6102 sayılı TTK ’ nın LİMİTED ŞİRKETLERE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ

1. 6102 sayılı TTK’nınLİMİTED ŞİRKETLERE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ Prof. Dr. ŞÜKRÜ YILDIZ İstanbul Ticaret Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD Başkanı

2. LİMİTED ŞİRKET Limited şirketler 6762 sayılı TTK’nun m.503 -556 arasında 54 maddede düzenlenmişti. 6102 sayılı yeni TTK’da ise m. 573- 644 arasındaki 72 maddede limited şirketlere ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Yeni kanunla limited şirketler tadil edilmemiş adeta yeniden düzenlenmiştir. Yeni Kanunun mehazı 2008 tarihli İsviçre Borçlar Kanununun limited şirketlere ilişkin hükümleridir. 2

3. Yeni kanun 6762 sayılı Kanunun limited şirketlere ilişkin eksik, birbiri ile çelişen uyumsuz ve yetersiz hükümlerini yeniden ele almıştır. Yeni kanunla limited şirketin de en az anonim şirket kadar ticaret hayatında işlev sahibi olması arzulanmış ve bu nedenle limited şirket biraz daha sermaye şirketine yaklaştırılmıştır. Ortakların şirketten çıkma ve çıkartılması, şirketin varlığını sürdürebilmesi ilkesi ve ayrılma akçesi açısından düzenlenmiştir. Özden yönetim ilkesi yerine seçilmiş yönetim ilkesi kabul edilmiştir. Ortaklar kurulunun toplanmasında ortak sayısına göre uygulanacak hüküm farklılığı ortadan kaldırılmıştır. YTTK limited şirketin esas sermayesini artırarak 10.000 TL yapmıştır. 3

4. şirket sözleşmesi zorunlu içerik ve bağlayıcı olması için sözleşmeye konulması gereken kayıtlar şeklinde iki kısımda düzenlenmiştir. • AB Hukukuna uygun olarak ortak sayısı bire indirilmiştir. Buna karşılık hukukumuza 1926 tarihli ETTK zamanında giren 50 ortak sınırı korunmuştur. • Sisteme damgasını vuran en önemli yenilik esas sermaye payının peşin ödenmesi kuralının kabul edilmesidir. • .

5. Bir ortak bir pay kuralı terk edilmiştir.Bir ortağın birden fazla paya sahip olabileceği kuralı benimsenmiştir. Payın devri basitleştirilmiştir. Limited şirketlerinde AŞ gibi intifa senedi çıkartabilmesine imkan tanınmıştır. AŞ’e ilişkin denetimin limited şirketler açısından da geçerliliği kabul edilmiştir. Mevcut ortaklık hakları güçlendirilmiş, rüçhan hakkı açıkça hüküm altına alınmıştır. Ayrıca eşit işleme tabi tutulma ve bilgi alma hakkı gibi yeni ortaklık hakları getirilmiştir. 5

6. Özsermayenin yerini tutan ödünçler, ek ödeme yükümlülükleri ve yan edim yükümlülüğüne ilişkin düzenlememler yeni hükümler olarak Türk Hukukuna girmiştir. Yeni TTK’nun dikkate çeken bir başka özelliği limited şirketi AŞ yaklaştırması olmuştur. Zira AŞ ait pek çok hüküm bundan böyle limited şirketler içinde uygulanabilir hale gelmiştir.Bu ya doğrudan atıf yolu ile ya da AŞ dekine benzer düzenlemeler le sağlanmıştır. 6

7. Şahıs Şirketlerine Benzer Olan Özellikler Yeni kanun limited şirketin hukuki yapısını AŞ yaklaştırıp şahıs şirketlerine has olan pek çok hüküm değiştirilmiş olmasına rağmen, limited şirketin karma yapısına uygun düşen şahıs şirketlerine has olan bazı hükümleri korumuştur. Bu bağlamda şirkete girmek (m. 595) Şirketten ayrılmak (m.638-640) özel kurallara bağlanmıştır. Ortağın haklı sebeplerle şirketin feshini istemesi, şirketten çıkması veya çıkarılması 7

8. Her ortağa haklı sebeplerin varlığında seçilmiş müdürlerin yönetim hakkının ve temsil yetkilerinin kaldırılması veya sınırlandırılmasını mahkemeden isteyebilme hakkı (m.630 f.2) Ortaklar için bağlılık yükümü ve rekabet yasağı (m.613) Ortaklara şirket sırlarını koruma borcu yüklenmiş ve ortakların şirketin çıkarlarını zedeleyecek davranışlarda bulunması yasaklanmıştır. 8

