takim obszarem są Sudety, gdzie została zniszczona jodła głównie przez płyty pochodzące z elektrowni w Turoszowie oraz transgraniczne zanieczyszczenia przenoszone wiatrem z Niemiec, Czech. • W Polsce występują różne prawne formy ochrony przyrody. Najbardziej chronionymi zespołami są parki narodowe. W 1998 r. w 22 parkach narodowych, których łączna powierzchnia wynosiła ok.307 tys. ha chroniono ok. 191 tys. ha lasów. Rezerwatów leśnych było 639 o powierzchni 48 tys. ha.

7. Las przyczynił się w znacznym stopniu do osiągnięcia istniejącego poziomu życia w cywilizowanym świecie. Jego funkcje zmieniały się w czasie, ale zawsze były bardzo ważne dla rozwoju materialnego i kulturalnego społeczeństwa. Przez pojęcie funkcji rozumie się wszystkie materialne i niematerialne wartości użytkowe produktów, usług i korzyści dostarczanych przez las. Wyodrębnia się funkcje:- gospodarcze- pośrednio - gospodarcze - pozagospodarcze

8. Gospodarcze wykorzystanie lasuPrzez pojęcie gospodarcze rozumie się wszystkie użyteczności dostarczane przez las, które są związane z produkcją drewna i użytków ubocznych (zwierzyna łowna, kora, jagody, zioła, grzyby itp.) Gospodarcze funkcje lasu nazywa się często funkcjami materialnymi, produkcyjnymi, surowcowymi jak i ekonomicznymi.Jako najważniejsze pośród gospodarczych wymienia się: funkcje majątkowe, funkcje surowcowe, funkcje dochodowe, funkcje miejsca pracy, funkcje rekultywacji i rezerwy powierzchni oraz szczególne funkcje gospodarcze lasu. Każdą z nich postaram się omówić osobno.

10. Las jako rezerwa powierzchni i narzędzie rekultywacji • Las pełni także funkcję rezerwy powierzchni. W przypadku uzasadnionej potrzeby rozbudowania miast, osiedli, domów, zakładów pracy czy też budowy dróg możemy część gruntów leśnych przeznaczyć na dany cel. w Polsce wielkość rezerwy leśnej wynosi około 2 tys. ha rocznie. Las jest również wykorzystywany jako narzędzie rekultywacji czyli odnowy biologicznej. Służy nam do przywracania szaty roślinnej w terenach zdewastowanych i zniekształconych jak np. hałdy czy też tereny przemysłowe.

11. Szczególne funkcje gospodarcze lasu.W trudnych okresach dziejowych danego kraju np. w okresie powojennym, po pożarach i powodziach las spełnia część funkcji odbudowy kraju dając np. drewno czyli budulec. Polska przechodziła ten okres po wojnach światowych.Szczególnie dużo drewna użyto na naprawę i rozbudowę torów kolejowych

12. Las regulatorem gospodarki wodnej • W naszym kraju coraz bardziej zaczyna brakować wody. • Korzystne oddziaływanie lasu na gospodarkę wodną będzie dla nas stale przybierać na znaczeniu. W powietrzu zawarte są pewne ilości wody, które liście i igliwie wyłapują. Następnie skroplona wilgoć spływa po korze do gleby leśnej. Udział tego typu operacji stanowi niekiedy w górskich lasach aż 70% procent opadów. Ogromne znaczenie jednak dla ochrony wód jest to, iż gleba razem z warstwą ściółki leśnej i humusu potrafi tę wilgoć dobrze zmagazynować. Dzięki temu regiony zalesione mają bardziej wyrównany w ciągu roku poziom nasycenia gleb wilgocią. • Regiony te obchodzą się często bez zapór wodnych, które mają za zadanie wyrównać poziom wody w ziemi. Las przeciwdziała również zanieczyszczeniu wód. Jest on jedynym, niezastąpionym filtrem wody źródlanej.Wielka zalesiona powierzchnia, która nie jest skażona pestycydami ani nawozami sztucznymi, nie tylko nie zatruwa wody ale także zatrzymuje różnego rodzaju obce substancje pochodzące z poza las

