LINUX, Açık Kaynak ve Akademik Uygulamalar

1. Mustafa Akgül Linux Kullanıcılar Derneği Akgul@lkd.org.tr, akgul@bilkent.edu.tr LINUX, Açık Kaynak ve Akademik Uygulamalar

2. Dağıtımlar Yazılımlar Neler yapılabilir? Özet • Tarihçe • Özgürlük Çeşitleri • Lisans farklılıkları • Yazılım üretim modeli • Yeni iş modelleri • Sayılar • Yapılar • Yazılım örnekleri Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 2

3. Tarihçe • 80 öncesi • Stallman, MIT, GNU (Gnu is Not Unix!) • Torvalds and Linux • Open Source – Raymond • OSL, Linux International Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 3

4. Özgürlükler • 1. Kısıtsız kullanım • 2. Yazılımı gereksinimlere uyarlama • 3. Ücretli/ücretsiz dağıtım • 4. Değişiklikleri dağıtma • Binanın planına sahip olma • Arabanın kaportasının kapalı olması Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 4

5. Lisans Farklılıkları • Lisans yazılımın sahibi ile kullanıcısı arasında sözleşme • Kapalı yazılım-”propriety “ • 60+ lisans var: BSD, Açık kaynak, GPL • Değişiklikleri yayınlama/dağıtma • GPL, copyleft, “virutik” • GPL, LGPL 3. sürüm p Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 5

6. Yazılım Üretim Modeli • “Catedral and Bazaar” modeli • İnternet’in ürünü: dagıtık bir yapı • Tam zamanlı, gönüllü, pro/amatör • Demokratik, hiyararşik: tek model yok • Debian’da 1300 developer, kernel-l 2000 • Çok sık çatallaşıyor, biraz kaotik Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 6

7. Yapılar! • İnternet temelli, gönüllü, yarı kaotik • Kernel, standart, • OSL- open software Libraries • Linux İnternational • Open source initiative • LUG- Linux user groups • Ticari destek Aralık 2004 Açık Kaynak Dünyası 7

8. Sayılar: Source Forge • 127K proje, 1372K kayıtlı kullanıcı • Topics: 154K • scientific/engineering: 11700 • Database: 6000 • Education: 3800 • Clusturing: 400 Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 8

9. savannah.gnu.org • 2600 proje, 44K kayıtlı kullanıcı • 300 Gnu proje • 2300 non-gnu • FSF/UNESCO free software directory • 4900 paket Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 9

10. freshmeat.net • 75 000 proje • scientific/engineering 3200 (astronomy 149, bioinfo 192 , chemistry 96, math 514) • Education 1100 • Internet 12000 • Database 2200 Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 10

11. Yeni İş Modelleri • Nasıl Para Kazanıyorlar ? • Destek: telefon, e-posta, fiziki ziyaret • Yazılım desteği, uyarlama • Danışmanlık • Farklı sürümler; sürümü “kapalı” da kullan • Niye yapıyorlar: paylaşmak, tanınmak, saygı görmek, başka iş almak Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 11

12. Openoffice (+) Mozilla, firefox, thunderbird (+) Gimp (+) Tex/latex(+), Lynx Gcc, dev (+) Multimedia Clamav (+) Yazılım Örnekleri • Web: Apache %70 (+) • Mail: postfix, qmail, sendmail, ... • Samba: NT for unix! • PHP (+) • Mysql (+), postgresql • Squid, • Dansguardian Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 12

13. Octave Jbass, tomcat, Stat: R, DAP, StatistX Grass, openGIS GNU LP, C++ lib İmage, crypto, visual openSSL, openLDAP Amavisd-new,amavis Yazılım Örnekleri: II • Perl, Python,Java, c++ • Htdig, glimpse, z3950 harvest, yaz, ASF • Bind, dig • İptables, ...(firewall) • Zebra (routing) • Paralel, cluster • Amavis-ng,amavisperl Aralık 2004 Açık Kaynak Dünyası 13

14. AB: güvenlik, FW6 Munih belediye Mexica: 150K lab Brezilya: yerel Linux NSA Selinux – ABD Ülke Örnekleri • Çin: redflag, ++ • Cin-kore-japonyaortak • Hindistan: linux, yazılım geliştirme, e-devlet • Pakistan: yerel Linux • İspanya: Eslnx?, bel. • İtalya: yerel yön. Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 14

15. IBM 239, hp 159, dell 22, cray 16, sgi 12, Intel 300, amd 80, power 80 Us 299, uk35, jp29, ch28, de18 in 11 Amerika, 311, eu 84, asya 91, okya 13 af 1 Top 500 • 110/140 linux olmayan • Cluster: 364, MPP: 98 constellation 38 • Gigabit ethernet: 256 • Uygulama: (cogu belli degil); finans, geofizik, iklim, elektronik Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 15

