Slide Note
0 likes | 8 Views
The article discusses the theoretical perspectives and historical development of pedagogy, focusing on the educational philosophies of prominent figures like Jan Amos Comenius, Adolf Diesterweg, and Konstantin Ushinsky. It explores topics such as educational goals, natural principles of upbringing, moral education, classroom organization, and the significance of play in children's learning. The key concepts of didactics, sensory perception, and educational stages are also outlined, emphasizing the importance of sensory-based learning experiences for effective education.
E N D
PEDAGOGIKA NAZARIYASI VA TARIXI O’QITUVCHI: Axrarova Z.B. O’QUVCHI: Baratova G. S.
MAVZU: CHET-EL VA ROSSIYADAGI ILG‘OR PEDOGOGIK G‘OYALAR. G‘ARBIY YEVROPADA MAKTAB, MAORIF HAMDAPEDAGOGIK FIKR TARAQQIYOTI REJA: • 1. tarbiya haqida fikrlari. Yan Amos Komenskiyning hayoti, ijodi va ta’lim – 1 • 2. Adolf Disterveg pedagogik qarashlari 2 • Konstantin Dmitriyevich Ushinskiylarning pedagogik va qarashlari. g‘oyalari 3
1-topshiriq: JADVALNI TO‘LDIRING Yan Amos Komenskiyning pedagogik Adolf Disterveg pedagogik qarashlari Vilgelim Adolf Distervegning pedagogik g‘oyalari g‘oyalari
2-topshiriq: TUSHUNCHALAR TAHLILI 1 “Buyuk didaktika” tarbiyaning tabiatga uyg‘un bо‘lishi 2 Tarbiyaning maqsadi 3 Komenskiy tabiiylik prinsipiga amal qilib, bola yoshini 4 davrga bо‘ladi. 4 Axloqiy tarbiya. Intizom 5 Sinf — dars tizimi 6 “nemis muallimlarining muallimi” 7 Toifaviy maktab tarafdorlari 8 9
Komenskiy aytadi: “lntizomsiz maktab, suvsiz tegirmondir”. F Fikringizni bayon eting. S M Fikringiz bayoniga biror sabab koʻrsating Koʻrsatilgan sababga tushuntiruvchi misol keltiring. U Fikringizni umumlashtiring.
Ushinskiy aytadi: “Oʻqish mehnatdir va mehnat boʻlib qolishi, ammo toʻla ma’noli mehnat boʻlishi lozim”. F Fikringizni bayon eting. S M Fikringiz bayoniga biror sabab koʻrsating Koʻrsatilgan sababga tushuntiruvchi misol keltiring. U Fikringizni umumlashtiring.
Komenskiy aytadi: “lntizomsiz maktab, suvsiz tegirmondir”. DIDAKTIKANING OLTIN QOIDASI «Sezgilar bilan idrok qilish mumkin boʻlgan hamma narsani sezgilar orqali idrok qildirish, ya’ni koʻrib boʻladigan narsalarni koʻz vositasi bilan; xidlarni-xidlatish; ta’mni-totib koʻrish; ushlab koʻrib sezilishi mumkin boʻlgan narsalami ushlatib koʻrish vositasi bilan idrok qildirish kerak. Agar biron-bir predmetni bir necha sezgi organlari bilan idrok qilish mumkin boʻlsa, shu narsani idrok qilish uchun bir yoʻla bir necha sezgi organlarini ishga solish lozim»
“VENN” DIAGRAMMASI Komenskiy va Ushinskiy pedagogik tizimlaridagi oʻxshashlik (yaqinlik)
Kishining organizmi aqliy mehnatga oz-ozdan, ehtiyotlik bilan o'rganib borishi kerak, lekin shu tarzda ish ko'rib, undan uzoq davom etadigan aqliy mehnatni oson va organizmiga hech bir zarar etkazmay bajarish odatini hosil qilish ham mumkin. (Ushinskiy) F (Fikringizni bayon eting). S (Fikringiz bayoniga biror sabab ko’rsating). M (Ko’rsatilgan sababga tushuntiruvchi misol keltiring). U (Fikringizni umumlashtiring).