13. Lasy chronią Przed przemysłem… I przed żywiołami. Las chroni ludność, domy, budynki, miasta przed usuwiskami, lawinami oraz powodziami. Las staje poniekąd na drodze żywiołów, przyjmuje uderzenia i znosi je. Jedynie w skrajnych przypadkach ulega on niszczycielskim siłom. Te funkcje mają wielkie znaczenie na terenach górskich, zwłaszcza ze względu na budowanie na tych terenach dróg, ośrodków, mostów czy też innych budowli służących celom rekreacyjnym i turystycznym. Ogromna powierzchnia, jaką stanowią gałęzie, liście oraz igły drzew skutecznie ogranicza różnego rodzaju przemysłowe zanieczyszczenia atmosfery nanoszone przez wiatr. Skażenia te następnie spłukuje deszcz. Funkcjęoczyszczalni powietrza drzewa pełnią przez całe swoje życie. Niestety owe ,,filtry leśne" zostały w ostatnich latach przeciążone i odmówiły posłuszeństwa. Las oczyszcza powietrze atmosferyczne ze szkodliwych substancji, dostarcza tlenu i obniża stężenie dwutlenku węgla.

14. Pozagospodarcze funkcje lasu • Przez pojęcie funkcji pozagospodarczych rozumiemy takie użytkowanie terenów leśnych, które jest ważne dla społeczeństwa ale nie przynosi dochodów ze sprzedaży produktów leśnych. Należy tu zaliczyć funkcje ochrony przyrody. Las jest ostoją dla życia roślin i zwierząt. Zachowanie niezmienionych terenów leśnych w postaci parków narodowych i rezerwatów umożliwia badania fauny i flory przez naukowców. W Polsce utworzono kilkanaście parków narodowych o powierzchni około 0,5% kraju. Lasy stanowią 70% powierzchni kraju. Dla porównania w USA parki stanowią 3,4% kraju.

15. Ochrona przyrody obejmuje: 1. Obszary o szczególnych wartościach przyrodniczych- parki narodowe - rezerwaty przyrody - parki krajobrazowe - obszary chronionego krajobrazu • Znaczenie ochrony przyrodyJuż od bardzo dawna w Polsce chroniono przyrodę. Wiadomo, że Bolesław Chrobry ustanowił ochronę bobra ze względu na post i własności lecznicze skromu bobrzego. Władysław Jagiełło nakazał chronić cis, który w tamtych czasach był drewnem strategicznym używanym do wyrobu łuków. Król ten ograniczył też polowania na łosie i tury. W naszych czasach, 1919 roku rozpoczęła działalność Państwowa Rada Ochrony Przyrody, a w 1928 roku działająca do dziś Liga Ochrony Przyrody. W 1934 Sejm uchwalił pierwszą ustawę o ochronie przyrody. 2. Pomniki przyrody- pojedyncze drzewa - grupy drzew - aleje - głazy narzutowe- skały - jaskinie

16. Co należy robić, by zapobiec niszczeniu lasów? Największym obecnie zagrożeniem dla lasów są różnego rodzaju zanieczyszczenia emitowane przez przemysł. Polska znajduje się w czołówce państw Europy pod względem stopnia zanieczyszczenia lasów przez trujące substancje „produkowane” przez przemysł. Tylko połowę lasów w Polsce można uznać za w miarę zdrowe.W niektórych częściach kraju stan zdrowotny lasów określa się jako klęskę ekologiczną. Szczególnie tragiczna jest sytuacja w Karkonoszach i Górach Izerskich(Sudety) – lasy zostały tam niemal całkowicie zniszczone. • Należy:- zmniejszyć ilość zanieczyszczeń wydzielanych przez przemysł- sadzić więcej drzew liściastych bardziej odpornych na szkodniki i zanieczyszczenia;- rozsądnie prowadzić wyrąb drzew- w większym stopniu wykorzystywać wtórnie papier i odpady powstałe podczas przeróbki drewna- zapobiegać pożarom i zaśmiecaniu lasów przez rozsądne i odpowiedzialne zachowanie się- zrozumieć, że bez lasów nie będzie życia na Ziemi.