16. Yazılım sanayi Her yerde kullan: gömülü, masaüstü, sunucu, süper... Beraber üretim Mütevazı donanım Hetorejen ortam Niye Linux • Ögrenme/deney ortamı • Güvenli • Tasarruf • Uyarlanabilir • Rekabet avantaji • İnsana yatırım Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 16

17. Linux Kullanıcıları Derneği • 1994 linux@bilkent.edu.tr • 1995 inet-tr • 1996 inet-tr, linux.org.tr • İnet-tr, AB, İnternet Haftası • 2000 Mayısı LKD Kuruldu • Linux ve Özgür Yazılım, açık kaynak • Kullanıcı, geliştirici, kurum, firma; çerceve Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 17

18. LKD - II • Camia ve yurttaş için portal ve platform • Sürekli seminer: ankara, istanbul, izmir? • Gezici seminer: 30+ il, 70 ziyaret • Klasik: inet-tr, AB, i-hafta • Linux ve Özgür Yazılım Şenliği, 1-1.5K • Listeler: ayda 1 milyon ileti • ftp (160 giga), web’ler; 850 üye Aralık 2004 Açık Kaynak Dünyası 18

19. Linux Nedir ? • İnternetin ürünü, bilişimin asi çocuğudur • İş yapma biçimi, yazılım geliştirme felsefesi • Sadece teknik değil, sosyolojik bir olgu • Çekirdek, işletim sistemi, binlerce yazılım • Cep telefon, süper bilgisayar, masa üstü • Sunucu, yönlendirici, gömülü • Mütevazı donanım, hotorejen sisteme uygun Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 19

20. Bilgi Toplumuna Doğru • İnternet - Bilgi Toplumu • Bilim, teknoloji, ar-ge, inovasyon • Beyinsel emek, entellektüel sermaye • Yaratıcı birey, üretici/tüketici birey • Hiyararşı yıkılıyor, yatay/network örgüt • Ekosistem, rekabirlik • Katılımcı, saydam yönetim; her yerde STK Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 20

21. E-türkiye, e-devlet • Ülkenin yeniden yapılanması: e-türkiye • Devletin yeniden yapılanması: e-devlet • E-devlet, e-türkiye için öncü güç • Bilgisayarlaşma, internet olmazsa olmaz! • Ama, felsefe, insan, organizasyon önemlidir • Bu bir süreçtir • Bilgi toplumu bir tercih meselesi değildir! Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 21

22. Linux ve e-devlet • Linux ucuz, yüksek başarımlı, güvenli, güvenilir ve dolayısıyla verimli alternatif • En kritik ve yüksek başarım işleri • En yaygın uygulamalara talibiz: ofis, internet; barış içinde yaşabiliriz • İhtiyaca uygun yazılım geliştirmek, uyarlamak, var olan binlerceyi kullanmak, üretileni paylaşmak Aralık 2004 Açık Kaynak Dünyası 22

23. Dünya’da Neler oluyor? • Hemen her ülkede ciddi bir yöneliş var • Eavrupa kapsamında güvenlik ve kamu • Çin, çin-kore-japonya, malezya, ispanya, . • Abd, ingiltere, almanya, rusya, italya • Türkiye’de: üniversiteler, ISS’ler, Hükümet, • Merkez bankası, İnönü, izmir ekonomi • Yerelnet, yerelbilgi, eliar Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 23

24. Linux ve e-türkiye • Linux bir öğrenme ve deney ortamıdır! • Teknoloji üretmek zorundayız! • Binlerce bilişimci yetişmeli • Bunların yolu Linux’dan geçer • Donanım ve yazılım tasarrufu Linux’la • Eski bilgisayarlar, sayısal bölünme • Ulusal işletim sistemi, uludağ projesi Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 24

25. Linux ve Eğitim • Her okula internet, her okula Linux • Her öğrenci Linux’ü ve openofis’i görsün • Pilot projelerle tüm seçenekler denensin • Linux sunucular: firewall, yönlendirici, web, e-posta, listeci, ... • Her okul, ögretmen ve öğrenciye web • Okul lab’i çevrenin icafe’si olsun • Eğitimi zenginleştirici kullanım Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 25

26. Ne Yapmalı? • Linux’u ciddiye alın, tanışın! • Linux sunucu ve masaüstünüz, (virus, dns) • Sunucularınızı, taşımadınızsa, linuxa ... • Yazılımlarınızı platform bağımsız yazın • Açık kaynak kod’tan ve Linux camiasından • Yazılımları paylaşın ve beraber üretelim • Ulusal işletim sistemi, ulusal yazılım sanayi Aralık 2004 Açık Kaynak Dünyası 26

27. Biz Ne Yapabiliriz? • Linux gelecektir! • Bilişim tüm sektörler için önemlidir, • Linux bilişimin her boyutu ve toplumun her kesimi için önemlidir • Biz STK olarak buradayız! Yardıma hazırız • Platform ve katalizör olarak varız Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 27