9. AŞ. hükümlerine yollama AŞ. hükümlerine on üç maddede doğrudan yollama yapılmaktadır. Ayni sermaye (m.578), intifa senetleri (m.584), esas sermayenin azaltılması (m.592), finansal tablolar ve yedek akçeler (m.610), genel kurul kurulun toplantıya çağrılması (m.617 f.3), genel kurul kararlarının iptal ve hükümsüzlüğüne (m.622), müdürlerin temsil yetkilerinin kapsamına (m.629 f.1), esas sermayenin kaybı ve borca batık olma haline (m.633), iflasın bildirilmesi ve ertelenmesine (m. 634), 9

10. denetime (m.635), sona ermenin sonuçlarına (m.636 f.5), tasfiyeye (m.643), kurucuların, yöneticilerin ve denetçilerin sorumluluğuna (m.644), limited şirketin kuruluş eksikliği nedeni ile feshine (m.644), şirkete karşı borçlanma yasağı (m. 644), yönetim kurulu kararlarının butlanı, müdürlerin bilgi alma hakkı (m.644) 10

11. .Finansal tablolarda, anonim şirkete ait hükümler limited şirkete de aynen uygulanacaktır. Böylece IFRS limited şirkette de uygulanacaktır 11

12. Tanım A) Kavram MADDE 573 - (1) Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur. (2) Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. (3) Limited şirket, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir. 12

13. Kuruluş . Yeni Kanun kuruluşun kurucuların esas sermayenin tamamını taahhüt edip nakit kısmınında tamamını ödemelerini ifade eden ani kuruluş ile gerçekleştirilir. . Ayrıca tamamen nakit sermaye taahhüt edilerek basit veya nakit dışı sermaye taahhüt edilerek mevsuf şekilde gerçekleştirilmesine AŞ hükümlerine atıfta bulunarak imkan tanımıştır. . Önşirket müessesesi limited şirket açısından da benimsenmiş ve kuruluş anı ile tüzel kişiliğin kazanılma hali birbirinden ayrılmıştır. . Güvenli ve şeffaf kuruluş ilkesi gereği TS verilecek belgeler arasında kurucular beyanı ve işlem denetçisi raporuda ilave edilmiştir. . Limited şirket şirket sözleşmesinin kurucular tarafından imzalanıp noterce onanmasını izleyen otuz gün içinde TS tescil ettirilerek tüzel kişilik kazanacaktır.

14. KURULUŞ AŞAMALARI-MEVSUF KURULUŞTA • Sermaye olarak konulması düşünülen ayınlara değer biçecek bilirkişilerin seçimi için mahkemeye müracaat • Şirket sözleşmesinin düzenlenmesi • Kurucu imzası ve noterce onama • Nakit kısmın tamamının ödenmesi • Ayni sermaye veya haklar için ilgili sicile şerhin veilmesi • Kuruluş belgelerinin hazırlanması (kurucular beyanı ve işlem denetçisi raporunun hazırlanması • Tescil

15. I – Kurulma anı • MADDE 585 - (1) Şirket, kanuna uygun olarak düzenlenen şirket sözleşmesinde, kurucuların limited şirket kurma iradelerini açıklayıp, sermayenin tamamını şartsız taahhüt etmeleri ve nakit kısmı hemen ve tamamen ödemeleriyle kurulur. 588 inci maddenin birinci fıkrası saklıdır

16. B) Ortakların sayısı • MADDE 574 - (1) Ortakların sayısı elliyi aşamaz. • (2) Ortak sayısı bire düşerse durum, bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde müdürlere yazıyla bildirilir. Müdürler, bildirimin alınması tarihinden başlayarak yedinci günün sonuna kadar, şirketin tek ortaklı olduğunu, bu ortağın adını, yerleşim yerini ve vatandaşlığını tescil ve ilân ettirirler, aksi hâlde doğacak zarardan sorumlu olurlar. Aynı yükümlülük, şirketin bir ortakla kurulduğu hallerde de geçerlidir. • (3) Şirket, tek ortağının kendisinin olacağı bir şirkete dönüşeceği sonucunu doğuracak şekilde esas sermaye payını iktisap edemez.

17. Şirket sözleşmesi • C) I - Şekil • MADDE 575 - (1) Şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır.

18. II – Sözleşmenin İçeriği • 1. Zorunlu kayıtlar • MADDE 576 - (1) Şirket sözleşmesinde aşağıdaki kayıtların açıkça yer alması gereklidir; • a) Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer. • b) Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde, şirketin işletme konusu. • c) Esas sermayenin itibarî tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibarî değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları. • d) Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları. • e) Şirket tarafından yapılacak ilânların şekli.

