Ümumtəhsil məktəblərində məktəbdaxili qiymətləndirmənin aparılması QAYDALARI

1. Ümumtəhsil məktəblərində məktəbdaxili qiymətləndirmənin aparılmasıQAYDALARI

2. Məktəbdaxili qiymətləndirmə

3. Qiymətləndirmə növlərinin qarşılıqlı vəziyyəti

4. Məqsədlər Kurikulum üzrə Qiymətləndirmə Yekun qiymətləndirmə Şagird nailiyyətlərinin Qiymətləndirilməsi diaqnostik Təhsilin idarəetmə Orqanlari Tərəfindən Standartlara uyğunluq Səviyyəsini ölçmək, Yoxlamaq məqsədi Təhsil pillələri Üzrə: Əsas və orta təhsil üzrə Buraxılış imtahanları formativ summativ

5. Şagird nailiyyətlərinin Qiymətləndirilməsi

6. Diaqonostik qiymətləndirmənin məqsədi(DQ) • Şagird sinfi və ya məktəbi dəyişdikdə,digər zəruri hallarda şagird haqqında məlumat toplamaq • Şagirdə fərdi yanaşmanı təmin etmək. • Bilik və bacarıqların ilkin səviyyəsini müəyyənləşdirmək • Strategiyanı müəyyən etmək. DQ müəllim tərəfindən aparılır

7. Formativ qiymətləndirmənin(FQ) məqsədi • Dərs ili ərzində şagirdin irəliləmə və geriləmə tempini izləmək • Qarşıya çıxan problemləri aradan qaldırmaq • Düzgün istiqamətləndirmək • Tədris prosesini tənzimləmək • Şagirdın ehtiyacını öyrənmək və ona lazımi kömək etmək

8. Summativ qiymətləndirmənin(SQ) məqsədi • Summativ qiymətləndirmə (SQ)müəyyən mərhələyə(bəhs və ya bölmənın,yarımilin sonunda)yekun vurmaqla,qiymətləndirmə standartlarınınsəviyyəsində hazırlanmış vasitələrlə ŞNS(şagird nailiyyətlərinin səviyyəsini) ölçmək məqsədı ilə həyata keçirilir.

9. Diaqnostik (DQ)və Formativ qiymətləndirmə(FQ)Jurnalaqeyd olunmur. Formativ qiymətləndirmə yalnız şagirdin məktəbli kitabçasında,müəllimin şəxsi qeydlərində öz əksini tapır və şagird qovluğunda –PORTFOLİO-bir il ərzində saxlanılır və ilin sonunda şagirdə təhvil verilir. SQ-nin nəticələri rəsmidir və keçirildiyi tarixlə JURNALDA qeyd olunur. Diqqət

10. Qiymətləndirmənin ən vacib mərhələsi SQ-dir. Aşağıdakı sxemə diqqət edin.

11. KSQ • Kiçik summativ qiymətləndirmə bəhs və bölmələrin sonunda ALTI HƏFTƏdən gec olmayaraq müəllim tərəfindən aparılır • KSQ keçirildiyi gün dərsdə iştirak etməyən şagirdin sinif jurnalında adının qarşısındakı xana diaqonalla iki hissəyə ayrılır. • Surətdə “q” yazılır,məxrəci boş qalır • Müəllim həmin şagirdlə növbəti 2 həftə ərzində KSQ aparır və nəticəni məxrəcdə qeyd edir q q 4

12. BSQyarımilin sonunda məktəb rəhbərliyinin iştirakı ilə fənni tədris edən müəllim tərəfindən keçirilir. BSQ nəticələrinə görə ən çoxu 3 fənndən qeyri-kafi qiymət alan II-VIII və X sinif şagirdləri mövcud qaydalara əsasən yay tapşırıgı alır. Bu zaman ən azı bir fənndən q-kafi qiymət alan təkrar sinifdə qalır. IX və XI siniflərdə bu məsələlər “Ümumtəhsil məktəblərində buraxılış imtahanları haqqında Qaydalar”ın 27,28 və 29-cu bəndləri ilə tənzimlənir BSQ