28. Biz Ne Yapabiliriz? • Linux gelecektir! • Bilişim tüm sektörler için önemlidir, • Linux bilişimin her boyutu ve toplumun her kesimi için önemlidir • Biz STK olarak buradayız! Yardıma hazırız • Platform ve katalizör olarak varız Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 28

29. Dağıtımlar • Dağıtım: çekirdek ve çeşitli paketlerden oluşan bir hedef kitle için işletim sistemi • Live-CD(Çalışan), kurulan, flash, disket • 500+ , yarısı çalışan • Dağıtım bağımlılık yaratır: güncelleme • Rpm: Redhat, mandrake, suse, ++ • APT (deb) : debian, knoppix, ubuntu ... • Tgz: slackware, Slack

30. Dagıtım-II • Camia: debian, slackware, fedora-core, ... • Ulusal: pardus, redflag, linEx, alinux, parsix • Kaynak: gentoo, LFS, Source Mage • Rock Linux: Dagıtım hazırlamak için • Major: redhat, Mandriva, Suse, ubuntu (ticari) • PclinuxOS, ubuntu, mepis, yoper, xandros, adamantix, linspire, libranet: bireysel • Turkiye: turkuaz, gelecek, truva, turkix, boreas, universiteler (ulakbim, bilgi, inönü)

31. Dagıtım-III • Redhat +: Centos, Lineox, Scientific L, Tao, whitebox (EL), SME , Trustix, (36) • Debian: 52, progeny, linEx, ... • Mandriva: Edulinux. SAM, pclinuxos, abeledu (7) • Slackware: university linux, zipspeak, (23) • Fedora: (11) italyan, polanya, alman, arab • Power user: (83) Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 31

32. Dagıtım-IV • Distro top 10: ubuntu. Mandriva, suse, fedora, debian, knoppix, mepis, gentoo, slackware, xandros • Live: Knoppix, Mepis, pclinuxos, slax, damn small • Source: gentoo, source mage, LFS, RockL, Lunar L • Multimedia: GeeXbox, MoviX, dyne:bolic, Agnula, Medialinux, musix, videolinux • Başlangıc: xandros, Mepis, linspire, pclinuxos, ark • Firewall/secure: Devil, astro, clarkconnect, smoothwall, IPCop, progeny, trustix, engarde, sectoo Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 32

33. Dagıtım-V • Gömülü: ipodlinux, flight linux(NASA), siemens, linuxROM(flash), midori(transmeta), cyoto, RT/Elinos (realtime) • BioBew: clustor and bioinformatics • dnalinux.com: dna analizi veicin yazilim, veri, bioinformatics • Bioknoppix, open-bio.org • bioinformatics.org/software/ Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 33

34. Yazılımlar • Development araçları ve ortamları • (gcc ailes:, c, c++, g77, g95, gfortan, java, ada; pascal, lisp'', perl python, php lush, objective-c..., debugger, make, profiler, lex/flesk, yacc/bison), editors ... • IDE (KDevelop, ...) • Cvs, prcs, submersion, gbuild • Library'ler ve paketler Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 34

35. Yazılımlar-II • Genel amacli Matematik Paketleri: • Octave, scilab, Rlab, R • Scientific Python. Yorick, Algea • Maxima, jacal, gTybalt (sembolik) • Bc calc./language, istenilen precision da Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 35

36. Yazılımlar-III • GSL – Gnu Scientific Library (hersey!) • Netlib.org, GAMS (math.nist.gov) • oonumerics.org/oon OONumerics • GiNacs – C++ ile sembolik hesaplama • Lapack, FFT, ARPACK • Computational Fluid Dynamic Codes Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 36

37. Yazılımlar-IV: Graphics • GNUplot • NCAR , NetCDF • OpenDX, • Imlib3D • MayaVi, visualisation • ..... Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 37

38. Yazılımlar-IV: clusters • Howto: Beowulf, Parallel Pr., SMP • MPI- Massage Passing Interface • LAM – Local Area Multicomputer - • PVM – Paralel Virtual Machine • MayaVi, visualisation • Gaglia – cluster monitoring system Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 38

39. Biz Ne Yapabiliriz? • Linux gelecektir! • Bilişim tüm sektörler için önemlidir, • Linux bilişimin her boyutu ve toplumun her kesimi için önemlidir • Biz STK olarak buradayız! Yardıma hazırız • Platform ve katalizör olarak varız Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 39

40. Bağlantılar • Linux.org.tr seminer.linux.org.tr • acik-kaynak.org.tr • linux.org, gnu.org, freashmeat.net sf.net • ldp.org, linuxquestions.org • gnu.org/software/gsl, directory/science • www.randomhouse.com (astro, bio, chem) • sal.kachinatech.com Agustos 2006 Açık Kaynak Dünyası 40