17. Zasady sadzenia drzew

18. Terminy sadzenia Drzewa i krzewy możemy sadzić wiosna i jesienią. • Jesienny termin sadzenia trwa 2-3 miesiące (październik, listopad, niekiedy grudzień). Jesienna wilgotność gleby jest zwykle wysoka i rośliny nie są narażone na przesuszenie po ich posadzeniu. Ważne są również: duża wilgotność powietrza i częste mgły. Są to warunki bardzo korzystne dla transportu drzewek ze szkółek i ich sadzenia. • Wiosenne sadzenie musimy wykonać w krótkim terminie: kwiecień - początek maja. Operacja słoneczna jest wtedy bardzo intensywna, a częste w naszych warunkach susze i suche wiatry powodują szybkie przesychanie korzeni w czasie transportu i sadzenia. Drzewa i krzewy iglaste sadzi się z reguły wiosną. Dla drzew i krzewów iglastych i liściastych, produkowanych w pojemnikach sadzenie może nastąpić nawet w pełni sezonu wegetacyjnego, pod warunkiem obfitego podlewania.

19. Przygotowanie miejsca • Właściwe przygotowanie terenu do sadzenia jest bardzo ważne. Nie powinny być to miejsca zachwaszczone i zadarnione, ponieważ wpływa to niekorzystnie na świeżo posadzone drzewka. • Roślinność zielna a szczególnie trawy są poważnym konkurentem do wilgoci i nowo posadzone drzewa konkurencję tę najczęściej przegrywają. Dlatego przed wysadzeniem drzew i krzewów należy przygotować miejsce pod sadzenie poprzez spulchnienie gleby i oczyszczenie z chwastów.

20. Zabezpieczenie drzewa do czasu sadzenia • W czasie transportu rośliny muszą być odpowiednio zabezpieczone przed wyschnięciem korzeni przez pokrycie ich materiałami lub brezentem. • Często zdarza się, że drzewa i krzewy przywiezione na miejsce sadzenia muszą być przez pewien okres przechowywane. Rośliny umieszcza się wówczas w dołownikach lub chłodni. Jeśli rośliny trzeba przechować przez kilka dni, wystarczy starannie przysypać korzenie ziemią i zalać wodą. Niedopuszczalne jest dołowanie drzew i krzewów powiązanych w pęczkach.

21. Wymagania niektórych drzew • Dąb- ma duże wymagania glebowe, lubi gleby świeże, bogate w związki mineralne i organiczne, dobrze znosi ocienienie boczne, lecz jest wrażliwy na ocienienie górne, które hamuje jego wzrost • Klon- lubi stanowiska słoneczne (młode egzemplarze tolerują umiarkowane zacienienie), gleby żyzne, wilgotne, wapienne • Jarzębina- roślina o niewielkich wymaganiach stanowiskowych i glebowych - toleruje zarówno pełne słońce jak i półcień, może rosnąć na glebach ubogich, nie toleruje jednak gleb zasolonych i zbyt mokrych , dość odporna na choroby

22. Instrukcja sadzenia drzewa • 1. Wykop dołek o wielkości dostosowanej do systemu korzeniowego drzewka. Na glebach żyznych wystarczy ok. 30x30 cm. Ziemię przy kopaniu rozdziel na dwie części - z górnej warstwy ok. 20 cm - jako ziemię żyzną oznaczoną nr 1. składuj z jednej strony dołka, zaś ziemię z głębszych warstw - martwicę oznaczoną nr 2 składuj po drugiej stronie dołka. • 2. Wbij palik odpowiedniej długości - jeżeli sadzone drzewko ma wyraźną formę pienną o wysokości l ,8 m. Długość palika po wbiciu powinna być równa wysokości pnia i dochodzić do korony drzewa. • 3. Usyp kopczyk na dnie dołka z ziemi żyznej. Jeżeli w miejscu sadzenia ziemia jest zła, nieurodzajna, należy kopczyk usypać z uprzednio dowiezionej ziemi urodzajnej. • 4. Ustaw drzewko w dołku. Uprzednio należy dokładnie obejrzeć system korzeniowy. Korzenie nadmiernie wydłużone, nadgnite, nadłamane, bądź w inny sposób uszkodzone należy uciąć ostrym nożem lub sekatorem do zdrowego miejsca. Korzenie muszą być starannie ułożone w kopczyku, skierowane w dół - nie mogą podwijać się ku górze. • 5. Zasyp korzenie drzewka najpierw resztą ziemi urodzajnej, a następnie dopełnij ziemią pozostałą. • 6. Udeptaj ziemię promieniście do pnia. • 7. Uformuj tzw. miskę tj. niewysokiego wału ziemnego na obwodzie dołka. Przywiąż drzewko do palika .