13. KSQ vasitələri (test və yaxud digər nəzəri suallar)fənni tədris edən müəllim tərəfindən hazirlanır BSQ vasitələri (test və yaxud digər nəzəri suallar) məktəb rəhbərliyinin təşkil etdiyi xüsusi komissiya tərəfindən hazırlanır. Bu materillar dərs ili ərzində bir dəfə istifadə olunur Növbəti dərs ilində istifadə etmək məqsədi ilə məktəb test bankına daxil edilir Materialların hazırlanması

14. Tapşırıqların sayı və qiymət şkalası arasında əlaqə • 1%-9% düzgün cavab “1” • 10%-19% düzgün cavab “2” • 20%-49% düzgün cavab “3” • 50%-79% düzgün cavab “4” • 80%-100% düzgün cavab “5” • SQ-nin nəticələri beş ballıq qiymət şkalası üzrə (1,2,3,4,5)

15. Yarımillik qiymət • Yarımillik qiymət KSQ-nın 40%-i ilə BSQ-nin 60%-nin cəminə bərabərdir. YQ KSQ 40% BSQ 60%

16. KSQ necə tapılır?Yarımil ərzində aparılmiş KSQ-in ədədi ortası • KSQ= ksq1+ksq2+......+ksqn n

17. Bəs yarımillik qiymət necə tapılır? YQ= ksq1+ksq2+......+ksqn 40 60 × + BSQ × n 100 100

18. İllik qiymət aşağıdakı qaydada tapılır: • İllik qiymət= Y1 Y2 + 2

19. Nümunə göstərək1-ci yarımil • Fərz edək ki,sagird 1-ci yarmil ərzində aparılmış üç KSQ –də aşağıdakı qiymətləri almışdır.Yəni • ksq1=“3” • ksq2=“3” • ksq3=“4” • Fərz edək ki,həmin şagird BSQ-də 3 almışdır.Yəni • BSQ=“3” • Onda Y1= • Nəticə yuvarlaqlaşdirma vasitəsi ilə həyata keçirilir • Baxdığımız nümunədə 3,1=“3” götürülür. 3,1 60 3+3+4 40 3 + = 3 100 100

20. 2-ci yarımil • Fərz edək ki,şagirdin qiymətləri: • ksq1=“2” • ksq2=“3” • ksq3=“3” • BSQ=“3” • Analoji olaraq düsturu tətbiq etsək Y2=2,8 alarıq • Y2=2,8=“3” qəbul edərik

21. illik qiymət • Y1=3,1=“3” qəbul edərik • Y2=2,8=“3” qəbul edərik • İllik qiymət= • Illik qiymət onluq kəsr şəklində olduqda yuvarlaqlaşdirıb tam ədəd almaq lazımdır 3 3 + 3 = 2

22. Nəticələr • KSQ və BSQ-nin nəticələri,həmçinin yarımil və illik qiymətlər haqqinda valideynə məlumat verilir. • BSQ-nin və YQ-nin nəticələri və şagird haqqında məktəb psixoloqunun qeydləri şagirdin şəxsi işində öz əksini tapır

23. Formativ qiymətləndirmə Formativ qiymətləndirmə rəsmi qiymətləndirmə deyil. Şagirdin təlim fəaliyyətini izləməklə onun təlim nəticələrinə nail olmasını tənzimləyir. Formativ qiymətləndirmənin nəticələri rəqəmlərlə deyil, sözlə ifadə olunur və nəticədə şagird qiymət almaq üçün deyil, yaxşı nəticə göstərmək üçün çalışır.

24. Formativ qiymətləndirmə jurnalı Formativ qiymətləndirmə jurnalı sinif və fənn müəllimləri tərəfindən şagirdlərin gündəlik fəaliyyətini meyarlar üzrə izləyərək qeydiyyatın aparılması üçün nəzərdə tutulur. • Jurnal müəllimin istifadəsinə verilməzdən əvvəl məktəb və ya sinif rəhbərliyi tərəfindən tədris planına görə ayrı-ayrı fənlərə ayrılan səhifələrin sayı müəyyənləşdirilir;

25. Summativ qiymətləndirməyə ayrılan saatlar bu hesablamada nəzərə alınmır; • Birinci səhifənin sol hissəsində “Şagirdlərin soyadı və adı” yazılmış vərəqdə şagirdlərin siyahısı yazılır və bütün fənlər üçün istifadə olunur; • Keçirilən dərslərin tarixini yazmaq üçün jurnalın sol səhifəsi 5 sütuna bölünüb.

