PRAWO PRACY W ZARZĄDZANIU SZKOŁĄ

1. PRAWO PRACY W ZARZĄDZANIU SZKOŁĄ Anna Kij annakij@o2.pl

2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz. U. z1998 nr 21, poz.94, z późn. zm.) Kodeks pracy • Art. 1. • Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

3. PRAWO PRACY • Ilekroć w ustawie KP jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy ustawy KP oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. (Art.9.§ 1. Kodeksu Pracy )

4. KODEKS PRACY • Art. 5. • Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami.

5. AKTY PRAWNE Prawo pracy • USTAWA z dnia 26 VI 1974 r. (Dz. U. 1998/21/94, z późn. zmianami) Kodeks Pracy. • USTAWA z dnia 26 I 1982 r. (Dz. U. 2006/97/674, z późn. zmianami) Karta Nauczyciela. • USTAWA z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001, z późn. zmianami). • USTAWA z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2011 nr 127 poz. 721, z późn. zmianami) • USTAWA z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zmianami) • USTAWA z dnia 23 V 1991 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz .854, • z późn. zmianami) o związkach zawodowych

6. AKTY PRAWNE Prawo pracy • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 V 1996 r. (Dz.U. 1996/62/286, ze zm.) w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika. • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. (Dz. U. z 1996 r. Nr 60, poz. 281, z późn. zmianami) • Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U.z 2003 Nr 230, poz. 2291)

7. PRAGMATYKI SŁUŻBOWE • Przepisy Kodeksu pracy, na gruncie prawa pracy, są przepisami ogólnymi, określającymi minimum praw i obowiązków pracodawców. • Przepisami szczegółowymi prawa pracy są np. tzw. pragmatyki służbowe – ustawy regulujące wiele spraw ze stosunku pracy i pracowników w sposób odmienny niż przepisy KP. • Taką ustawą jest Karta Nauczyciela. Kodeks Pracy ma w tym przypadku zastosowanie tylko w sprawach nie uregulowanych w Karcie Nauczyciela.

8. PIP • USTAWA z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2007 nr 89 poz. 589, ze zm.) • Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, • w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie.

9. PRACOWNIK • Osoba zatrudniona na podstawie: • umowy o pracę, • powołania, • wyboru, • mianowania • lub spółdzielczej umowy o pracę. • (Art. 2.)

10. PRACODAWCA: • Jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników (art.3) • Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. • Przykład: pracodawca- szkoła

11. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY • Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy: • określonego rodzaju, • na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, • a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. [KP] Art.22 §1 • Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną ( umowa – zlecenie, umowa – o dzieło)-przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w §1.

12. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY KODEKS PRACY • Na podstawie umowy o pracę (art. 25) • Na podstawie powołania (art. 68) • Na podstawie wyboru (art. 73) • Na podstawie mianowania (art. 76) • Na podstawie spółdzielczej umowy o pracę (art. 77)

13. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY KARTA NAUCZYCIELA • Na podstawie umowy o pracę • Na podstawie mianowania • Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej - w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania( Art.10 Karty Nauczyciela).

14. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY • Art. 7 1a. W uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej może być, za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem.

15. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY • Art. 7 • 1b. Osobę, o której mowa w ust.1a, zatrudnia się na zasadach określonych w ustawie KP, z tym że do osób tych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć edukacyjnych nauczycieli oraz ustala się wynagrodzenie nie wyższe niż dla nauczyciela dyplomowanego • 1d. Przepisy ust. 1a i 1b stosuje się również w przypadku zatrudnienia osoby posiadającej przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły lub placówki za odpowiednie do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego, z tym że zatrudnienie tej osoby następuje za zgodą organu prowadzącego.

16. RODZAJE UMÓW O PRACĘKODEKS PRACY art. 25 • na czas określony • na czas wykonania określonej pracy ( na czas określony) • „na zastępstwo” - jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas nieobecności. • na czas nieokreślony • Każda z ww. umów może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy

17. RODZAJE UMÓW O PRACĘKODEKS PRACY art. 25 ‘ • Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. • Nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych: • 1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, • 2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie

18. UMOWA O PRACĘ • Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: • 1) rodzaj pracy, • 2) miejsce wykonywania pracy, • 3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, • 4) wymiar czasu pracy, • 5) termin rozpoczęcia pracy. (art. 29)

19. UMOWA O PRACĘ • Umowę o pracę zawiera się na piśmie. • Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. • Art. 29 par. 2

20. MIANOWANIE • Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach (Art.76. KP)

21. MIANOWANIEKARTA NAUCZYCIELA • Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje sięna podstawie mianowania, jeżeli: • 1) posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym; • 2) ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych; • 3) nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie; • 4) nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie; • 5) posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska; • 6) istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony.

22. ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ KODEKS PRACY art. 30 • na mocy porozumienia stron, • przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), • przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), • z upływem czasu, na który była zawarta, • z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

23. ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ KODEKS PRACY • W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. • W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

24. ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ KODEKS PRACY art. 32

25. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi: (art. 34)

26. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej „ na zastępstwo” wynosi 3 dni robocze.

27. Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. • Nie można wypowiedzieć umowy zawartej na czas wykonywanej pracy.

28. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: • 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, • 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, • 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

29. WYPOWIEDZENIE ZMIENIAJĄCE WARUNKI PRACYKODEKS PRACY art. 42 • Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy. • Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki.

30. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. • Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. • W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

31. ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ KODEKS PRACY • Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. • Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.

32. Art. 39. • Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. • Art. 40. • Przepisu art. 39 nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. • Art. 41. • Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

33. DORĘCZENIE WYPOWIEDZENIA UMOWY O PRACĘ Kodeks postępowania cywilnego

34. Art. 131. § 1.Sąd dokonywa doręczeń przez pocztę, komornika, woźnych, a także przez sądową służbę doręczeniową. • Art. 138. § 1.Jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie i podjęły się oddania mu pisma.§ 2. Dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism.

35. Art. 139.  § 1.W razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających, pismo przesłane pocztą należy złożyć w placówce pocztowej operatora publicznego, a doręczane w inny sposób – urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej. • § 2. Jeżeli adresat lub jego domownik odmawia przyjęcia pisma, pozostawia się je w miejscu doręczenia, a gdyby to było niemożliwe, pismo przesłane pocztą składa się - uprzedzając o tym - w placówce pocztowej operatora publicznego lub, w przypadku pism doręczanych w inny sposób, w urzędzie właściwej gminy.

36. Kodeks Pracy nie reguluje sposobu doręczania pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę. W przypadku, gdy pracownik jest w pracy, wypowiedzenie powinno być mu wręczone w pracy; w przypadku nieobecności pracownika dopuszczalne jest dostarczenie wypowiedzenia przez pocztę ( zgodnie z art. 138, 139 KPC) • Dla prawidłowości doręczenia wypowiedzenia nie ma znaczenia to, że adresat wypowiedzenia nie przyjmie. Wypowiedzenie uważa się za prawidłowo doręczone, jeżeli adresat miał możliwość zapoznania się z jego treścią.

37. KARTA NAUCZYCIELA A KODEKS PRACY • Art.91c. Ustawy Karta Nauczyciela • 1. W zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy ustawy KP. • 2. Spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy.

38. Ćwiczenie • Zatrudnienie pracownika - czynności dyrektora • Rozwiązanie stosunku pracy – czynności dyrektora

40. REGULAMIN PRACY • Art.104. • Par.1. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. • Par.2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym w par.1 obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników.

41. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: • organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, • systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy, • porę nocną, • termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia, • wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,

42. rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego, • wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe, • obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, • przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

43. . • Rozporządzenie MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. • Dz. U. z 1996 r. Nr 60, poz. 281, z późn. zmianami)

44. Pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. • W razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. • Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście lub przez inną osobę telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego.

45. Dowodami usprawiedliwiającymi nieobecność w pracy są:   • 1)  zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy, wystawione zgodnie z przepisami o orzekaniu o czasowej niezdolności do pracy,   • 2)  decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydana zgodnie z przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych - w razie odosobnienia pracownika z przyczyn przewidzianych tymi przepisami,   • 3) oświadczenie pracownika - w razie zaistnienia okoliczności uzasadniających konieczność sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do której dziecko uczęszcza,  

46. 4) imienne wezwanie pracownika do osobistego stawienia się wystosowane przez organ właściwy w sprawach powszechnego obowiązku obrony, organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sąd, prokuraturę, policję lub organ prowadzący postępowanie w sprawach o wykroczenia - w charakterze strony lub świadka w postępowaniu prowadzonym przed tymi organami, zawierające adnotację potwierdzającą stawienie się pracownika na to wezwanie,   5)  oświadczenie pracownika potwierdzające odbycie podróży służbowej w godzinach nocnych, zakończonej w takim czasie, że do rozpoczęcia pracy nie upłynęło 8 godzin, w warunkach uniemożliwiających odpoczynek nocny.

47. Art. 100. • § 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. • § 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności: • 1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, • 2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, • 3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, • 4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, • 5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, • 7) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

48. Urlop szkoleniowy • Art. 103(2). • § 1. Urlop szkoleniowy, o którym mowa w art. 1031 § 2 pkt 1, przysługuje w wymiarze: • 1) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, • 2) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego, • 3) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, • 4) 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. • § 2. Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

49. Odpowiedzialność porządkowa pracowników art. 108 • Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować: • 1) karę upomnienia, • 2) karę nagany. • Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również stosować karę pieniężną.