19. 2. Şirket sözleşmesinde öngörülmeleri şartıyla bağlayıcı olan hükümler • MADDE 577 - (1) Aşağıdaki kayıtlar, şirket sözleşmesinde öngörüldükleri takdirde bağlayıcı hükümlerdir; • a) Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılmasına ilişkin kanunî hükümlerden ayrılan düzenlemeler. • b) Ortaklara veya şirkete, esas sermaye payları ile ilgili olarak önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları tanınması. • c) Ek ödeme yükümlülüklerinin öngörülmesi, bunların şekli ve kapsamı. • d) Yan edim yükümlülüklerinin öngörülmesi, bunların şekli ve kapsamı. • e) Belirli veya belirlenebilir ortaklara veto hakkı veya bir genel kurul kararının oylanması sonucunda oyların eşit çıkması hâlinde bazı ortaklara üstün oy hakkı tanıyan hükümler. • f) Kanunda ya da şirket sözleşmesinde öngörülmüş bulunan yükümlülüklerin hiç ya da zamanında yerine getirilmemeleri hâlinde uygulanabilecek sözleşme cezası hükümleri.

20. g) Kanunî düzenlemeden ayrılan rekabet yasağına ilişkin hükümler. • h) Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin özel hak tanıyan hükümler. • ı) Genel kurulda karar almaya, oy hakkına ve oy hakkının hesaplanmasına ilişkin kanunî düzenlemeden ayrılan hükümler. • i) Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasına ilişkin yetki hükümleri. • j) Bilânço kârının kullanılması hakkında kanundan ayrılan hükümler. • k) Çıkma hakkının tanınması ile bunun kullanılmasının şartları, bu hâllerde ödenecek olan ayrılma akçesinin türü ve tutarı. • l) Ortağın şirketten çıkarılmasına ilişkin özel sebepleri gösteren hükümler. • m) Kanunda belirtilenler dışında öngörülen sona erme sebeplerine dair hükümler.

21. Sermaye • Şirket sermayesi, en az 10.000 TL’dir (m.580). • Bakanlar Kurulunun bu tutarı on katına kadar artırma yetkisi vardır. • *Kanunun yayımından itibaren 3 yıl içinde sermaye uyumlu hale getirilmelidir (Uygulama Kanunu, m. 20) • Getirilen hükümle bir ortak birden fazla esas sermaye payına sahip olabilir (m.583). • TTK.m.593 uyarınca payı temsilen ispat aracı olarak senet çıkarılabilir. • “Esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenlenir”.

22. E) Esas sermaye payları • MADDE 583 - (1) Şirket sözleşmesinde esas sermaye paylarının itibarî değerleri en az yirmibeş Türk Lirası olarak belirlenebilir. Şirketin durumunun iyileştirilmesi amacıyla bu değerin altına inilebilir. • (2) Esas sermaye paylarının itibarî değerleri farklı olabilir. Ancak, esas sermaye paylarının değerlerinin yirmibeş Türk Lirası veya bunun katları olması şarttır. Bir esas sermaye payının vereceği oyun, 618 inci madde uyarınca itibarî değere göre hesaplanması, esas sermaye payının bölünmesi değildir. Aynı hüküm bir hakkın veya yükümlülüğün itibarî değere göre belirlendiği durumlar için de geçerlidir. • (3)Bir ortak birden fazla esas sermaye payına sahip olabilir. • (4) Esas sermaye payları itibarî değerden veya bu değeri aşan bir bedelle çıkarılabilir. • (5) Esas sermaye payının bedeli şirket sözleşmesinde öngörüldüğü şekilde, nakit veya ayın olarak veya bir alacağın takası yoluyla yahut sermaye artırımında olduğu gibi, serbestçe kullanılabilecek özkaynakların esas sermayeye dönüştürülmesi yoluyla ödenir.

23. II - Aynî sermaye • MADDE 581 - (1) Üzerlerinde sınırlı aynî bir hak, haciz veya tedbir bulunmayan; nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar ve adlar da dâhil, malvarlığı unsurları aynî sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticarî itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz. • (2) 127 nci madde hükmü saklıdır.

24. MADDE 578 - (1) Aynî sermaye, ayınların veya işletmelerin devralınması ve özel menfaatler hakkında anonim şirketlere ilişkin hükümler uygulanır

25. Tescil ve ilân • . MADDE 587 - (1) Şirket sözleşmesinin tamamı, kurucuların imzalarının noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde, şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilân olunur.

26. Tüzel kişilik • MADDE 588 - (1) Şirket, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. (2) Şirketçe kabul olunmadığı takdirde, kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücû hakları yoktur. • (3) Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar, bu işlemler dolayısıyla şahsen ve müteselsilen sorumludur. • (4) Bu gibi taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldıklarının açıkça bildirilmeleri ve şirketin ticaret siciline tescilini izleyen üç aylık süre içinde şirket tarafından kabul edilmeleri koşuluyla, bunlardan yalnız şirket sorumlu olur.

27. 6762 sayılı kanundaki düzenleme • III - Hükmi şahsiyet: • Madde 512 – Şirket, ticaret siciline tescil ile hükmi şahsiyet kazanır. • Tescilden önce şirket namına muamelelerde bulunulmuş ise muameleyi yapanlar şahsen ve müteselsilen mesul olurlar. • Bu gibi taahhütlerin, ileride kurulacak şirket namına yapıldığı açıkça bildirilmiş ve şirketin ticaret siciline tescilinden sonra üç aylık bir müddet içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa muameleyi yapanlar mesuliyetten kurtulur ve yalnız şirket mesul olur. • Gerekçe/Madde 588 - Hüküm, 6762 sayılı Kanunun 512 nci maddesinin tekrarıdır.

