Jasielska Strefa Usług Publicznych – podsumowanie dotychczasowych działań i kolejne etapy

1. Jasielska Strefa Usług Publicznych – podsumowanie dotychczasowych działań i kolejne etapy Forum Jasielskiej Agory 23 października 2013 Jasielska Strefa Usług Publicznych • Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

2. Plan prezentacji Jasielska Strefa Usług Publicznych

3. Diagnoza stanu oraz społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne w gminach powiatu jasielskiego Dr Seweryn Krupnik Dr inż. Wiesław Wańkowicz Jasielska Strefa Usług Publicznych • Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

4. Diagnoza stanu usług Jasielska Strefa Usług Publicznych

5. SPOŁECZNE ZAPOTRZEBOWANIE Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

6. Zadowolenie z usług Jasielska Strefa Usług Publicznych

7. Problemy z dostępnością usług • opieka nad dziećmi w wieku 0-3 lat • specjalistyczna opieka zdrowotna (kardiologia, onkologia, okulistyka, stomatologia) • opieka nad osobami niepełnosprawnymi • teatry, kina, usługi związane z kulturą i rozrywką • usługi komunikacyjne (transport zbiorowy, infrastruktura drogowa) • wodociąg, kanalizacja, zabezpieczenie przeciwpowodziowe Jasielska Strefa Usług Publicznych

8. Usługi, dla których cena jest problemem • opieka nad dziećmi w wieku 0-3 lat • usługi stomatologiczne • samochodowy transport zbiorowy • kanalizacja • wywóz odpadów Jasielska Strefa Usług Publicznych

9. Mieszkańcy są najbardziej zadowoleni z… • poziomu nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach • możliwości nabycia potrzebnych leków • księgozbióru udostępnionego mieszkańcom przez biblioteki publiczne • większości usług komunalnych (np. niezawodność sieci wodociągowej, ciepłowniczej, gazowniczej, telefonicznej) Jasielska Strefa Usług Publicznych

10. Mieszkańcy są najbardziej niezadowoleni z … • czasu oczekiwania na uzyskanie specjalistycznych świadczeń medycznych • traktowania pacjentów przez personel medyczny w jednostkach świadczących opiekę zdrowotną • możliwości uzyskania szybkiej pomocy medycznej w pilnych sytuacjach • możliwości uzyskania pomocy medycznej w domu pacjenta Jasielska Strefa Usług Publicznych

11. Mieszkańcy są najbardziej niezadowoleni z … • zróżnicowania przedmiotowego oferty kulturalnej (kino, muzyka, teatr itd.) • większości usług związanych z komunikacją i transportem (przede wszystkim kolei) Jasielska Strefa Usług Publicznych

12. Najczęstsze sugestie… • bogatsza oferta zajęć i kursów dodatkowych w szkołach • podniesienie jakości pracy nauczycieli • zmniejszenie czasu oczekiwania na realizację usług w zakresie specjalistycznej opieki zdrowotnej • poszerzenie zakresu specjalistycznych świadczeń zdrowotnych realizowanych na terenie powiatu jasielskiego • poprawa standardu istniejących placówek kultury • przeznaczanie większych środków finansowych dla organizacji pozarządowych działających w obszarze kultury Jasielska Strefa Usług Publicznych

13. Najczęstsze sugestie… • organizacja nowych linii (połączeń) • dostosowanie rozkładów jazdy do potrzeb mieszkańców • poprawa jakości dróg • rozbudowa różnych sieci (np. wodociąg, kanalizacja) • zmniejszenie opłat za dostarczane usługi • lepsze poinformowanie mieszkańców o dostępnych usługach komunalnych Jasielska Strefa Usług Publicznych

14. EDUKACJA Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

15. Najważniejsze ustalenia (1) • w sytuacji niżu demograficznego nasila się obciążenie budżetu gmin wynikające ze sposobu naliczania wynagrodzeń nauczycieli; • wskazywane jest powiązanie niekorzystnych zjawisk w edukacji i wychowaniu dzieci i młodzieży z ogólną sytuacją demograficzną i gospodarczą regionu • pomimo stosunkowo dobrych wyników nauczania w szkołach na terenie powiatu, jako istotne i pożądane usprawnienie wskazywano poprawę jakości pracy nauczycieli Jasielska Strefa Usług Publicznych