Komenskiy o'yinni bolalar uchun zarur bo'lgan faoliyat shakli deb biladi. U ota-onalarga bolalarning o'yiniga halaqit bermaslikni, o'yinda o'zlari ham ishtirok etib, ularni to'g'ri yo'lga solishni tavsiya qiladi F (Fikringizni bayon eting). S (Fikringiz bayoniga biror sabab ko’rsating). M (Ko’rsatilgan sababga tushuntiruvchi misol keltiring). U (Fikringizni umumlashtiring).
(1651) (1632) (1953) Komenskiy asar va darsliklari (1631) (1658)
“Pansofiya maktabi” (1651) “Yaxshi tashkil etilgan maktab qonunlari” (1953), “Buyuk didaktika” (1632), “Xislar vositasi bilan idrok qilinadigan narsalarning suratlari” (1658) Komenskiy asar va darsliklari “Tillar va hamma fanlarning ochik eshigi” (1631)
Komenskiy tarbiyaning tabiatga uyg‘unlik masalasida hamma narsaning asosi 4 ta deydi. . . . .
Komenskiy tarbiyaning tabiatga uyg‘unlik masalasida hamma narsaning asosi 4 ta deydi. ta’lim jarayoni 4 ga bо‘linadi; maktabgacha tarbiya, boshlang‘ich ta’lim, о‘rta ta’lim, oliy ta’lim. Olam 4 narsadan yuzaga kelgan, ya’ni; yer, suv, xavo, yoruglik Dunyoning rivojlanishi ham 4 kismga bо‘linadi, bо‘lar: baxor, yoz, kuz, kish. Insonning rivojlanishi ham 4 davrga bо‘linadi; gudaklik, bolalik, о‘smirlik, yetuklik.
Sinf — dars tizimi . .. .. . .. .
Sinf — dars tizimi о‘qituvchi butun sinf bilan jamoa bо‘lib ish olib borishini, ya’ni sinf — dars tizimida о‘qitishni olib borishni tavsiya etdi Dars vaqtida utgan darsni kaytarish, yangi mavzuni tushuntirish, mustaxkamlash, uyga vazifa berish kerakligini kо‘rsatadi Darsni rejalashtirish va olib borish tо‘g‘risida kо‘rsatmalar beradi Xar bir darsning о‘z mavzusi va о‘z vazifasi bо‘lishini aytadi. О‘qituvchi о‘quvchilarning dars mashg‘ulotlarida faol katnashishlarini ta’minlashi, kuzatib borishi, sinfda intizom saqlanishi kerakligini о‘qtiradi. U maktabda о‘quv yili va uni о‘quv choraklariga bо‘lish, ta’tillar berilishini kiritdi. О‘quv kunini (ona tili maktabida 4 soat, lotin maktabida 6 soat) belgilab berdi. О‘quvchilar maktabga bir vaqtda qabul qilinib, о‘qish kuzda (sentabrda) boshlanishi kerak, deb xisobladi
Yan Amos Komenskiy Buyuk chex pedagogi Y.A.Komenskiy 1592 yil 28 mart “Ugorskiy Brod” degan joyda Moraviyada tegirmonchi oilasida dunyoga keladi. Uning oilasi ruxoniy “Chex kardoshlari” jamoasiga tegishli bо‘lib, bu jamoa Chexiyaning ozodligi uchun kurashuvchi vatanparvarlarni о‘z atrofiga tuplagan edi
Yan Amos Komenskiy Komenskiy ota-onasidan ajralib, ancha vaqt ukiy olmaydi, 16 yoshida “Chex kardoshlari” jamoasining yordami bilan lotin maktabiga о‘qishga kiradi, bu yerda u tarbiya tizimining yomonligini, о‘quv metodlarining yaramasligini kuradi va tushunadi. “Men usha vaqtdayoq tarbiya masalasida mamlakatimni orkada ekanligini kurdim. Men usha davrdayok fan va tarbiya hammaga tegishli bо‘lishi kerakligi о‘yladim”- degan edi.