26. Jurnalın sağ səhifəsindəki cədvəldə mövzunun adı, şagirdin fəaliyyətini davamlı izləmək üçün müəllim tərəfindən müəyyən edilmiş standartlar və həmin standartlar əsasında meyarlar və müşahidə aparmaq üçünistifadə edilən qiymətləndirmə üsulu və vasitə-sinin adı yazılır. Bir dərs müddətində müəllim şagirdin fəaliyyəti barədəki qeydləri onun soyadı və adının qarşısında sözlə yazır. Məsələn, yuxarıda verilən cədvələ uyğun olaraq, mətni ifadəli oxuduğu halda, mətndəki əsas fikrə sərbəst münasibət bildirə bilməyən şagird barədə qeydləri qısa şəkildə aşağıdakı kimi yazmaq olar: ifadəli oxuyur, əsas fikrə sərbəst münasibət bildirə bilmir.

27. Hər iki meyar üzrə fəaliyyəti qənaətbəxş olan şagird haqqında belə yazmaq olar: ifadəli oxuyur və mətndəki əsas fikrə sərbəst münasibət bildirir. • Formativ qiymətləndirmə nəticələri yalnız sözlə ifadə olunur, rəqəm və simvollardan istifadə olunmur; • Hər dərsdə bütün şagirdlərin adının qarşısında qeydlərin olması mütləq deyil. Bu, müəllimin təlim strategiyasına uyğun olaraq həyata keçirilir.

28. Nümunəvi dərsŞagirdlərin riyazi biliklərə yiyələnməsi Yeni kurikulum təhsil sistemi şagirdlərin işləmə vərdişlərini, onların bir-birinin fikirlərinə hörmətlə yanaşma və bir-birini eşitmə tərzini aşılayır. Şagirdlər birgə qrup halında işləməyi çox sevirlər. Bu təhsil sisteminin, təhsilin yeniləşməsi və eyni zamanda şagirdlərin şəxsiyyət kimi formalaşma-sında mühüm rol oynayır, şagirdlərin peşəyönümlü və şəxsiyyətyönümlü amillərin inkişafına əsas təkan verir.Şagirdlərdə birgə yanaşma, məntiqi yanaşma aşılayır.

29. Şagirdlər qruplar şəklində işləməyi çox xoşlayırlar. Qrup şəklində onlar özlərini çox sərbəst və çalışmala ra yanaşma xüsusiyyətlərini üzə çıxarırlar. Şagirdlərin məlumatlar toplamağı onların dünyagörüşünü artırır və yaradıcılıq fəaliyyətini genişləndirir. Riyaziyyat ( V sinif) Mövzu: Natural ədədlər çoxluğunda tənliklərin həlli. Standart: 2.1.1. Dəyişənlərin və natural ədədlərin köməyi ilə Sadə cəbri ifadələr və tənliklər. Məqsəd: - Sadə tənlikləri həll edir.

30. - tənliyin sağ və sol tərəfləri ifadə etmək fikrini ayırır. • sadə məsələləri tənlik qurmaqla həll edir. İnteqrasiya: Azərbaycan dili İş forması: Böyük və kiçik qruplar. İş üsulu: Beyin həmləsi, müzakirə. Resurs: Dərslik, işçi vərəəqləri. Dərsə başlamazdan əvvəl lövhədə BİBO cədvəli çəkirəm. Dərsin gedişi: 1. Motivasiya. Problemin qoyulması. Mən sinfə müraciət edirəm: - Tənlik haqqında nə bilirsiniz?

31. Bütün fikirlər cədvəldə “Bildiklərimiz” sualı altında yazılır. Cədvəlin orta qrafasını doldurmaq üçün növbəti sualı verirəm. • Tənlik haqqında daha nələri bilmək istərdiniz? Dərsin mövzusunu elan edirəm. “Tənliklərin həlli” mövzusuna aid çalışmalar həll edirik. Sonra mən “Öyrəndiklərimiz” qrafasını doldurmaq üçün sinfə köməkçi suallar verirəm. • Tənliyin hansı xassələrini bilirsiniz? Suallarda bütün sinif iştirak edir və 3-cü qrafanı doldururam. Tədqiqatın aparılması: Sinfi qruplara bölürüm . Hər qrupa iş vərəqləri paylayıram.