16. Najważniejsze ustalenia (2) • na terenie powiatu istnieje duże zróżnicowanie w formach i warunkach zapewnienia opieki nad dziećmi w wieku 0-3 lat i opieki przedszkolnej • na tle szkolnictwa ogólnego, problemem jest oferowany zakres i poziom szkolnictwa zawodowego. Problemem są m.in.: • niskie wyniki egzaminów zawodowych, • niskie możliwości zdobywania i zmiany kwalifikacji dla dorosłych, • słabe powiązanie kształcenia zawodowego z rynkiem pracy Jasielska Strefa Usług Publicznych

17. Wyzwania (1) • sprawne, oparte na danych i wiedzy zarządzanie siecią szkół w warunkach niżu demograficznego • zapobieganie niekorzystnemu oddziaływaniu na edukację dzieci i młodzieży zjawisk takich, jak: • polaryzacja społeczeństwa • pogorszenie jakości życia związane z niekorzystną sytuacją na rynku pracy, • wycofanie osób doświadczających bezrobocia i ubóstwa z życia społecznego • występowanie zjawisk patologicznych (alkoholizm) • rozłąka rodziny związana z emigracją zarobkową Jasielska Strefa Usług Publicznych

18. Wyzwania (2) • trudności wynikające z nienaruszalności zasad współpracy z nauczycielami, m.in. niska motywacja nauczycieli do rozwoju, niezatrudnianie młodych nauczycieli • konieczność zwrócenia uwagi na praktyczne szkolenie nauczycieli w celu podnoszenia jakości kształcenia w jednostkach oświaty • wzrost upowszechnienia opieki przedszkolnej (dzieci w wieku 3-6 lat) i nad najmłodszymi dziećmi (0-3 lat) poza miastem Jasłem • poprawa możliwości dokształcenia zawodowego dla młodzieży i dorosłych, w tym przekwalifikowania • poprawa wyników egzaminów zawodowych Jasielska Strefa Usług Publicznych

19. Wybrane rekomendacje (1) • wykorzystanie wiedzy dotyczącej zależności pomiędzy trendami demograficznymi i migracyjnymi w poszczególnych JST, istniejącą siecią szkół, liczebnością oddziałów, liczbą zatrudnionych nauczycieli, ich przechodzeniem na emeryturę w celu przyjęcia wytycznych dotyczących utrzymania sieci szkół; • rozpatrzenie możliwości celowego przekazania części szkół (przede wszystkim tych, które są zagrożone likwidacją) w ręce organizacji pozarządowych; • promocja dobrych praktyk wiążących edukację szkolną dzieci ze wsparciem dla rodzin wymagających pomocy, m.in. zacieśnienie współpracy z rodzicami, praca z rodzinami, dla których problemem jest brak dobrych wzorców związanych z edukacją i pracą. Jasielska Strefa Usług Publicznych

20. Wybrane rekomendacje (2) • profesjonalna diagnoza potrzeb szkoleniowych wśród nauczycieli w poszczególnych JST i typach szkół, w porozumieniu z samymi nauczycielami, dyrektorami placówek, radami rodziców i (ewentualnie) kuratorium oraz większe dostosowanie oferty szkoleniowej POEN do wyników takiej diagnozy • wykorzystanie funduszy na dofinansowanie tworzenia oddziałów i punktów przedszkolnych, zwłaszcza adresowanych do dzieci młodszych, w wieku 3-4 lat Jasielska Strefa Usług Publicznych

21. KULTURA Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

22. ocena świadczenia usług kulturalnych dokonywana przez usługodawców z powiatu jasielskiego jest na ogół pozytywna, ale odnosi się najczęściej do oferty własnej instytucji rolę usługodawców ponadgminnych dla mieszkańców powiatu jasielskiego (nie licząc muzeów) pełnią właściwie tylko instytucje kultury zlokalizowane na terenie miasta Jasła brak dostępności wskazywany przez badanych mieszkańców powiatu jasielskiego dotyczył najczęściej właśnie placówek, do których dojazd wymaga pokonanie większych odległości, gdyż nie ma ich w mieście powiatowym (lub są tylko gościnnie) – np. teatru, filharmonii Najważniejsze ustalenia Jasielska Strefa Usług Publicznych