23. Działania profilaktyczne, zapobiegające rozprzestrzenianiu się chorób drzew: • eliminowanie źródła choroby znajdującego się w koronie drzewa poprzez wycinanie porażonych pędów jeszcze we wczesnym stadium porażenia, a także regularne cięcie prześwietlające, dzięki któremu korony lepiej "oddychają" i zmniejsza się ryzyko rozprzestrzeniania chorób grzybowych, • zabezpieczanie ran drzew bezpośrednio po cięciu pastami ochronnymi (np. Funabenem czy Dendromalem), zabieg ten przyspiesza zabliźnianie się ran i dzięki temu ogranicza rozprzestrzenianie chorób zgorzelowych kory oraz raka bakteryjnego drzew owocowych, • usuwanie źródeł infekcji pierwotnej jakimi są zmumifikowane owoce pozostawione na drzewach oraz opadłe z zarażonych drzew liście, dzięki temu wiosną nie będą stanowiły one źródła zakażenia (opryskiwanie liści 5% roztworem mocznika przyspiesza ich rozkład), • po wystąpieniu objawów chorobowych na pniach i grubych konarach, wycinanie porażonej tkanki korowej aż do drewna i zabezpieczanie powstałych ran pastami ochronnymi, a także zabezpieczanie ran na pędach powstałych po gradobiciu, poprzez opryskiwanie drzew fungicydami o działaniu układowym, • unikanie przenoszenia patogenów na narzędziach do cięcia (narzędzia dezynfekujemy w roztworach 70% alkoholu lub 10% podchlorynu sodu)

24. Objawy i przyczyny chorób drzew Antraknoza orzecha włoskiego: Zgorzel kory: Objawy: na porażonych pędach kora brunatnieje, zapada się, łuszczy i zamiera, brunatne plamy na pędach, pękanie tkanki, widoczne w okresie bezlistnym do zbiorów owoców, Przyczyna: grzyby Gloeosporium album i G. perennans, Objawy: na porażonych pędach pojawiają się duże, żółte plamy, które z czasem brunatnieją, obejmując znaczną część powierzchni liścia, na owocach i pędach plamy mają barwę brunatnoszarą i są lekko zagłębione, Przyczyna: zakażenie wywołuje grzyb atakujący liście, owoce i niezdrewniałe pędy, szczególne zagrożenie dla drzew orzechowych choroba stanowi w latach o obfitych opadach.

25. Zaraza ogniowa Zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia Objawy: u podstawy pnia powstają rozległe rany, które w miarę rozwoju choroby obejmują cały jego obwód prowadząc do szybkiego obumierania drzewa, na korze widoczne brunatno-fioletowe, zapadające się plamy, kora ulega nekrozie, pęka i odpada, patogen powoduje także zgnilizny owoców, Przyczyna: patogen rozwijający się w glebie, mogący wyrządzać także znaczne szkody w uprawie truskawek, do zakażeń dochodzi najczęściej przez zranienia kory w miejscu szczepienia lub okulizacji Objawy: porażone części roślin obumierają i przybierają charakterystyczne czarne zabarwienie, jak gdyby były spalone, Przyczyna: bakterie wnikające do wnętrza pędów i tam zimujące, wiosną dokonują zakażeń, głównie przez wszelkiego rodzaju uszkodzenia kory, na większe odległości są przenoszone przez owady, ptaki i wiatr, źródłem zakażenia mogą być rosnące w pobliżu głogi, jarzębiny, irgi czy ogniki

26. Rodzaje lasów na świecie

27. Lasy liściaste • Ekosystem leśny z udziałem przede wszystkim drzew liściastych. Charakter lasu liściastego zmienia się w zależności od regionu geograficznego i klimatu . Częste są gleby brunatne bogate w materię organiczną.