32. İş vərəqi 1. Tənliyi həll edin. a) x+ 324=613 b) 300- x= 216 İş vərəqi 2. Tənliyi həll edin. a) x + 612= 728 b) 813- x = 613 İş vərəqi 3. Tənliyi həll edin. a) x+ 700= 900 b) 513- x= 200 İş vərəqi 4. Tənliyi həll edin. a) 628-x= 512 b) x+ 800= 10000

33. İnformasiya mübadiləsi. Hər bir qrupa lider seçirəm. Qrup liderləri qrupun işini təqdim edir. Təqdimatlar yazı taxtasına asılır. İnformasiyanın müzakirəsi. Tədqiqatın nəticələrini şagirdlərlə müzakirə edirəm. Sonra şagirdlərə suallar verirəm. 1. Cəm və toplananlardan biri məlum olduqda o biri toplanan necə tapılır? 2. Azalan və fərq məlum olduqda çıxılan necə tapılır?

34. NƏTİCƏ VƏ ÜMUMİLƏŞDİRMƏ. Diqqəti tədqiqat sualına yönəldərək şagirdlərin cavablarını ümumiləşdirirəm. YARADICI TƏTBİQETMƏ. Mövzuya uyğun test tərtib edirəm, testlərin düzgün cavablarını yoxlayıram. Ev tapşırıqları. Dərslikdən 1 – 3 Qiymətləndirmə: Qiymətləndirməni dərsin bütün mərhələsində aparıram.

36. Fəal dərsin gedişatında istifadə olunan bəzi üsullar. • 1.Bibo cədvəli – bildiklərimiz- bilmək istəyirik – öyrəndiklərimiz. • 2.Venndiaqramı – Kəsişən iki və daha artıq çevrə. • 3. Karusel strategiyası – qruplar kağızı dəyişdirilir, 1-ci qrupdakı kağız bütün digər qruplardan keçərək, axırda özünə qayıdır. • 4.İki hissəli gündəlik strategiya – vərəq şaquli xətlə iki yerə ayrılır.Sağ hissədə mövzudan sitat, solda isə sitatın şərhi verilir.

37. 5.Konseptual cədvəl – Vərəqin sol tərəfində, şaquli qrafada müqayisə edilərək obyektlər, üfüqi qrafalarda isə onların müqayisə olunacaq xüsusiyyətləri göstərilir. • 6. Ziqzaq metodu – Eyni nömrəli iştirakçıları bir yerə toplamaq. • 7.T – sxemlər – razıyam, etiraz edirəm – müzakirə zamanı müsbət – mənfi cavablar. • 8.Semantik əlamətlərin təhlili - keçilmiş mövzu ilə yeni mövzu müzakirə edilir.

38. 9.Dəyirmi masa – vərəq qrupun daxilində dairə üzrə daim bir nəfərdən digərinə ötürülür. • 10.İstiqamətləndirilmiş mühazirə - mövuyla bağlı istiqamətverici suallar yazılmış cədvəl. • 11.İnsert Metodu – İşarələmə sistemindən istifadə etməklə mətnin kənarında qeydetmə. • 12.Klaster ( Şaxələndirmə ) – fikirdən fikrin,mövzudan mövzunun yaranması, sözdən şaxələr ayrılır və yeni fikirlər yazılır.

39. 13.Beyin həmləsi – Əqli hücum. • 14.Blum Taksonomiyası metodu – sorğu və möhkəmləndirmə zamanı istifadə olunan suallar. • 15.İKT – dən informasiya kommunikasiya texnologiyalardan istifadə ( lazım gəlsə proyektordan da istifadə, keçmiş mövzuların təkrarı əsasında keçirilən kompyuterləşdirilmiş yoxlama )

40. Məktəbli kitabçası Mövcud problemlər: • V sinifdə dərs deyən müəllimlər üçün keçirilən təlimlərin nəticələrini öyrənmək. • Formativ qiymətləndirmənin tam təfərrüatı ilə icra edilməməsi. ( holistik və analitik qiymət) • Formativ qiymətləndirmə təlim fəaliyyətini, yoxsa şagirdlərin yalnız davranışını qiymətləndirir?

41. Formativ qiymətləndirmə jurnalının tam istifadə edilməməsi; • Valideynlərin maarifləndirilməməsi; • Summativ qiymətləndirmə vasitələrinin vahid prinsiplər əsasında tərtibi.