23. w obliczu stagnacji gospodarczej i słabej kondycji ekonomicznej gospodarstw domowych, czynnik finansowy jest jedną z ważniejszych determinant korzystania lub nie korzystania z usług kulturalnych obawy przed wprowadzaniem odpłatności za usługi kulturalne potwierdzają wyniki ankiet, według których poza usługami świadczonymi przez gminne instytucje kultury bezpłatnie, korzystanie z innych form usług kulturalnych jest już problemem Najważniejsze ustalenia Jasielska Strefa Usług Publicznych

24. brak środków budżetowych na zadania z kultury poprawa standardu istniejących placówek kultury przeznaczanie większych środków finansowych dla organizacji pozarządowych działających w obszarze kultury wzbogacenie zasobów i wyposażenia placówek kulturalnych m.in. ośrodków kultury i bibliotek Wyzwania (1) Jasielska Strefa Usług Publicznych

25. Wyzwania (2) • lepsza promocja organizowanych wydarzeń kulturalnych oraz oferty placówek kultury • podniesienie jakości pracy osób świadczących usługi kulturalne i pracujących w placówkach kulturalnych • lepsze poinformowanie mieszkańców o dostępnych usługach Jasielska Strefa Usług Publicznych

26. Wybrane rekomendacje • lepsza promocja organizowanych wydarzeń kulturalnych oraz oferty placówek kultury • wsparcie instytucji kultury w aplikacji po środki zewnętrzne poprzez pomoc w przygotowywaniu wniosków i zapewnianie wkładu własnego do projektów • przeznaczanie większych środków finansowych dla organizacji pozarządowych działających w obszarze kultury • wniosków i zapewnianie wkładu własnego do projektów; Jasielska Strefa Usług Publicznych

27. OPIEKA ZDROWOTNA Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

28. usługi podstawowej opieki zdrowotnej oceniane są pozytywnie jakość i dostępność usług specjalistycznej opieki zdrowotnej jest niewystarczająca istnieje potrzeba rozwijania na preferencyjnych zasadach dostępu do usług opieki zdrowotnej kierowanej do grup społecznych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji życiowej (m.in. osób starszych i niepełnosprawnych) należy zwiększyć liczbę i dostępność programów zdrowotnych Najważniejsze ustalenia Jasielska Strefa Usług Publicznych

29. podjęcie działań profilaktycznych w grupach zagrożonych mających na celu zmianę nawyków wynikających z czynników społeczno ekonomicznych i kulturowych wpływających na zdrowie takich jak dieta, poziom aktywności fizycznej, spożywanie alkoholu i wyrobów tytoniowych tworzenie systemu świadczenia usług zdrowotnych dla osób starszych we współpracy samorządów lokalnych, zakładów opieki zdrowotnej, instytucji pomocy społecznej, organizacji pozarządowych i kościelnych Wybrane rekomendacje (1) Jasielska Strefa Usług Publicznych

30. redukcja nierówności społecznych i środowiskowych utrzymujących się w obszarze ochrony zdrowia postępujący proces starzenia się społeczeństwa likwidacja barier w realizacji profilaktyki zdrowotnej zwiększenie udziału organizacji społecznych, kościołów, związków wyznaniowych, a także osób prywatnych w organizacji ochrony i promocji zdrowia zmniejszenie znaczących ograniczeń w dostępie do opieki zdrowotnej Wyzwania Jasielska Strefa Usług Publicznych

31. zwiększenie liczby programów promujących zdrowy tryb życia w szczególności programów promujących zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną, profilaktykę uzależnień a także wsparcie dzieci i młodzieży w zakresie radzenia sobie ze stresem włączanie organizacji społecznych w działania z zakresu opieki zdrowotnej poprzez uwzględnianie ich propozycji i opinii oraz zlecania im części z nich Wybrane rekomendacje (2) Jasielska Strefa Usług Publicznych

32. TRANSPORT I KOMUNIKACJA Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

33. W zakresie infrastruktury transportowej: Podstawowa sieć dróg w skali powiatu, zapewniająca także połączenia międzygminne składa się z dróg będących w zarządzie GDDKiA i PZDW w Rzeszowie Ze względu na zainwestowania terenów przy drogach krajowych potrzebne są obejścia drogowe – najważniejsze w Jaśle oraz w Kołaczycach Najważniejsze ustalenia (1) Jasielska Strefa Usług Publicznych