28. Lasy iglaste • Jest to las, w którym wszystkie albo większość drzew to drzewa iglaste. Występują na glebach bielicowych w klimacie umiarkowanym.

29. Lasy twardolistne • Roślinność, która tworzy zarośla odporne na uszkodzenia termiczne, złożona z roślin krzewiastych, zielonych lub skarlałych drzew drobnych, twardych, skórzastych liściach, zimozielonych, lub zrzucanych w okresie suszy. Przeważają gleby o czerwonym zabarwieniu .

30. Tundra • Bezleśne zbiorowisko roślinności w zimnym klimacie strefy arktycznej i subarktycznej. Charakteryzuje się występowaniem gleb tundrowych, stale zamarzniętym podglebiem i bardzo niską pokrywą roślinną, zdominowaną przez mchy i porosty.

31. Tajga • Lasy szpilkowe występujące w północnej części Azji (Syberia, Sachalin, Kamczatka, Hokkaido) oraz Ameryki Północnej (Alaska i Kanada), Europy (Półwysep Skandynawski, Karelia, północno-wschodnia część Niziny Wschodnioeuropejskiej), w obrębie klimatu umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej.

32. Wilgotny las równikowy • (Błędnie zwany także dżunglą) — wiecznie zielona formacja leśna strefy międzyzwrotnikowej. Występuje na ubogich glebach laterytowych, w klimacie przez cały rok jednostajnie gorącym i wilgotnym. Na skutek szybkiego rozkładu materii organicznej roślinność jest gęsta i bujna. Lasy te cechuje brak sezonowej rytmiki w życiu roślin, ogromne bogactwo gatunkowe drzew (na 1 hektarze lasu tropikalnego występuje ok. 200 gatunków drzew, podczas gdy w lesie strefy umiarkowanej dziesięciokrotnie mniej), wielowarstwowy układ drzewostanu oraz obfitość lian i epifitów. Drzewa mają proste, wysokie (do 80 m) pnie, dość pospolite jest zjawisko kauliflorii (kwiaty wyrastają bezpośrednio z pnia). Wnętrze lasu jest bardzo cieniste, wskutek czego słabo wykształca się warstwa krzewów i runa .

33. Las monsunowy • Formacja roślinna związana z klimatem podrównikowym, z trwającą 7-9 miesięcy letnią porą deszczową i krótką porą suchą wywołaną monsunami. Stanowią ją lasy z dominacją gatunków zrzucających liście w porze suchej. Występuje głównie w Azji Południowo-Wschodniej, w części Obszaru Malezyjskiego (np. na Jawie), poza tym w Ameryce Środkowej i Południowej, w części wschodniej i południowej Afryki, w Indiach i w północnej Australii.

34. Krainy geograficzne porośnięte lasami • Amazonia, amazoński las deszczowy, las tropikalny –wilgotny las liściasty w dorzeczu Amazonki w Ameryce Południowej. Teren ten, znany pod nazwą Amazonia lub Dorzecze Amazonki, zajmuje obszar siedmiu milionów kilometrów kwadratowych, natomiast sam las zajmuje około 5,5 miliona kilometrów kwadratowych, na terenie dziewięciu państw: Brazylii (60 procent lasu deszczowego), Peru (13 procent, drugie po Brazylii), Kolumbii,Wenezuelii, Ekwadoru, Boliwii, Gujany, Surinamu i Gujaniny Francuskiej. Cztery z nich noszą wobec tego nazwę krajów amazońskich. Amazonia stanowi ponad połowę wszystkich lasów deszczowych oraz największy, najbogatszy gatunkowo obszar na planecie.

