ดร. ยิ่งมณี ตระกูลพัว

1. Morphology, Properties and Classification ดร. ยิ่งมณี ตระกูลพัว

2. โครงสร้างของไวรัส ประกอบด้วย 3 ส่วนหลักคือ 1. กรดนิวคลีอิค 2. แคปซิด (capsid) 3. Envelope

3. 1. กรดนิวคลีอิค • เป็น DNA หรือ RNA • • มีลักษณะเป็นสายเดี่ยว (single strand), • สายคู่ (double strand), • รูปร่างเป็นสายยาว (linear), วงกลม • (circular) หรือ เป็นท่อน (segment) • RNA สายเดี่ยวมีลักษณะเป็น positive (+) sense • negative (-) sense, ambisense ()

4. 1.1 DNA สายเดี่ยว เช่น Parvoviridae

5. 1.2 DNA สายคู่ เช่น Herpesvirus, Poxvirus Poxvirus Herpesvirus

6. 1.3 RNA สายเดี่ยว เช่น Picornavirus , Paramyxovirus Picornavirus Paramyxovirus

7. 1.4 RNA สายคู่ เช่น Reoviruses

8. 2. แคปซิด (capsid) • เป็นชั้นที่ห่อหุ้มกรดนิวคลีอิคของไวรัส • ประกอบด้วยโปรตีนหน่วยเล็ก Protomer Capsomer Capsid

9. Capsid สามารถแบ่งไวรัสได้เป็น 3 กลุ่มคือ 1.Icosahedral symmetry • เป็นรูปลูกบาศก์ ที่มี 12 มุม • ประกอบด้วยรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า 20 รูป

10. Icosahedral structure

11. การสมมาตร 3 แบบ

12. Icosahedral symmetry • Crystallographic structure ของ Picornavirus • Poliovirus • Foot and mouth • disease virus • Human Rhinovirus 14 • Coxsackievirus A9

13. Picornavirus

16. การพับตัวของโปรตีน รูปลิ่ม (Wedge – like)

17. 2. Helical symmetry • รูปทรงกระบอก • Protomer เรียงตัวโดยหมุน เป็นเกลียวในทิศทางเดียวกัน • Protomer แต่ละอันจะจับกับ กรดนิวคลีอิค ของไวรัส

18. Helical symmetry: Tobacco mosaic virus (TMV)

19. 3. Complex structure • การเรียงตัวซับซ้อน Poxvirus

20. Poxvirus • รูปร่างเป็นรูปไข่ (oval) หรือ brick-shape • ขนาดประมาณ 200-400 นาโนเมตร • ประกอบด้วยโปรตีนมากกว่า 100 ชนิด • - พบอนุภาคไวรัส 2 แบบ ระหว่างการเพิ่มจำนวน extracellular form มี membrane 2 ชั้น • intracellular form มี inner membrane

21. Poxvirus

22. Core (dumbbell shape) Lateral body

23. 3.Envelope • เป็นชั้นที่หุ้ม Capsid • •ประกอบด้วย คาร์โบไฮเดรต, • ไขมัน จากเซลล์ • โปรตีนสร้างโดยไวรัส Human Immunodeficiency virus • พบในไวรัสบางชนิด • บางชนิดพบลักษณะ Spike เช่น HIV

24. โปรตีนบน envelope • Matrix protein - เชื่อม nucleocapsid กับ envelope - บางชนิดมี transmembrane anchor domain 2. Glycoprotein - เป็น transmembrane protein ฝั่งใน membrane โดย hydrophobic domain มี 2 ชนิด

25. Retrovirus

26. 1) External glycoprotein • ฝั่งใน envelope โดย single transmembrane domain • โปรตีนอยู่ภายนอก membrane • Monomer ของ glycoprotein จะเชื่อมกันเป็น spike บนผิวของ envelope • Hemagglutinin pike ของ influenza virus ทำหน้าที่จับกับ receptor และทำให้เม็ดเลือดแดงของสัตว์บางชนิดจับกลุ่มได้

27. 2) Transport channel protein - ประกอบด้วย hydrophobic transmembrane domain หลายอัน Protein-lined channel ผ่าน envelope - สำคัญต่อการเปลี่ยนแปลงภายในอนุภาคไวรัส: เปลี่ยนแปลงทางชีวเคมี มีการ maturation ของอนุภาคไวรัส

28. รูปร่าง ของไวรัส

29. Rabies virus Herpes virus

30. Adenovirus

31. เกณฑ์ในการจำแนกไวรัส • คุณสมบัติของไวรัส - รูปร่าง, ขนาด ของไวรัส - ชนิดของ capsid - การมี หรือไม่มี envelope - รูปร่าง ชนิด และ ขนาด ของ genome - ลำดับเบสใน genome - ปริมาณ GC ใน genome

32. - ตำแหน่งของการเพิ่มจำนวน การ transcription, translation การออกจากเซลล์ - คุณสมบัติทางเคมี ฟิสิกส์ ชนิด และปริมาณของโปรตีน ไขมัน และคาร์โบไฮเดรต แรงลอยตัว (buoyant density) ความคงทนในสภาพกรด ด่าง ความคงทนต่อความร้อน และสารละลาย • คุณสมบัติการเป็นแอนติเจน • คุณสมบัติทางชีววิทยา host range, การแพร่กระจาย, พาหะนำเชื้อ

33. การจัดแบ่งกลุ่มไวรัส ปี 2541 • International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) Family Picornaviridae Genus Enterovirus Species Poliovirus Subfamily………virinae