34. W zakresie infrastruktury transportowej: Przebudowano połączenia kolejowe – linie 108 Stróże-Zagórz, 106 Rzeszów-Jasło Potrzebne są szybkie połączenia kolejowe w kierunkach: Rzeszów i Stróże (kierunek do Krakowa) Drogi powiatowe i gminne wymagają remontów, w szczególności dotyczy to mostów i przepustów (poważnym problemem jest kwestia nośności) Najważniejsze ustalenia (2) Jasielska Strefa Usług Publicznych

35. W zakresie infrastruktury transportowej: Po uporządkowaniu lokalizacji przystanków konieczne będą inwestycje związane z przystankami (peronami, chodnikami i wiatami) Dworzec kolejowy w Jaśle – jest to oddzielny problem związany z potrzebą unowocześnienia a nie tylko remontu Brakuje lokalnych węzłów przesiadkowych, w szczególności w Jaśle (łączących komunikacją autobusową i kolejową) Najważniejsze ustalenia (3) Jasielska Strefa Usług Publicznych

36. W zakresie transportu zbiorowego: Podstawowym problemem jest odcięcie obszarów peryferyjnych w skali całego powiatu od transportu zbiorowego (np. gmina Krempna) Poważny problem stanowi całkowity brak kursów komunikacji zbiorowej w dni wolne od pracy (skala zjawiska jest większa niż w punkcie 1 – ale także potrzeby są inne) Brakuje koordynacji przewozów komunikacją zbiorową Najważniejsze ustalenia (4) Jasielska Strefa Usług Publicznych

37. W zakresie transportu zbiorowego: Łączy się to z problemem rynku usług transportowych – konkurencja obejmuje jedynie połączenia rentowne, połączenia nierentowne zanikają, sytuacja może doprowadzić do zaniku rynku przewoźników – zostaną jedynie przewoźnicy na rentownych liniach, to zmniejszy konkurencję i może prowadzić do niepożądanej monopolizacji rynku (wadliwej, związanej z zyskiem a nie realizacją usługi publicznej) Brakuje lokalnych węzłów przesiadkowych Najważniejsze ustalenia (5) Jasielska Strefa Usług Publicznych

38. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego – na analizowanym terenie jest to zadania powiatu i samorządu wojewódzkiego, może zrealizować je związek gmin (2016 r.) Połączenia drogowe i kolejowe z Rzeszowem i Krakowem, w tym obwodnice na drogach krajowych Dekapitalizacja sieci drogowej, brak środków Węzeł przesiadkowy w Jaśle Wyzwania Jasielska Strefa Usług Publicznych

39. Skupienie się na Planie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego Negocjacje w zakresie wspólnej (np., w zamach związku gmin) organizacji transportu zbiorowego Małe kroki w zakresie infrastruktury drogowej – lobbing: udrożnienie i zwiększenie prędkości podróżnej na drogach krajowych, obwodnice Jasła i Kołaczyc Dostosowanie cyklu przebudów i remontów dróg lokalnych do potrzeb związanych z nośnością i oczekiwaniami mieszkańców, w nawiązaniu do Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego Wybrane rekomendacje (1) Jasielska Strefa Usług Publicznych

40. USŁUGI KOMUNALNE I ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

41. W zakresie gospodarki wodnej oraz wodociągów i kanalizacji: Narasta problem okresowych braków wody w źródłach (studnie, odwierty, rzeki) Poziom zwodociągowania jest niski Dobrze wykorzystano możliwości zrealizowania systemów kanalizacyjnych, także w układzie rozproszonym – przydomowe oczyszczalnie ścieków Najważniejsze ustalenia (1) Jasielska Strefa Usług Publicznych

