GENERO-BERDINTASUN LEGEA: IDATZIZKO KOMUNIKABIDEEK EGINDAKO ENKOADRATZEA

1. 1. SARRERA 2. METODOA 5. BIBLIOGRAFIA-AIPUAK 4. ONDORIOAK 3. EMAITZAK GENERO-BERDINTASUN LEGEA: IDATZIZKO KOMUNIKABIDEEK EGINDAKO ENKOADRATZEA La ley de igualdad de género: un estudio sobre el encuadre realizado por la prensa escrita Maider Larrañaga*, Garbiñe Ortiz, Lorena Gil de Montes & Jose F. Valencia Gizarte-Psikologia eta Portaera-Zientzien Metodologia Saila (UPV/EHU) ABSTRACT Ikerlan honetan, idatzizko prentsak emakumeen eta gizonen berdintasunerako legea nola aurkezten duen aztertzen da, Espainiako estatuan eta Euskal Autonomia Erkidegoan. Helburuak honako hauek ziren: legearen agerpena kopuruetan ezagutzea, baita egunkarietako editorialak enkoadratzean (framing edo markoetan) agertzen ziren esanahi-sistemak ezagutzea ere. Horretarako, hainbat ideologiatako (ezkerra vs eskuma) eta hedadura-eremutako (estatala vs lokala) zortzi egunkarietan legeari buruzko editorialak eta iritzi-saileko gainontzeko artikuluak bildu ziren, legea onartu baino urte bete lehenagotik legea onartu eta urte betera (2004tik 2007ra). Gainera, artikuluen kutsu ebaluatzaileei buruzko eduki-analisia egin zen, eta editorialak bost markoren erabileraren arabera sailkatu ziren (erantzukizunaren egozpena, pertsonekiko interesa, gatazka, moraltasuna eta ondorio ekonomikoen markoak). Emaitzen arabera, egunkarien arteko ezberdintasun estatistikoki esanguratsuak egon ziren, bai argitaratutako artikulu kopuruan eta ebaluazio orokorrean, bai editorialetan erabilitako markoetan. Ondorioetan eztabaidatzen dira emaitzok. El presente trabajo analiza el tratamiento que la prensa escrita realiza sobre la ley para la igualdad efectiva de mujeres y hombres en el contexto del estado español y la comunidad autónoma vasca. Los objetivos eran conocer la representación en cifras de dicha ley, así como los sistemas de significados subyacentes en términos del encuadre (marcos o framing) dado a los artículos editoriales. Para ello, se recogieron las editoriales y demás artículos de opinión relativos a la ley de ocho diarios de diferente ideología (4 izquierda vs 4 derecha) y cobertura (4 estatal vs 4 local), de cara a analizar la distribución de las publicaciones un año antes y un año después de la aprobación de la ley (de 2004 a 2007). Además se realizó un análisis de contenido sobre el tono evaluativo de los artículos y las editoriales se categorizaron en función de la utilización de cinco marcos (atribución de responsabilidad, interés humano, conflicto, moralidad y económico). Los resultados mostraron diferencias estadísticamente significativas entre los diarios en función de la ideología y de la cobertura de los diarios, tanto en el número de publicaciones y su evaluación general, como en encuadre utilizado en las editoriales. En las conclusiones se discuten estos resultados. • Legearen agerpena kopuruetan (1.irudia): ideologiaren eta hedadura-eremuaren araberako ezberdintasunak (X2(3)=30,63; p < 0,001). • Ikerketa-objektua: Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legea (Eusko Legebiltzarrak onartutako otsailaren 18ko 4/2005 Legea eta Gorte Nagusiek onartutako 2/2007 Lege Organikoa) prentsa idatzian. • Helburuak: Egunkarien ideologiaren arabera eta hedadura-eremuaren arabera, • Legearen agerpena kopuruetan ezagutzea • Legeari buruzko ebaluazio orokorra ezagutzea • Eta legea aurkezteko egunkariek erabiltzen dituzten markoak ezagutzea • …denbora-dimentsioa ere kontutan hartuta • Marko teorikoa: • Agenda-Setting teoria (McCombs & Shaw, 1972): komunikabideek hitz egin eta pentsatzen ditugun gaiak zehazten dituzte (zeri buruz). Komunikabideek gaiei buruz zer pentsatzen