“Chex kardoshlari” kuchib kelib urnashgan Polshadagi Leshno shahrida Komenskiy kardoshlik maktabiga raxbarlik kiladi, u yerda gimnaziya tashkil etadi. • U о‘zining kariyb 80 yillik umri davomida pedagogika, ta’lim- tarbiya, falsafa, iloxiyotga oid 250 dan ortik asarlar, darsliklar yaratdi. Darsliklari xayotlik davridayok kup tillarga tarjima qilinib, Komenskiyning nomini butun dunyoga tanitadi
“Kishilik jamiyati ishlarini yaxshilash haqida hammaga tallukli maslaxat” nomli asari 7 jildli katta asar. (U xayot ekanligi vaqtida hammasi bо‘lib 2 jildi bosilib chiqdi, qolgan jildlari esa faqat 1935 yilda topildi va Chexoslovakiyada chop qilindi) Bu asarida “Hammani va hamma narsada xar tomonlama tuzatish”ning insonparvarlik va demokratik dasturini belgilab chiqdi va kishilik jamiyatini isloh qilish rejasini ilgari surdi
“Buyuk didaktika” pansofiya ishi Maktab - bu muassasa, u yerda “Hammani xar narsaga о‘rgatmok kerak” degan fikr kup marta takrorlanishini kuramiz Pan sofiyada u tabiat va jamiyat bilimlarining yigindisini beradi asarida “pan sofiya g‘oyasini” (pan gerkcha - butun, hamma, sofiya - donolik, akllilik) hamma narsani bilish, hamma uchun bilim berish” demakdir.
Komenskiy chex qardoshlari jamoasiga yepiskop qilib tayinlangach, 1648 yilda Leshnoga kaytib keladi. Jamoa tarkatilgandan sung u yana о‘qituvchilik faoliyatini davom ettiradi. Bir necha yil Vengriyada maktablarni boshkaradi “Xislar vositasi bilan idrok qilinadigan narsalarning suratlari” degan asar yozib, о‘qish ishini rasmlar bilan olib borishni ilgari suradi Bunda “Yoshlarning xulk qoidasi”, “Yaxshi tashkil topgan maktablarning qonuni” degan bir qancha pedagogikaga doir ishlari berilgan.
Komenskiyning dunyoqarashi. Komenskiyning dunyoqarashida uch xususiyat ta’sirini kо‘ramiz Komenskiy dunyoqarashining ba’zi jixatlari Uygonish davri ta’sirida vujudga keladi. Odamlarga nisbatan muxabbat, hushchaqchaqlik, odamlarning yaxshilik yaratishiga ishonch bilan qarash, bularning hammasi о‘rta asr odamiga nisbatan ishonchsizlik bilan qarashga qarama-qarshidir Natur falsafasi. 16-17-asrlarda ingliz faylasufi - materialist Bekon sensualistik falsafa nazariyasini ilgari suradi. Komenskiy о‘qitish jarayoniga shu pozitsiyadan karaydi. Bilish sezishdan boshlanadi. Sezish bо‘lmagan yerda bilish ham yо‘q, deydi u. Chex kardoshlari jamoasi diniy jamoa bо‘lganligi uchun Komenskiy ham dindor ruxoniydir. Lekin Komenskiyning ruhoniyligi turmushga amaliy qarash bilan bog‘liq edi.
Komenskiy tashki xukm surishiga ishonadi. Dunyo bir butun. Dunyoda narsa bir-biri Ajralib qolgan narsa yо‘q. Dunyo karama-karshiliklardan Dunyo kotib qolgan emas. U о‘sishda, о‘sish qonuniyatiga ega. borliqqa, ya’ni xudoga tegishli, deydi. obyektiv dunyoning Komenskiy о‘zining pedagogik nazariyasida tarbiyaning tabiatga uyg‘un bо‘lishi tо‘g‘risidagi tushunchani ilgari suradi. “Buyuk didaktika”da о‘qitish tabiiylikka buysunishi, о‘qitish tabiat talabiga buysunishi kerak, deydi. Bolaning aqliy va jismoniy о‘sish jarayoni tabiatdagi о‘sish jarayoniga uxshagan buladi. hamma bog‘lik. bilan iborat. esa Qonuniyat о‘z
Komenskiy tarbiyaning tabiatga uyg‘unlik masalasida hamma narsaning asosi 4 ta deydi. ta’lim jarayoni 4 ga bо‘linadi; maktabgacha tarbiya, boshlang‘ich ta’lim, о‘rta ta’lim, oliy ta’lim. Olam 4 narsadan yuzaga kelgan, ya’ni; yer, suv, xavo, yoruglik Dunyoning rivojlanishi ham 4 kismga bо‘linadi, bо‘lar: baxor, yoz, kuz, kish. Insonning rivojlanishi ham 4 davrga bо‘linadi; gudaklik, bolalik, о‘smirlik, yetuklik.