42. W zakresie energetyki: Nie ma problemów z dostępem do sieci elektroenergetycznych, poprawiła się niezawodność dostaw prądu Dostępne są także sieci gazowe Problemem jest cena energii W sezonie grzewczym, ze względu na rozproszone i nieekologiczneżródła ciepła w obszarach zurbanizowanych (szczególnie w Jaśle) występują przekroczenia dopuszczalnego zanieczyszczenia powietrza (smog) Wdrażany jest program małej energetyki - wykorzystania kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych Inwestowanie w wiatraki jako źródła energii blokują uwarunkowania środowiskowe i prawne Najważniejsze ustalenia (2) Jasielska Strefa Usług Publicznych

43. W zakresie gospodarki odpadami: Wdrożenie zmian systemowych następuje bez większych perturbacji (segregacja na części obszaru była stosowana już wcześniej) Wskazano problemy z wysokością opłat W zakresie organizacji gospodarki komunalnej: Zróżnicowane doświadczenie związane ze stosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych w powiązaniu z formą prawną podmiotów realizujących usługi (urząd, zakład budżetowy, spółka prawa handlowego, inne) pokazuje, ze system ma luki, które mogą prowadzić do nierentowności tej działalności, co w przypadku spółek prawa handlowego może doprowadzić do ich upadku Najważniejsze ustalenia (3) Jasielska Strefa Usług Publicznych

44. Konsolidacja działań w zakresie gospodarki komunalnej, w szczególności: Lobbing związany z gospodarką wodną (stabilizacja pozyskiwania wody, także poprzez budowę zbiornika na Wisłoce Dalsze wspólne działania w zakresie źródeł energii odnawialnej i małej energetyki Działania w celu realizacji sieci wodociągowych – indywidualnie przez gminy i/lub wspólnie (pozyskiwanie środków) Wyzwania Jasielska Strefa Usług Publicznych

45. Lobbing wodny – także w celu określenia zakresu i przyczyny problemów z wodą, ostatecznie rozwiązania problemu (wykracza to poza kompetencje gmin i powiatu) Dalsze rozwijanie małej energetyki Wybór jednej z dróg: Konsolidacja przedsiębiorstw komunalnych poprzez związek gmin w formie budżetowe (uwarunkowania prawne mogą to uniemożliwić) Pełne urynkowienie - rezygnacja z zakładów budżetowych i prywatyzacja (może prowadzić do niepożądanej monopolizacji rynku, wadliwej, związanej z zyskiem a nie realizacją usługi publicznej) Wybrane rekomendacje (1) Jasielska Strefa Usług Publicznych

46. Diagnoza sposobów zwiększenia koordynacji działań w zakresie usług publicznych pomiędzy JST na terenie powiatu jasielskiego Bohdan Turowski Dr inż. Wiesław Wańkowicz Jasielska Strefa Usług Publicznych • Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

47. wewnętrzna (w poszczególnych JST) pozioma/horyzontalna (pomiędzy gminami powiatu) pionowa/wertykalna (między gminami a powiatem) zewnętrzna (pomiędzy JST a podmiotami zewnętrznymi – administracją rządową, urzędem marszałkowskim, aplikowanie o środki zewnętrzne itp.) Rodzaje koordynacji Jasielska Strefa Usług Publicznych

48. EDUKACJA Jasielska Strefa Usług Publicznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

49. zróżnicowane rozwiązania w zakresie koordynacji zewnętrznej (Zespoły Obsługi Szkół, referaty w urzędach) koordynacja pozioma jest ograniczona – głównie o charakterze nieformalnym (spotkania dyrektorów szkół otwarte dla innych gmin, współpraca miedzy szkołami, były spotkania pracowników ZOS) koordynacja pionowa wg podziału ustawowego oraz system elektronicznego naboru do szkół prowadzony przez Starostwo Powiatowe szkoły są aktywne w zakresie wykorzystania środków unijnych oraz kontaktów ze szkołami poza powiatem Najważniejsze ustalenia Jasielska Strefa Usług Publicznych

50. brak systematycznych form wymiany informacji i wiedzy między pracownikami oświaty w gminach duże dysproporcje płacowe pomiędzy różnymi samorządami w zakresie wynagrodzenia personelu pomocniczego w oświacie brak wystarczających form promocji nauki i zdobywania wykształcenia jako klucza do osiągnięcia sukcesu zawodowego brak wystarczającej oferty edukacyjnej w powiecie jasielskim dla zdolnej młodzieży Wyzwania Jasielska Strefa Usług Publicznych