XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI

2. XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI

5. Soğanınbozboğazçürüməsi – Botrytis • allii Munn. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Botrytis cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

6. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası.Patogenorqanizmləəsasənbaşvəşalotsoğanyoluxurlar. Xəstəlikadətənsaxlamazamanımeydanaçıxır, bəzənməhsultoplanışıdövrüdaəmələgələbilir. Xəstəliyinxarakterikəlamətisoğanınkökboğazınınyumşalmasıvəseliklənməsidir.Beləyoluxantoxumlarbozxəzliörtükləörtülür. Müəyyənvaxtkeçdikdənsonraörtüksəpələnirvəonunüzərindəkiçikqarasklerosiyalarəmələgəlir, adətənbusklerosiyalarbirləşirvəqaraqətməkəmələgətirir. Xəstəlik güclü inkişaf edən zaman örtük bütün soğanağı əhatə edir. Kəsiketdikdəyoluxmuşsoğanağıntoxumasıbişmişgörkəmalır. Sirayətlənmişsoğanaqlarıtarlayabasdıranzamansolğunrəngliyarpaqlarəmələgəlir, beləyarpaqlarisətezlikləsoluxur, çürüyürvəquruyurlar. Rütubətlişəraitdəçiçəkdaşıyanvəhamaşçiçəklərküllümiqdarbozkifləörtülür, bununnəticəsindəzoğlarsınır, hamaşçiçəklərdüşür, onlardatoxumlaryetişmirvəyatamamiləəmələgəlmirlər.

11. Soğanınvəsarımsağınsürməsi- UrocystiscepulaeFrast. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Ustilaginomycetessinfi, Ustilaginalessırası, Tilletiaceaefəsiləsi, Urocystiscinsi Biolojiqrupu: Biotrof

12. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikəsasənbaşsoğan, azhallardaisəsarımsağıyoluxur. Əsasəntoxumlardanyenicəçıxmışcücərtilərsürməiləsirayətlənirlər. Yarpaqlardaəvvəlcəməhdudqurğuşunubozuzunsovzolaqlarformalaşır. Beləzolaqlaradətənepidermisinaltındayerləşir. Onlarsonraquruyur, epidermispartlayırvəuzunsovyarıqlardanqarasəpgilikütləçıxır. Əngüclüyoluxmatoxumuncücərməsindənbirinciyarpağın əmələgəlməsinəqədərmüşahidəedilir. Yarpaqlarınböyüməsiiləeynizamandasporzolaqlarıdauzanırvəbirneçəsantimetrəçatır. Yarpağıntəpəhissəsicücərtilərdəəyilirvəölüşgəyir. Yoluxmaəsasetibarıiləaprelinsonumayınəvvəllərindəkütləvicücərtilərinəmələgəlməsidövrübaşverir. Bəzənyaşlıbitkilərdəsirayətlənirlər, beləyoluxmasoğanağınxaricipulcuqlarınıəhatəedir. Xəstəbitkiləradətənməhvolur, bəzənisəanormalinkişafdadavamedirlər.

17. Soğanınpası – PucciniaporriWint., P.alliiRud., Melampsoraallii – populinaKleb. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Urediniomycetessinfi, Uredinalessırası, Pucciniaceaefəsiləsi, Pucciniacinsi Biolojiqrupu: Biotrof

18. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Soğanbitkisindəpasxəstəliyinitörədənüçxəstəliktörədicitəsviredildiyindənyoluxmanınxarakteridəmüxtəlifdir. Pucciniaporrigöbələyiiləbitkiləryoluxanzamanyarpaqlardasarıhəlqəvivəyaovalləkələrformalaşır. Belələkələrşəffafrənglietsilərdənibarətolmaqlaellipsoidalhalqaşəklindəyerləşirlər. Yarpaqlarquruyurvəəmtəəlikkeyfiyyətləriniitirirlər. Dahasonraonlarınüzərindəqonururedinosporlarlauredinoyastıcıqlarmeydanaçıxır, vegetasiyanınsonunayaxınisəonlarıteliosporlarlatelioyas-tıcıqlarəvəzedirlər. Etsisporlarşaraoxşar, yüngülcəyumurtavari, kiçikziyilcikliörtüklüolub, diametrləri 21-24 mkm-dir. Uredinosporlarqonur, elliptik, ölçüləri 28-32 x 21-28 mkm, örtüyüisənadirqarşılaşanziyilçiklidir. Teliosporlarqısarəngsizayaqcıqda, bir-ikihüceyrəlidir. Birhüceyrəliteliosporlararmudaoxşarvəyaelleptik, ölçüləri 25-38 x 18-21 mkm-dir. İkihüceyrəlilər–sancağaoxşar, ölçüləri 28-45 x 20-26 mkm-dir.