Umumta’lim g‘oyasi Komenskiy yashagan davrda hammani о‘qishga tortish shart emas, qobiliyatli kishigina о‘qishi kerak, degan g‘oya mavjud edi Komenskiy esa о‘qishga hammaning tortilishini, hamma о‘z ona tilida umum boshlang‘ich ta’lim olishi kerakligini uqtiradi. Umumta’lim tо‘g‘risida gapirganda ayollarni ham xisobga oladi. О‘sha davrda xotin-qizlar uchun о‘qish juda katta muammo edi, shunga karamay, u bu masalani ilgari surdi.
Komenskiyning pedagogik nazariyasining yana bir qimmatli tomoni о‘quvchilar bilim olish tushunchasiga ega. Oynani qanchalik chang bosgan bо‘lsa ham, baribir kishi о‘z aksini kurishi mumkin, albatta, toza oyna kishi aksini toza kо‘rsatadi. О‘kituvchining vazifasini oynadagi changni artib tashlash, ya’ni bilimni bola ongiga yetkazish, ani aqliy tomondan о‘stirishdir, degan edi
Komenskiy о‘z asarlarida tarbiyaning maqsadini kо‘rsatadi. Tarbiyaning maqsadi kishini mangulik dunyosiga tayyorlashdan iboratdir. Buni uch xil tarbiya orqali amalga oshirish mumkin: Aqliy tarbiya Axloqiy tarbiya Diniy tarbiya Bu maqsad bolaning tug‘ilganidan to 24 yoshigacha amalga oshadi, bu davr ichida bola tо‘rt maktabni о‘qib tugatishi, xar birida 6 yil о‘qishi kerak, deb xisoblaydi.
Komenskiyning bolani yosh davrlarga bо‘lishi. Bunda u tabiiylik prinsipiga amal qilib, bola yoshini 4 davrga bо‘ladi. Bu davrda bolaning sezish organlarini о‘stirishga, bolaning qabul qilishini, atrofdagi dunyo bilan tanishtirishga katta ahamiyat beradi. Bolani mehnatga о‘rgatish, о‘z-о‘ziga xizmat qilishga jalb etish kerak. Ona boladagi axloqiy tarbiyaning asoslarini, tо‘g‘rilik, xaqqoniylik, mehnatni sevish va boshkalarni vujudga keltiradi. Ona maktabi bogcha yoshidagi bola tarbiyasini kuzda tutadi. Tug‘ilganidan 6 yoshgacha — ona maktabi 6-12 yoshgacha — xalq maktabi yoki ona tili maktabi Bunda о‘quvchi esda saklashi, suzlashga urganishi, yozish, boshlang‘ich maktab kunikmasini xosil qilishi kerak bо‘lib, buning uchun geometriya, geografiya, tabiiyot fanlarini urganishi lozim.
Bu о‘quv yurtining vazifasi bola tushunchasini, tafakkur kobiliyatini о‘stirishdan iborat bо‘lib, unda klassik tillar, tabiiyot bilimlari, axloq, iloxiy fanlar о‘qitilishi kerak. 12-18 yoshgacha — gimnaziya 18-24 yoshgacha — Universitet. Akademiya Bu о‘quv yurtlari о‘quvchining irodasini, shaxsini bir butun о‘stirishi kerak.
