ŚRODOWISKO WODNE Piotr Lewandowski

1. ŚRODOWISKO WODNE Piotr Lewandowski

2. Wody słone - oceany i morza wszechocean (ocean światowy) - zajmują 71% powierzchni Ziemi, czyli 361 mln km2, co stanowi 97,2% ilości wody występującej w hydrosferze.Wody słodkie - rzeki, jeziora i bagna, wody gruntowe i podziemne, lodowce, pokrywa śnieżna i para wodna w atmosferze, zajmują 2,8% wody występującej w hydrosferze.Lądy stanowią 29% powierzchni Ziemi - znajdują się na obszarze 149 mln km2

3. Informacje ogólne Jeziora - zbiorniki wodne ze strefą głębinową, w której nie występuje roślinność wyższa - wielkość jezior waha się od około 1 ha do setek tysięcy km2. - największe jezioro świata – Kaspijskie (423 000 km2) - największe jezioro Polski – Śniardwy (113 km2) - głębokość jezior waha się od około 1 m do ponad 1500 m. - najgłębsze jezioro świata – Bajkał (1741 m) - najgłębsze jezioro Polski – Hańcza (108 m)

4. Pochodzenie jezior Polodowcowe • erozyjna i akumulacyjna działalność lodowców kontynentalnych i górskich Rynnowe • wąskie, długie o stromych brzegach, głębokie. Charakterystyczne ciągi o przebiegu południkowym (Hańcza). Morenowe • duże, płytkie o urozmaiconej linii brzegowej (Śniardwy, Niegocin) lodowcowe górskie • utworzone przez lodowce górskie (Czarny Staw Gąsienicowy, Morskie Oko)

5. Pochodzenie jezior Rzeczne • starorzecza powstałe z odciętych meandrów lub jeziora korytowe Deltowe • położone w deltach dużych rzek • Jedyne jeziora w Polsce - Dębie, Druzno Przybrzeżne • powstałe z zatok morskich odciętych osadami • jeziora duże, płytkie z bagnistymi brzegami, słonawe - Łebsko, Gardno, Jamno

6. Pochodzenie jezior Krasowe • powstały w zapadliskach lub lejach na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych i gipsowych - Polesie Lubelskie Tektoniczne • powstały wskutek pęknięć i przesunięć w skorupie ziemskiej • jeziora duże i głębokie - Bajkał, Tanganika, Morze Martwe Wulkaniczne • powstały w wyniku działalności wulkanicznej • zbiorniki niewielkie, bardzo głębokie

7. Strefy jezior Litoral • płytka, przybrzeżna strefa jeziora • sięga do dolnej granicy występowania roślinności Sublitoral • poniżej litoralu • miejsce gromadzenia się szczątków pochodzenia litoralnego np. trudno rozkładalne części roślin, muszle mięczaków itp.

8. Strefy jezior Profundal • strefa dna poniżej sublitoralu i bezpośrednio przyległa do niej warstwa wody Pelagial • strefa otwartej wody

10. Typy troficzne jezior Oligotroficzne • mało żyzne, ubogie w azot i fosfor • niewielka produkcja biologiczna • przejrzystość powyżej 7 m • niebieska barwa wody • dobrze natleniona strefa przydenna • nieorganiczne osady denne • ewolucja w kierunku jeziora mezotroficznego

11. Typy troficzne jezior Mezotroficzne • stan przejściowy pomiędzy oligo- a eutrofią Eutroficzne • żyzne zbiorniki wodne, bogate w azot i fosfor • wysoka produkcja biologiczna, częste zakwity glonów • zielona barwa wody • rozwinięty pas roślinności brzegowej • deficyty tlenu w wodach przydennych (zima, lato) • organiczne osady denne (ciemny muł) • ewolucja w kierunku torfowiska

12. Epilimnion -warstwa nad skokowa, powierzchniowa warstwa wody zmieniająca swoją temperaturę pod wpływem warunków zewnętrznych (słońca) - Metalimnion - termoklina albo inna nazwa warstwa skokowa, wąska warstwa wody1-2m w której następuje gwałtowny spadek temperatury, nawet o 12C. W jeziorach naszej strefy klimatycznej termoklina występuje na głębokości 7-8m. W okresie wiosny powstaje bardzo płytko 1-2m i przesuwa się powoli w dół, jednocześnie coraz wyraźniej się zaznaczając. W czerwcu dochodzi do 7-8m i tam utrzymuje się przez okres lata. Na jesieni woda ochładza się od powierzchni i termoklina zanika. Dochodzi do miksji. Głębokość położenia termokliny w morzu może być znacznie większa. (Morze Śródziemne - pierwsza termoklina 12-14m spadek temperatury o kilka stopni, termoklina właściwa głębokość 40-45m; w Morzu Czerwonym poniżej 50m) Stagnacja letnia

13. Hipolimnion warstwa podskokowa, warstwa wody chłodnej o temp ok. 4C (największa gęstość).

14. Cyrkulacja jesienna - W okresie jesieni na skutek ochładzania się powierzchniowych warstw wody, oraz dzięki ruchom wody wywołanych siłą wiatru następuje wyrównanie temperatury w całej misie zbiornika.

15. Stagnacja zimowa - W okresie zimy powierzchniowa warstwa zbiornika pokrywa się lodem. - Dzięki temu że woda o temp 4C posiada największą gęstość, chłodna woda o temp. 0-3C pozostaje przy powierzchni. - Kiedy temp. otoczenia spadnie poniżej zera powstaje lód którego grubość zależy od długości okresów z temp poniżej zera.

16. Cyrkulacja wiosenna - W okresie wiosny, lód topnieje, powierzchniowa warstwa ogrzewa się i następuje wymieszanie wody w całym zbiorniku.

17. UKSZTAŁTOWANIE KORYTA RZECZNEGO 1 - Rynna2 - Przykosa3 - Ploso4 - Przymulisko5 - Odsypisko6 - Przemiał7 - Ławica8 - Nurt

18. UKSZTAŁTOWANIE KORYTA RZECZNEGO H - PrzykosaF - PlosoD - PrzymuliskoE- OdsypiskoC - PrzemiałA - Ławica

19. Nurkowanie w wodach morskich. Warunki nurkowania w wodach morskich są silnie uzależnione od pogody, konfiguracji dna oraz od takich ruchów wody jak: Falowanie Pływy Prądy morskie

20. Kamieniołomy - Dużą atrakcyjnością charakteryzują się również sztuczne zbiorniki do jakich należą kamieniołomy, Wszystkie kamieniołomy posiadają źródła zasilające kamieniołom w świeżą czystą wodę. - Ze względu na rodzaj materiału, który był usunięty przy eksploatacji wyrobiska górniczego kamieniołom może być: - Granitowy - duża czystość wody, brak zawiesiny w wodzie (kamieniołomy z okolic Wrocławia) - Wapienne - może występować mleczna zawiesina na skutek rozpuszczania przez wodę skał wapiennych (okolice Krakowa np. Zakrzówek) - Dolomitowe (Jaworzno Koparki) - Łupkowe (SvobodneHermanice) - Piaskowcowe - Piaskowe - mała głębokość, dużo zawiesiny w wodzie a stąd mała przeźroczystość wody (np. Kryspinów koło Krakowa)

21. Literatura 1. Jarosław K. – „Medycyna nurkowa” Poznań 2006 2. Strugarski T. – „Wypadki nurkowe. Analiza gorzkich doświadczeń” Warszawa 2005 3. Tyblewski R. „Kompendium Płetwonurka Amatora”