28. Şirket Sözleşmesinin Değiştirilmesi • A) Genel olarak • MADDE 589 - (1) Aksi şirket sözleşmesinde öngörülmediği takdirde, şirket sözleşmesi, esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir. 621 inci madde hükmü saklıdır. • (2) Şirket sözleşmesinde yapılan her değişiklik tescil ve ilân edilir.

29. 6762 sayılı Kanun ve gerekçe • E) Mukavelenin değiştirilmesi: • I - Karar: • Madde 513 – (Değişik: 24/6/1995 - KHK - 559/10 md.) • Mukavelede daha yüksek bir nisap öngörülmemiş ise mukavele, sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir. • Ortakların mesuliyetini genişletme hakkındaki kararların, her halde ittifakla verilmesi gerekir. • Gerekçe/Madde 589 - Hüküm, esas itibarıyla 6762 sayılı Kanunun 513 üncü maddesinin tekrarıdır. • Ek ödeme ve yan edim yükümleri hakkında 574 üncü maddenin ikinci fıkrası, 577 nci maddenin birinci fıkrasının (c) ve (d) bentleri hükümlerinin gerekçelerine bakılmalıdır. • [ADALET KOMİSYONU GEREKÇESİ: Alt Komisyonca, Tasarının 589 uncu maddesinin birinci fıkrasının sonuna, 621 inci maddenin saklı tutulduğuna ilişkin ibare eklenmiştir. Çünkü 589 uncu madde genel bir hükümdür. 621 inci madde ise esas sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin bazı özel halleri de içermektedir. Yapılan bu değişiklikler Komisyonumuzca da kabul edilmiştir.]

30. Esas sermayenin artırılması • MADDE 590 - (1) Şirketin kuruluşu hakkındaki hükümlere ve özellikle sermayenin ayın olarak konması ve bir işletme ile ayınların devralınmasına dair kurallara uymak şartıyla esas sermaye artırılabilir.

31. Rüçhan hakkı • MADDE 591 - (1) Şirket sözleşmesinde veya artırma kararında aksi öngörülmemişse, her ortak, esas sermaye payı oranında, esas sermayenin artırılmasına katılmak hakkını haizdir. • (2) Genel kurulun sermaye artırımına ilişkin kararıyla, ortakların yeni payları almaya ilişkin rüçhan hakkı, ancak, haklı sebeplerin varlığında ve 621 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde öngörülen nisapla sınırlandırılabilir veya kaldırılabilir. Özellikle, işletmelerin, işletme kısımlarının, iştiraklerin devralınmaları ve işçilerin şirkete katılmaları haklı sebep olarak kabul edilebilir. Rüçhan hakkının sınırlandırılması veya kaldırılması suretiyle hiç kimse haklı görülemeyecek şekilde yararlandırılamaz veya kayba uğratılamaz. • (3) Rüçhan hakkının kullanılabilmesi için en az onbeş gün süre verilir.

32. (Yeni bir hüküm, 6762 sayılı TTK’da karşılığı yok) • Gerekçe/Madde 591 - Hükmün birinci fıkrası 6762 sayılı Kanunun 516 ncı maddesinin ikinci fıkrasının tekrarıdır. İkinci fıkranın birinci cümlesi, doğal olanı açıkladığı ve bir hukuk kuralı niteliği taşımadığı için Tasarıda yer almamıştır. • 6762 sayılı Kanunun 516 ncı maddesinin ikinci fıkrasında rüçhan hakkı tanınmış, ancak düzenlememişti. Tasarı, rüçhan hakkını güçlü ortaklık hakkı olarak kabul etmekte, özellikle ikinci fıkrasında öngörülen hükümlerle, sınırlandırılabilmesi ile kaldırılabilmesini şartlara bağlamaktadır. Önemli yenilik, rüçhan hakkının ancak haklı sebeplerin varlığında sınırlandırılabilmesi veya kaldırılabilmesidir. Tasarı ayrıca haklı sebepler sayılan halleri de göstermiştir. Düzenleme anonim şirketlerdeki düzenlemeye paraleldir. Açıklamalar için işaret olunan hükme ilişkin gerekçeye bakılmalıdır. • [ADALET KOMİSYONU GEREKÇESİ: Alt Komisyonca, Tasarının 591 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “esas sermayenin yüzde altmışını temsil eden ortakların olumlu oylarıyla” ifadesi daha açık ve kesin bir anlatımı haiz “621 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde öngörülen nisapla” şeklinde değiştirilmiştir. Yapılan bu değişiklik Komisyonumuzca da kabul edilmiştir.]