35. PIĘKNE ZDJĘCIA AMAZONII PIĘKNY LAS NAD NIESAMOWITĄ RZEKĄ

36. Położenie Amazonii • Amazonia znajduje się głównie na terenie dorzecza Amazonki i jej ponad 1100 dopływów. Dorzecze zostało ukształtowane w czasie paleozoiku, pomiędzy 500 a 200 milionów lat temu. Panuje tam wilgotny klimat równikowy o wysokiej średniej sumie opadów (do 4000 mm), ze średnimi rocznymi temperaturami od 24 do 27 °C. • Do lat 70. XX w. obszar był bardzo słabo zagospodarowany i zamieszkany głównie przez łowiecko-zbieracze ludy tubylcze, takie jak Yanomanii. Od tego czasu, w związku z licznymi programami osadniczymi (zwłaszcza w Brazylii), rozwija się w Amazonii chów bydła oraz górnictwo – głównie rud żelaza, manganu, cyny i glinu.

37. Położenie Amazonii Lasy Amazoniisą zwane ‘zielonymi płucami świata’. To tu występuje największa produkcja tlenu, a zarazem pochłaniane jest najwięcej dwutlenku węgla na świecie. W lasach Amazonii mieszkają do dziś plemiona, które nie miały styczności z cywilizacją.

38. Płuca Polski • Obszar funkcjonalny Zielone Płuca Polski (ZPP) znajduje się w północno-wschodniej części kraju, a jego powierzchnia wynosi 63 234 km2, co stanowi 20,2% powierzchni Polski. Na tym terenie mieszka około 4mln ludności, co stanowi około 10% ludności kraju. Administracyjnie obszar ZPP położony jest na terenie pięciu województw: warmińsko-mazurskiego (115 gmin), podlaskiego (118 gmin), północno-wschodniej części mazowieckiego (114 gmin) oraz części pomorskiego (6 gmin) i kujawsko-pomorskiego (33 gmin). Ogółem teren Zielonych Płuc Polski obejmuje 386 gmin oraz 58 powiatów. Podstawą delimitacji obszaru były jedne z najcenniejszych w kraju i Europie systemy ekologiczne. Ze względu na pragmatykę realizacji wspólnych przedsięwzięć umowną granicę zewnętrzną stanowią granice administracyjne gmin.

39. Płuca Polski • Zielone Płuca Polski są unikatowym obszarem, który może stać się polskim swoistym „towarem" eksportowym. Cechy wyróżniające ten obszar stanowią szczególny, złożony, niezwykle atrakcyjny produkt. Tworzą go: - Rozwijająca się infrastruktura usługowa; potencjał akademicki; - Dobre warunki do produkcji zdrowej żywności i lokalizacji „czystego przemysłu". - Niska gęstość zaludnienia i dostosowana do warunków naturalnych; - Zrównoważona sieć osadnicza; - Spokój i czyste powietrze; - Dobra jakość środowiska przyrodniczego; unikatowa różnorodność systemu przyrodniczego; atrakcyjne kompleksy lasów, jezior i użytków zielonych; - Możliwość obcowania z przyrodą nie zmienioną przez cywilizację; - Bogactwo oraz różnorodność kultur i obyczajów; - Dobra tradycyjna kuchnia;

40. Kotlina Kongo Tutaj, na gałęziach drzew, żyją liczne gatunki małp, np. szympansyi mandryle. Rosną tu m.in. drzewa chlebowe oraz mahonie, dostarczające szlachetnego drewna..Warstwę pośrednią stanowią drzewa niższe, od 5 do 20 m wysokości. Mają rozłożyste korony, mogące utrzymać wielką liczbę lian. Liany to ogromne pędy wijące się i czepiające drzew, które służą im jako podpory, gdyż same są niezdolne do utrzymania własnego ciężaru. Na innych roślinach rosną samożywne epifity, np. storczykowate i paprocie. Niżej znajduje się warstwa krzewów o wysokości do 5 m. Spotyka się także bananowce o ogromnych liściach. Warstwę najniższą stanowią rośliny przystosowane do życia w cieniu. Żyją tu wielkie zwierzęta: słonie, bawoły, okapi oraz człekokształtne goryle; z owadów zaś mrówki i termity. • Kotlina Konga – nieckowaty obszar w Afryce Środkowej o powierzchni ok. 3 mln km² i średniej wysokości ok. 400 m n.p.m., z niewysokimi garbami, które są poprzedzielane dopływami rzeki Kongo. • Od południa Kotlinę Konga odgraniczają wyżyny Lunda i Katanga, na wschodzie wulkaniczne góry związane z Wielkimi Rowami Afrykańskimi, natomiast od północy wyżyną Adamawa i progiem Azande. • Teren Kotliny Konga zajmują głównie dwa państwa – Demokratyczna Republika Konga i Kongo.