22. XƏSTƏLİYİN • YAYILMASI

24. Soğanınantraknozu – Colletotrichumcircinans (Berk.) Vogl. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetessinfi, Melanconialessırası, Melanconiaceaefəsiləsi, Colletotrichumcinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

25. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikləəsasənsoğanbitkiləriyoluxurlar. Yarpaqvətoxumoxlarındaqonurləkələrəmələgəlir, rütubətlihavadabelələkələrkonsentrikhəlqələrlədüzüləntündyaşılvəyaqarayastıcıqlarlaörtülür. Bitkininyoluxmuşsəthindərastgəlinəntündyaşılyastıcıqlarpatogeninsporolojasındanibarətdir. Sporolojaəvvəlcəepidermisinaltınaqoyulur, sonraonucılızvəlokalkiçikyastıcıqlarşəklindətoxumanınsəthinəçıxır. Sporlardaçoxsaylıbirhüceyrəlivəyaarakəsməliyuxarıyadoğrunazilən, uzunluğu 315 mkm-əqədərolantükcüklər (hiflər) var. Konididaşıyanlarrəngsizvəyasolğunqonur, çoxhüceyrəlidüz, ölçüləri 11,7-48 x 2.5-3 mkm-dir. Konidilərrəngsizvəyayüngülcəsarıtəhər, milşəkilli, zəifəyrivəyademəkolarki, düz, uclarıitidir, ölçüləri 14-30 x 3-6 mkm-dir.

31. Soğanvəsarımsaqdiblərininağçürüməsi – SclerotiumcepivorumBerk. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Helotialessırası, Sclerotiniaceaefəsiləsi, Sclerotiniacinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

32. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikləsoğanvəsarımsaqbitkilərimülayimiqliməmalikrayonlarda, tarladavəsaxlamazamanıyoluxurlar. Tarladayoluxmazamanıcavanbitki-lərinyarpaqlarısaralırvəölüşgəyir. Ölüşgəməyarpaqlarınucundanbaşlayırvəaşağıyadoğrugedir. Bitkilərtezlikləsoluxurvəməhvolurlar. Cavansoğanaqlarınköklərin dəvəpulcuqlarındaağxətlimitselvəyarısuluçürüməəmələgəlir. Onunsəthindəisəbeləto-xumanınölçülərinəoxşarqarasferiksklerosiyalarmeydanaçıxır. Xəstəlikgecinkişafedənzamantarladabitkiyarpaqlarınınölüşgəməsinadirhallardaqeydəalınırvəsimptomlarməhsulyığımıdövrümüşahidəolunur. Soğanağındibindəkiçiksklerosiyalıağmitselyaxşıgörünür.

39. Soğanaqlarınyaşılkifəoxşarçürüməsivəya • pensilliyoz- Penicillium sp. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Moniliaceaefəsiləsi, Penicilliumcinsi Biolojiqrupu: Saprotrof

40. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Saxlamazamanısarımsağınəntəhlükəlixəstəliklərindənbiriolmaqla, əmtəəlikməhsulunkeyfiyyətinipisləşdirir, tonlarlaməhsulseçilə-seçiləçıxdaşedilir. Xəstəliyinilkindövrlərindəsarımsağınayrı-ayrıdişlərisolğunlaşır, ölüşgəyir, toxumanınşirəlihissəsindəşəffaf-sarırənglikiçikbasıqləkələrmeydanaçıxır. Beləsirayətlənmişsarımsaqdişləri 7- 10 günmüddətindəyumşalır, ləkələrəvvəlcəşəffaf, ağtə-hər, 3-5 günondansonraisəyaşılkifəoxşarörtükləseçilir. YuxarıdagöstərilənyaşılkifəbənzərörtükPenicilliumgöbələyininmit-selindənvəsporlarındanibarətdir. Buzamangünlərkeçdikcəxəs-təlikdahadadaxilidişlərədoğruyayılır, daxilidişlərbüzülür, qaralırvəparçalanmağabaşlayır. Qurupulcuqlardişlərəsıxyapışmırlar. Qurupulcuqlaraltındapatogeninyaşılvəyayaşıl-göyrənglisəpələnənsporkütləsiyığılır. Beləpulcuqlarkəsildikdəsporkütləsihavayasəpələnir. Yoluxmuştoxumayumşaqkütləyəçevrildiyindənsoğanağaəllətoxunduqdaboşgörünür.

46. Məxməriləkəlikvəyaalternarioz – Alternariaporri (Ell.) Cif. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Alternariacinsi Sinonimi: Macrosporiumporri Ell., AlternariaalliiNolia Biolojiqrupu: Hemibiotrof

47. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikləmədənisoğanınbütünnövləriyoluxur. Əvvəlcəxəstəlikçoxilliksoğandameydanaçıxır, bundan 3-4 həftəsonraisəpatogenbaşsoğandamüşahidəedilir. Soğanaqlarıbasırdıqdan 2-2,5 aysonrabitkininyarpaqvə çiçəkdaşıyanzoğlarındaxəstəliyinsimptomlarıəmələgəlir. Busimptomlaryaxşıgörünənkonsentrikzonallıqlaseçilənuzunsovyumurtayaoxşarməxməriləkələrdənibarətdir. Soğanınbirçoxnövlərindələkələriri, elliptik, məxmərirənglidir. Toxumoxlarında, toxumluqbaşcıqlarınaltındahəlqəvi, məxməriçalarlıtündbənövşəyiləkələrformalaşır. Belələkələrinölçüsü 4-6 sm-əqədərolabilir. Xəstəliyitörədəngöbələyinmitseliçoxhüceyrəli, cavanyaşdaağ, nisbətənsonraisəzeytuni-qonurrənglidir. Konididaşıyanlartək-təkvəyaqruphalında, düzvəyaəyri, arakəsməli, boz-qəhvəyi, ölçüləri 100-120 x 5-10 mkm-dir.