Komenskiy о‘zining “Buyuk didaktika” asarida maktabda о‘qitish tizimini amalga oshirishda quyidagi didaktik tamoyillarga amal qilishni tavsiya etadi. Mashq qilish, bilim va malakalarni puxta egallash tamoyillari Kо‘rsatmalilik tamoyili Izchillik va tizimlilik tamoyili Onglilik tamoyili
Sinf — dars tizimi о‘qituvchi butun sinf bilan jamoa bо‘lib ish olib borishini, ya’ni sinf — dars tizimida о‘qitishni olib borishni tavsiya etdi Dars vaqtida utgan darsni kaytarish, yangi mavzuni tushuntirish, mustaxkamlash, uyga vazifa berish kerakligini kо‘rsatadi Darsni rejalashtirish va olib borish tо‘g‘risida kо‘rsatmalar beradi Xar bir darsning о‘z mavzusi va о‘z vazifasi bо‘lishini aytadi. О‘qituvchi о‘quvchilarning dars mashg‘ulotlarida faol katnashishlarini ta’minlashi, kuzatib borishi, sinfda intizom saqlanishi kerakligini о‘qtiradi. U maktabda о‘quv yili va uni о‘quv choraklariga bо‘lish, ta’tillar berilishini kiritdi. О‘quv kunini (ona tili maktabida 4 soat, lotin maktabida 6 soat) belgilab berdi. О‘quvchilar maktabga bir vaqtda qabul qilinib, о‘qish kuzda (sentabrda) boshlanishi kerak, deb xisobladi
“Xislar vositasi bilan idrok qilinadigan narsalarning suratlari” 150 maqolada tabiat haqida (olam, geografiyaga doir, usimliklar, xayvonlar, inson tanasi haqida), odamning faoliyati haqida (kasb- xunar, qishloq xujaligi, ijtimoiy xayot boshkarmalari, sud haqida) ma’lumotlar beradi. Bu kitob kо‘p tillarga tarjima qilindi, boshlang‘ich ta’lim uchun 150 yildan kuprok yaxshi darslik sifatida xizmat kiladi. ta suratlar bilan berilgan qisqa Bu asarni boshlang‘ich bilimlarning bolalar uchun yozilgan ensiklopediyasi deyish mumkin. madaniyat), (davlat haqida
Axloqiy tarbiya. Intizom v) bolalarni yaxshi xulkka о‘rgatishda mashqlar utkazish, yalkovlik, uylamay ish qilishga, intizomsizlikka karshi kurashish. a) ota-ona, о‘qituvchi, о‘rtoqlarining namunasi; b) bolalarga yо‘l-yо‘riq kо‘rsatish, ular bilan suxbatlar utkazish;
Adolf Distervegning xayoti va ijtimoiy- pedagogik faoliyati Atokli nemis pedagogi Fridrix Vilgelm Adolf Disterveg Vestfaliyadagi sanoat shaxarchasi Zigenda chinovnik-yurist oilasida tug‘ildi. Distervegning о‘zi о‘rta maktabda ukigan chogidayok dogmatik ta’limdan umrbod nafratlanadigan bо‘lib qolganligini aytadi. U 1808 yilda Gerborn universitetiga kirib о‘qidi, matematika, falsafa va tarixni о‘rgandi, sо‘ngra Tyubingen universitetiga о‘tdi va uni 1811 yilda tamomladi, keyinroq borib esa falsafa fanlari doktori unvonini oldi.
Adolf Disterveg bu kitobda vazifalarini Disterveg ta’limning prinsiplari progressiv “Nemis о‘qituvchilarini о‘qitish uchun kullanma” degan kitobni nashr qildirdi (1835), umumiy tо‘g‘risidagi qarashlarini bayon qilib berdi, va о‘zining 1862 geometriya”si rus tilida nashr etildi; Rossiyaning ilgor kitobni boshlang‘ich geometriya о‘qitish uchun eng yaxshi kullanma deb xisobladilar. yilda uning “Elementar pedagoglari maktablarda bu
Disterveg xayot chogidayok “nemis muallimlarining muallimi” degan faxrli unvonga sazovor buldi. Disterveg umrining oxirgi kunlariga kadar progressiv ijtimoiy pedagogika ishlari bilan shugullandi. Disterveg vabo bilan ogrib, 1866 yilda vafot etdi Disterveg 1827 yildan to umrining oxirigacha “Tarbiya va ta’lim uchun Reyn varakalari” degan jurnal chikarib turdi. U bu jurnalda pedagogikaning turli masalalariga doir 400 ortik makolasini bostirdi
Disterveg Germaniyada toifaviy maktab tarafdorlari bilan hamma uchun barobar bо‘lgan umumiy maktab tarafdorlari о‘rtasida avj olib ketgan kurashda aktiv katnashdi Hamma uchun barobar bо‘lgan maktab tarafdorlari va shular katorida Disterveg ham bolalar uchun ochik bо‘lgan maktab vujudga keltirishni talab qildilar. . Toifaviy maktab tarafdorlari nemil xalq maorifi tizimida axolining xar bir toifasi uchun aloxida maktab bulshini (axolining eng kamabagal toifasi uchun — xalq maktabi, byurgerlar uchun — real о‘rta maktabi, dvoryanlar va chinovniklar uchun — klassik gimnaziya bо‘lishi) lozim deb xisoblar edilar.