41. Większość Kotliny Kongo zajmuje las równikowy. Temperatura tam nigdy nie schodzi (w dzień) poniżej 25-26 °C, a maksymalne opady to 1760 mm na metr kwadratowy. Nie ma tam przejścia między dniem a nocą, lecz od razu robi się ciemno lub jasno. • Deszczowy las równikowy składa się z kilku warstw roślinności. Najwyższe piętro lasu stanowią wysokie, pojedyncze drzewa, górujące nad "morzem" zieleni. Te odosobnione olbrzymy o smukłych pniach osiągają 50-60 m wysokości. Są to figowce i drzewa kapokowe. Liczne kwiaty, liście i jadalne owoce przyciągają ptaki i owady. W lesie równikowym jest ich ogromna różnorodność. Następną warstwę stanowią gęsto rosnące drzewa o wysokości od 20 do 40 m. Strefa ta odgrywa istotną rolę, nie przepuszcza bowiem światła słonecznego do niżej położonych warstw lasu.

42. Położenie Kotliny

43. Rodzaje lasów w Polsce

44. Struktura gatunkowa polskich lasów

45. Podział lasów na gatunki : • Sosna zwyczajna: • Sosna zwyczajna jest to najczęstszy gatunek drzew w Polsce. • Stanowi 69,4% Świerk pospolity: Świerk ma 6% udziału w polskim drzewostanie. Jest to gatunek drzewa z rodziny sosnowatych. Jest to jedyny gatunek świerka występujący naturalnie w Polsce. Rośnie głównie w północno-wschodniej części kraju, na południu Polski, w górach i na pogórzu. Nie występuje w sposób naturalny w centralnej i zachodniej Polsce. Zasięg tego gatunku rozciąga się na północy Europy od Norwegii do Rosji, występuje także w Alpach, Sudetach, Karpatach oraz na Bałkanach.

46. Dąb pospolity: • Dąb jest bardzo twardym i stałym drzewem. Stanowi także 6% w polskim drzewostanie. – rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów, zaliczony do rodziny bukowatych. Należy do niego ok. 200 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej.

47. Brzoza: Stanowi 5,8% w polskim drzewostanie. Jest to rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny brzozowatych. Obejmuje około 35-60 gatunków – różnica w ocenie liczby gatunków jest m.in. wynikiem łatwego tworzenia mieszańców międzygatunkowych o trudnym do ustalenia statusie taksonomicznym. Olsza: Stanowi 5,3% w polskim drzewostanie. Jest to rodzaj drzew z rodziny brzozowatych. Pospolite drzewo europejskie strefy klimatu umiarkowanego. Olsze mają brodawki korzeniowe, w których żyją promieniowce z rodzaju, mające zdolność asymilowania wolnego (atmosferycznego) azotu.

48. Buk zwyczajny: Stanowi 4,1% w polskim drzewostanie. Jodła pospolita: Stanowi 2,5% w polskim drzewostanie.

49. Mieszkańcy polskich lasów • Żubr (Bison bonasus) – gatunek łożyskowca z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. Aktualnie populacja żubrów na świecie liczy ok. 3400 osobników, z czego 650 żyje w Polsce na terenie Puszczy Białowieskiej, Puszczy Boreckiej, Puszczy Piskiej, Puszczy Rominckiej, Puszczy Knyszyńskiej, Nadleśnictwa Mirosławiec, Nadleśnictwa Kobiór oraz w Bieszczadach (kolejnych ok. 150 żubrów znajduje się w zamkniętych hodowlach).

50. Wilk, wilk szary (Canis lupus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych (Canidae). • Zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100-300 km², ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Może występować współużytkowanie części terenu przez dwie konkurujące watahy