33. Ortakların Hak ve Borçları • A) Esas sermaye payının işlemlere konu olması • I - Genel olarak • MADDE 593 - (1) Esas sermaye payının şirketçe iktisabına ilişkin 612 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen hâller dışında, esas sermaye payı, ortaklar arasındaki devirler de dâhil olmak üzere sadece aşağıdaki hükümler uyarınca devredilebilir ve miras yoluyla geçer. • (2) Esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenlenir. Ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerinin, ağırlaştırılmış veya bütün ortakları kapsayacak biçimde düzenlenmiş rekabet yasağının ve şirket sözleşmesinde öngörülmüş önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım haklarının, bu senetlerde açıkça belirtilmesi gereklidir.

34. 6762 sayılı kanun hükmü • A) Paylar: • I - Umumi olarak: • Madde 518 – Sermaye payı, konulması taahhüt edilen sermayeye göre tayin olunur. • Sermaye payı ortaklar arasında dahi ancak aşağıdaki hükümler dairesinde devredilebilir ve miras yoliyle geçer. • Pay hakkında tanzim edilecek senetler kıymetli evrak vasfını haiz olmayıp sadece bir ispat vasıtası sayılırlar. • Pay hakkında tanzim edilecek senetlerin sermaye payının tamamına ait olması şarttır. • VI - Payın diğer bir ortak tarafından iktisabı: • Madde 525 – Payın intikali hakkındaki hükümler, payın diğer bir ortak tarafından iktisabı halinde de tatbik olunur. • Bir ortak diğer bir ortağın payını kısmen veya tamamen elde ederse koyduğu sermayenin itibari değeri o nispette artar. • Gerekçe/Madde 593 - Birinci fıkra: Esas sermaye payı hem devredilebilir hem de mirasla geçer. Ancak her iki tür geçişte de bazı

35. kanunî sınırlamalar vardır. Bu sınırlamaların bazıları emredici nitelik taşımaz, bu sebeple şirket sözleşmesi ile kaldırılabilir; şekil gibi bazı hükümler emredici niteliktedir. Tasarının 593 üncü maddesinin sistemi şöyle özetlenebilir: Esas sözleşme payı kanunen bağlamlıdır; yani devri çeşitli sebeplerle ve farklı şekillerde sınırlandırılmıştır. Ancak, bağlam her geçiş türü için ve her bakımdan emredici değildir. Şirket sözleşmesi, 593 üncü maddede öngörülen genel kurulun onayını hafifletebilir, belirli bazı hallere özgüleyebilir, hatta kaldırabilir. Bağlam 612 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen durumlarda bir limited şirketin kendi hisse senetlerini iktisap etmesi varsayımında uygulanmaz. Devri sınırlayan hükümler, devrin ortaklar arasında yapılması halinde de geçerlidir. • İkinci fıkra: Tasarı bir yenilik getirmekte, esas sermaye payının ispat aracı olan bir senede veya nama yazılı senede bağlanabilmesine olanak tanımaktadır. Esas sermaye payını içeren nama yazılı senet çıkarılması, paya devir ve dolayısıyla dolaşım kolaylığı sağlamaz; Tasarının 595 ve devamı maddelerindeki hükümleri gene geçerli olmakta devam eder ve uygulanır; kanunî bağlam varlığını aynen sürdürür. Bu olanak, limited şirket esas sermaye payını ne anonim şirket payına dönüştürür ne de yaklaştırır. Sadece ispatı ve gereğinde (limited şirkete ilişkin hükümler çerçevesinde) payın devrinde bazı kolaylıklar sağlayabilir. İkinci fıkra uyarınca nama yazılı senede yazılması zorunlu olan hususlar bu senedin şirket sözleşmesine bağlılığını açıkça göstermektedir. İsviçre Tasarısından alınan söz konusu hüküm, hakim İsviçre öğretisinin görüşünü yansıtmakta ve pay defterinin, ortakla ilgili kısmının ortağın elindeki senede yansıtılmasını sağlamaktadır. Ayrıca nama yazılı senet basit kıymetli evrak kaydını içerdiği için, ortaklığının bu senetle ileri sürülmesini ortaktan istemek hakkını şirkete vermektedir. • [ADALET KOMİSYONU GEREKÇESİ: Alt Komisyonca, Tasarının 593 üncü maddesinin ikinci fıkrasında da “önerilme”, “öneriye muhatap olmaya” şeklinde değiştirilmiş ve “geri alım” ibaresi eklenmiştir. Yapılan bu değişiklikler Komisyonumuzca da kabul edilmiştir.]

36. II - Pay defteri • MADDE 594 - (1) Şirket, esas sermaye paylarını içeren bir pay defteri tutar. Ortakların, adları, adresleri, her ortağın sahip olduğu esas sermaye payının sayısı, esas sermaye paylarının devirleri ve geçişleri itibarî değerleri, grupları ve esas sermaye payları üzerindeki intifa ve rehin hakları, sahiplerinin adları ve adresleri bu deftere yazılır. • (2) Ortaklar pay defterini inceleyebilir.