Disterveg tarbiyaning tabiatga uyg‘un bо‘lishini quyidagi mazmunda talkin qildi, ya’ni tarbiya odamning tabiiy kamol topishiga karab olib borilishi, о‘quvchining yoshi va о‘ziga xos xususiyatlari xisobga olinishi kerak, dedi.
Disterverg tarbiyaning oliy maqsadini belgilab, bu “xakikatga, guzallikka va yaxshilikka xizmat qilishga karatilgan tashabbuskorlikdir” “inson — mening nomim, nemis — mening lakabimdir” deydi. u psixologiyani “tarbiya tо‘g‘risidagi fanning asosi” deb bildi.
Disterveg takomillashib boruvchi ta’lim didaktikasini yaratdi, bu didaktikaning asosiy talablarini ta’limning 33 qonuni va qoidasi tarikasida bayon qilib berdi. Disterverg taklif qilgan ko'rsatmali ta'lim: Ma'lum narsadan - noma'lum narsaga Yaqindan - uzoqqa; Oddiy narsalardan - murakkab narsalarga; Osonroq narsalardan - qiyinroq narsalarga
“yomon о‘qituvchi xakikatni aytib berib kuya koladi, yaxshi о‘qituvchi esa xakikatni topishiga о‘rgatadi”. Yaxshi о‘qituvchi о‘zining tarbiya prinsiplarini kat’iyat bilan ogishmay utkazib boradi, bu prinsiplardan xech kaytmaydi. О‘qituvchi muttasil о‘z ustida ishlashi lozim. Shundagina u о‘quvchilarni bilimlarni egallashda matonatli bulishga о‘rgatadi va ularni о‘z yо‘llarida uchraydigan kiyinchiliklarni yenga oladigan qilib tarbiyalaydi о‘qituvchilarga uzlari о‘qitayotgan fanga taallukli asarlarni birinchi navbatda о‘qishni tavsiya kiladi, shuningdek, о‘qituvchi tarix va adabiyotni bilishi, pedagogika, psixologiya va metodikaga doir chikayotgan yangi asarlarni kuzatib borishi kerak, deb ta’kidlaydi
Konstantin Dmitrovich Ushinskiy (1824-1870) Tulada, yer mulki uncha katta bo'lmagan dvoryan oilasida tug'ildi hamda bolalik va o'smirlik yillarida otasi rahbar bo'lgan Novgorod Seversk gimnaziyasida umumiy ma'lumot oladi. K.O.Ushinskiy 1840 yilda Moskva universitetining adliva (yuridik) fakul'tetiga o'qishga kirdi, talabalik yillarida mustaqil ravishda o'z bilmini oshirib, ma'rifat egasi bo’ldi
Konstantin Dmitrovich Ushinskiy Ushinskiy rus, nemis va fransuz tillarida chop etilgan adabiyotlami o'qib o'rganadi. Universitetni tamomlagandan yoshida Yaroslavldagi adliya liseyida qomus (ensiklopediya), qonunshunoslik. huquqi va moliya professor lavozimini tayinlanadi keyin 22 davlat fanlari bajaruvchi kafedrasiga Ushinskiy qator institut va boshqa ta’lim muassasalarida ishlab, pedagogik faoliyatini shakllantirdi, darsliklar tuzdi va ta'lim tizimiga qator islohotlar kiritishni talab qildi. U har gal o'z progressive faoliyati bilan amaldorlar noroziligiga va qarshiliklariga uchradi. Uni chet elga xizmatga jo'natishdi. Aslida u surgun edi. Ushinskiy 1870 yil 22 dekabrda vafot etdi. U Kiev yaqinidagi Vidubisik monastiriga dafn qilingan. qilib
“Bolalar dunyosi” / “Детский мир” (xrestomatiya) 1861-yilda yozilgan, 1864-yilda nashr etilgan. Quyi sinflarda rus tilini oʻqitishga moʻljallangan. “Ona tili” / “Родное слова” 1861-1862-yilda yozilgan, 1864-yilda nashr etilgan. Asar uchun qoʻllanma 1864-yilda yozilgan boʻlib, ota-onalarga moʻljallangan va 1917-yilga qadar 146 marta nashr etilgan. Ushinskiy asarlari “Inson tarbiya predmeti sifatida” / “Человек как предмет воспитания” 1867-yilda yozilgan va unda psixologiyani tajriba maʼlumotlariga asoslanib tuzishga harakat qilgan.