den ere eragiten dute (zer/nola) (McCombs et al., 2000) • Framing (Goffman, 1974; Entman, 1993; Scheufele, 1999): errealitate soziala aurkezteko komunikabideek erabiltzen dituzten markoak (problemak adierazteko era, interpretazio-eskemak ) • Framing-ari buruzko ikerketek albisteetan marko anitz aurkitu badute ere (Neuman et al 1992). Baina Semetko eta Valkenburg autoreek (2000) landutako bost markoek lortu dute adostasun zabalena: • Gatazka markoa: pertsonen, taldeen edota instituzioen artean gerta daitezkeen gatazkak adierazten ditu. • Pertsonekiko interesaren markoa: arazoari giza irudia edo kutsu emozionala ematen dio (pertsonalizatzea). • Moraltasun markoa: arazoa moraltasun edota preskripzio sozial edo erlijiosoen ikuspuntutik aztertzen du. • Ondorio ekonomikoen markoa: arazoak pertsona, talde, instituzio, herrialde edo lurralde bati ekar dakizkiokeen ondorio ekonomikoak adierazten ditu. • Erantzukizun-egozpenaren markoa: arazoaren kausa edo konponbidea gobernu, pertsona edo talde bati esleitzen dio • Legeari buruzko ebaluazio orokorra (1. taula): ideologiaren eta hedadura-eremuaren araberako ezberdintasunak (X2(3)=90,41; p < 0,001). • Legearen aurkezpena markoetan (2. irudia): A B C D E A: Ideologia (F (1,80)=5,345; p< 0.05); B: Ideologia * Hedadura-eremua (F (1,80)=9,48; p< 0.05); C: Hedadura-eremua (F (1,80)=5,71; p< 0.05); D: Ideologia (F (1,80)=15,91; p< 0.001); E: Ideologia * Hedadura-eremua (F (1,80)=12,18; p< 0.001) • Aldagai aurresaleak: egunkarien ideologia (2: ezkerra-eskuma) eta hedadura-eremua (2: estatala-lokala). • Irizpide-aldagaiak: iritzi-artikulu kopurua, kutsu ebaluatzailea (aldekoa, neutroa, kritikoa edo aurkakoa) eta artikuluen markoak (gatazka, pertsonak, moraltasuna, ondorio ekonomikoak eta erantzukizuna). Epaileen arteko adostasuna: 0.80tik gorako Kappa indizeak. • 2004 eta 2007 urte bitartean legea aipatzen zuten 356 iritzi-artikulu aztertu ziren; horietatik 84 (% 23’6) editorialak ziren. • Ezkerreko egunkariek iritzi-artikulu gehiago argitaratu zuten, batez ere, lokalek eta hasierako urteetan, euskal berdintasun legeak estatuko egunkarietan izan zuen oihartzun txikiagoaren ondorioz, besteak beste. Gainera, legearen aldeko iritzi gehiago jaso zuten, ikuspuntu kritiko gehiago bazegoen ere. • Erantzukizun markoa ezkerreko egunkariek eskumakoek baino gehiago erabili zuten, moraltasun markoa eskumakoen artean erabiliagoa zen, ordea. Pertsonekiko interesaren markoa egunkari lokalek gehiago erabiltzen zuten estatukoek baino.Azpimarratzekoa da genero-berdintasunerako legea aurkezteko ondorio ekonomikoen markoa izan duen agerpen ahula. • Hausnarketarako: Komunikabideek errealitatea eraikitzen dute etaerabilitako markoek iritzi publikoan eragin handia dute. Zelako iritzia du jendeak genero-berdintasun legeaz? Entman,R. (1993). Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm. Journal of Communication, 41, 51-58. Goffman, E. (1974). Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. New York: Harper & Row. McCombs, M. & Shaw, D.L. (1972). The Agenda-Setting Function of Mass Media. Public Opinion Quarterly, 36, 176-187. McCombs, M., López-Escobar, E. & Llamas, J.P. (2000). Setting the agenda of attributes in the 1996 Spanish general election. Journal of Communication, 50 (2), 77-92. Neuman, W.R., Just, M.R. & Crigler, A.N (1992). Common Knowledge. Chicago: The University of Chicago. Scheufele, D.A. (1999). Framing as a Theory of Media Effects. Journal of Communication, 49 (4), 103-122. Semetko, H. & Valkenburg, P. (2000). Framing European Politics: A Content Analysis of Press and Television News. Journal of Communication, 50 (2), 93-109. *Harremanetarako:maider.larranaga@ehu.es