37. 6762 sayılı kanun ve gerekçe Pay defteri ve ortaklık listesi: • Madde 519 – Paylar hakkında bir defter tutulur. Ortakların ad ve soyadları, pay miktarları, vuku bulan ödemeler, payların devir ve intikali ve bu hususlarla ilgili diğer değişiklikler bu deftere kaydolunur. • Her takvim yılı başında ticaret sicil memuruna, ortakların ad ve soyadlarını, her ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye miktarını ve buna mahsuben ödediği kısmı gösterir ve müdürler tarafından imzalanmış bir liste verilir. Son listenin tevdi tarihinden itibaren her hangi bir değişiklik olmamışsa liste verilmez. Yalnız, bir değişiklik olmadığı dilekçe ile bildirilir. • Pay defterinin ve listelerin kusurlu ve noksan tutulması veya verilen malumatın yanlış olması yüzünden husule gelecek zarardan; müdürler şahsan ve müteselsilen mesuldürler. • Gerekçe/Madde 594 - Bu madde, 6762 sayılı Kanunun 519 uncu maddesinin tekrarıdır. • [ADALET KOMİSYONU GEREKÇESİ: Alt Komisyonca, Tasarının 594 üncü maddesinde, pay defterine yazılacak hususlar arasına “esas sermaye paylarının devirleri ve geçişleri” de eklenmiştir. Yapılan bu değişiklik Komisyonumuzca da kabul edilmiştir.]

38. PAY DEVRİ • Devir sözleşmesinin yazılı yapılması ve imzaların noterce onanması şartı korunmuş, • Şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri, rekabet yasağı, esas sermaye payının devrine ilişkin olarak ortaklara tanınan haklar ile sözleşme cezası hakkındaki bilgilere devir sözleşmesinde yer verilmesi gerektiği kurala bağlanmıştır. • Yeni Kanun ayni sermaye karşılığı paylara yönelik üç yıl süreli devir yasağını kaldırmış • Devrin genel kurulda onaylanmasında aranan ortakların ve sermayenin ¾ ‘ü oranındaki ağırlaştırılmış nisapları terk etmiş, bu nisaplar yerine genel kurul toplantısında temsil edilen oyların salt çoğunluğu olan basit nisabı (m.620) yeterli görmüş • Şirket açısından hüküm doğurması için devrin pay defterine kaydedilmesi şartını da (6762 sayılı TK m.520/1) aramayarak hukukumuzda var olan bir tartışmayı sona erdirmiştir. Böylece genel kurulun onay kararı ile devir geçerlilik kazanacaktır.

39. Devrin ticaret siciline tescili için özel bir düzenleme getirilmiştir (m.598). • Genel kurulun onay vermekten kaçınması halinde ortağın haklı nedenle şirketten çıkma hakkının saklı olduğu hükme bağlanmıştır. • Başvurudan itibaren üç ay içinde reddedilmeyen devir bildirimlerinin genel kurul tarafından onaylanmış sayılacağı kuralı öngörülmüştür.

40. Esas sermaye payının geçişi hâlleri1. Devir • MADDE 595 - (1) Esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Ayrıca devir sözleşmesinde, ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri; rekabet yasağı ağırlaştırılmış veya tüm ortakları kapsayacak biçimde genişletilmiş ise, bu husus, önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları ile sözleşme cezasına ilişkin koşullara da belirtilir. • (2) Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için,ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur. • (3) Şirket sözleşmesinde başka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. • (4) Şirket sözleşmesiyle sermaye payının devri yasaklanabilir. • (5) Şirket sözleşmesi devri yasaklamış veya genel kurul onay vermeyi reddetmişse, ortağın haklı sebeple şirketten çıkma hakkı saklı kalır.

41. (6) Şirket sözleşmesinde ek ödeme veya yan edim yükümlülükleri öngörüldüğü takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü için ondan istenenteminat verilmemişse, genel kurul şirket sözleşmesinde hüküm bulunmasa bile, onayı reddedebilir. • (7) Başvurudan itibaren üç ay içinde genel kurul reddetmediği takdirde onayı vermiş sayılır.

42. III - İntikal: • 1. Devir: • Madde 520 – Bir payın devri, şirket hakkında ancak şirkete bildirilmek ve pay defterine kaydedilmek şartiyle hüküm ifade eder. • Devir hususunun pay defterine kaydedilebilmesi için, ortaklardan en az dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ve bunların esas sermayesinin en az dörtte üçüne sahip olması şarttır. • Ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye ayın ise, payını şirketin kuruluşunu takip eden üç yıl içinde başkasına devredemez. • Şirket mukavelesi payların devrini yasak edebileceği gibi yukarıki fıkralarda derpiş edilenlerden daha ağır şartlara da bağlı tutabilir. • Payın devri veya devir vadi hakkındaki mukavele yazılı şekilde yapılmış ve imzası noterce tasdik ettirilmiş olmadıkça ilgililer arasında dahi, hüküm ifade etmez.

43. Gerekçe/ • Madde 595 - Birinci fıkra: Birinci fıkrada devir sözleşmesi yazılı şekle bağlanmış ve 6762 sayılı Kanunda olduğu gibi imzaların noterce onayı da aranmıştır. İsviçre Tasarısında bulunmayan bu şartın korunmasında yarar görülmüştür. Çünkü, yazılı şekil, imza onanması hem ispat yönünden gereklidir hem güvenliği sağlamaktadır hem de tarafları, devir, özellikle ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri ve diğer sözleşmesel borçlar bakımından düşünmeye yöneltmek için uygun bir araç niteliğine sahip bulunmaktadır. • Birinci fıkrada, "hem esas sermaye payının devri hem de devir borcunu doğuran işlemler"in yazılı şekle bağlandığı belirtilerek, "devir vaadi", "ön sözleşme", "borçlanma işlemi" gibi terimler söz konusu edilerek açılan tartışmalara son verilmek istenmiştir. Devir borcunu doğuran işlem bir sözleşme veya tek taraflı bir işlem, meselâ taahhütname olabilir; bu taahhütname de aynı şekle tabidir. Bu sebeple şekil hükmünü koyan birinci cümlede geniş kapsamlı "işlem" terimi kullanılmıştır. Buna karşılık devir, sözleşme şeklinde yapılmalıdır. Aksi sözleşmede öngörülmemişse geçiş ortaklar genel kurulunun onayı ile gerçekleşir. Onaya kadar sözleşme askıdadır. Tasarıda sınırlı sayıda (numerus clausus olarak) öngörülmüş bulunan ve yükümlülük getirdiği için önemli gördüğü hususların devir sözleşmesinde açıkça öngörülmesini emretmiştir. Bunlar ek ödeme yükümlülüğü, yan edim yükümlülüğü, rekabet yasağının ağırlaştırılması veya tüm ortakları kapsayacak şekilde genişletilmesi, önerilme, önalım ve alım hakları ile cezaya ilişkin şartlardır. Bu sözleşmeye açıkça yazma zorunluluğunun sebebi, devralanın yükümlülüklerinin tam bilincinde olması ve bu hususta onun bilgilendirilmesi yükümünü de satıcıya yüklemektir. Ancak, bu kayıtların devir sözleşmesinde bulunmaması, sözleşmeyi geçersiz kılmaz, fakat devredenin bazı hallerde sorumluluğuna sebep olur. "Bazı haller" ile alıcının söz konusu yükleri ve hakları bilmesi, payı bunları bilerek almasıdır.

44. İkinci fıkra: Devir için, genel kurulun (kural olarak) onayı şarttır. Ancak onaya ilişkin ikinci fıkra emredici değildir. Şirket sözleşmesinde, onayın aranmayacağı devrin kurulmasıyla gerçekleşeceği öngörülebilir. • Üçüncü fıkra: Genel kurulunun onay vermeyi reddetmesi için sebep göstermesi gerekmez. Şirket sözleşmesi hangi hallerde izin verilmeyeceğini öngörebilir. • Dördüncü ve beşinci fıkra: Devir yasaklanabilir. Yasağa rağmen ortak haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkabilir. Haklı sebeplerin nitelik ve özellikleri ile ilgili bir sınırlama yoktur. • Altıncı fıkra: Şirket sözleşmesinde ek ödeme ve yan edim yükümü bulunduğu takdirde, şirketi korumak amacıyla devir alanın ödeme gücünün şüpheli olduğu hallerde genel kurulun onayını güvence verilmesine bağlamasına olanak sağlamıştır. Güvence verilmezse ortaklar kurulu onayı reddedebilir. Bu halde genel kurul, sözleşmede hüküm bulunmasa bile onayı reddedebilir. • Yedinci fıkra: Bu hüküm ile onayın sessiz kalınarak sürüncemede bırakılması engellenmiştir.

45. Miras, eşler arasındaki mal rejimi ve icra • MADDE 596 - (1) Esas sermaye payının, miras, eşler arasındaki mal rejimine ilişkin hükümler veya icra yoluyla geçmesi hâllerinde, tüm haklar ve borçlar, genel kurulun onayına gerek olmaksızın, esas sermaye payını iktisap eden kişiye geçer. • (2) Şirket, iktisabın öğrenilmesinden itibaren üç ay içinde esas sermaye payının geçtiği kişiyi onaylamayı reddedebilir. Bunun için, şirketin, payları kendi veya ortağı ya da kendisi tarafından gösterilen üçüncü bir kişi hesabına, gerçek değeri üzerinden devralmayı, payın geçtiği kişiye önermesi şarttır. • (3) Red kararı, devrin gerçekleştiği günden itibaren geçerli olmak üzere geriye etkilidir. Red, bu konudaki kararın verilmesine kadar geçen süre içinde alınan genel kurul kararlarının geçerliliğini etkilemez. • (4) Şirket, üç ay içinde esas sermaye payının geçişini açıkça ve yazılı olarak reddetmemişse onayını vermiş sayılır.

46. 6762 sayılı kanun Miras, karı koca mallarının idaresi: • Madde 521 – Bir payın miras yoluyla veya karı koca mallarının idaresine ait hükümler gereğince iktisabı için, ortakların, muvafakatine lüzum yoktur. •  Mukavelede aksine bir şart varsa ortaklar, payı hakiki değeri üzerinden satınalınacak üçüncü bir şahsı göstermedikçe muvafakatten imtina edemezler. İlgililerin muvafakat için şirkete müracaatları tarihinden itibaren bir ay içinde üçüncü şahıs gösterilmediği takdirde muvafakat edilmiş sayılır.

47. Gerekçe • Madde 596 - Birinci fıkra: Esas sermaye payının, mirasa veya eşler arasındaki mal rejimlerine ilişkin hükümlere göre veya icra yoluyla geçmesi, devre nazaran özellik gösterir. Çünkü, söz konusu varsayımlarda pay bir hukukî işlemle değil, kanun gereği geçmektedir. Kanunî geçişte, genel kurulun onayını aramak, emredici olmayan bir hükmü mirasın, eşler arası mal rejiminin ve icra düzeninin önüne geçirmek olur. Bu sebeple, birinci fıkra anılan hallerde payın, genel kurulun onayına gerek olmaksızın hak sahibine geçeceğini kabul edip, hakların kullanılmasına da izin vermiştir. • İkinci fıkra: Payı, yukarıdaki üç halden biri ile kazanan kişi, şirket yönünden uygun olmayabilir. İkinci fıkra, bu sebeple, şirkete, payı kazanan kişiyi reddetmek yetkisini tanımıştır. Böylece menfaatler dengesi kurulmuştur. Red, tek başına yapılamaz; başka bir deyişle, şirket sadece payı edinen kişiyi reddederek süreci sona erdiremez. Şirketin söz konusu kişiyi reddedebilmesi, yani ortak olarak kabul etmediğini bildirebilmesi için, ona payı gerçek değerinden almayı önermesi ve alacak kişiyi de göstermesi gerekir. Şirket kendisi alabileceği gibi ortağını veya üçüncü kişiyi de önerebilir. Bu hükümle, şirketin red yetkisini kullanıp payı eski ortağı bakımından iktisaden değersiz bir konuma getirmesine engel olunmuştur. Hüküm nesnel adaleti sağlamakta ve paya ekonomik değer kazandırmaktadır.

48. 3. Gerçek değerin belirlenmesi • MADDE 597 - (1) Kanunda veya şirket sözleşmesinde esas sermaye payının bedeli olarak gerçek değerin öngörüldüğü durumlarda, taraflar anlaşamamışlarsa bu değer, taraflardan birinin istemi üzerine, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince belirlenir. • (2) Mahkeme, yargılama ve değer belirleme giderlerini kendi takdirine göre paylaştırır. Mahkemenin kararı kesindir.

49. Yeni bir hüküm, 6762 sayılı TTK’da karşılığı yok) • (Gerekçe/Madde 597 - Birinci fıkra: Şirketin, gerçek değerle esas sermaye paylarını almayı önerip, payları kanunen edinmiş kişiyi reddetmesi halinde taraflar gerçek değerde anlaşamayabilirler. Hüküm bu halde gerçek değerin mahkemece belirlenmesini öngörmüştür. Böylece anonim şirketlere ilişkin Tasarının 493 üncü maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları ile uyum sağlanmıştır. Tasarı gerçek değeri tanımlamayı uygun görmemiş, bunu öğretiye ve mahkeme kararlarına bırakmıştır. Ayrıca Tasarının 493 üncü maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarına ilişkin gerekçeye bakılmalıdır. • İkinci fıkra: İstenmeyen kişinin ortak olarak alınmaması şirketin menfaatinedir. Mahkeme takdirini kullanırken bu noktadan hareket edecektir.

50. 4. Tescil • MADDE 598 - (1) Esas sermaye paylarının geçişlerinin tescil edilmesi için, şirket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurulur. • (2) Başvurunun otuz gün içinde yapılmaması hâlinde, ayrılan ortak adının bu paylarla ilgili olarak silinmesi için ticaret siciline başvurabilir. Bunun üzerine sicil müdürü, şirkete, iktisap edenin adının bildirilmesi için süre verir. • (3) Sicil kaydına güvenen iyiniyetli kişinin güveni korunur.