1 / 92

BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ

BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ. Dr.Deniz BAYINDIRLI. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ. Soru 1 I. Mikroorganizmalar II. İnsan parazitleri III. Hücre kültürleri Yukarıdakilerden hangisi/hangileri çalışma yaşamında karşılaşılan biyolojik risk etkenleri arasındadır?

brygid
Download Presentation

BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ Dr.Deniz BAYINDIRLI

  2. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Soru 1 • I. Mikroorganizmalar • II. İnsan parazitleri • III. Hücre kültürleri Yukarıdakilerden hangisi/hangileri çalışma yaşamında karşılaşılan biyolojik risk etkenleri arasındadır? a) Yalnız l b)l,ll c) II,III d) I,II, III

  3. Açıklama: Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde akla, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen (genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil) mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleri gelir. Cevap: d

  4. Soru 2 • Aşağıdakilerden hangisi enfeksiyon zincirinin aşamalarından biri değildir? a) Uygun olmayan kişi b) Konakçı c) Bulaşma yolu d) Enfeksiyon etkeni

  5. Açıklama: Enfeksiyon zinciri, mikroorganizmanın enfeksiyon oluşturabilmesi için geçmesi gereken aşamalar olup bu aşamalar şunlardır: • 1. Enfeksiyon etkeni • 2. Enfeksiyon kaynağı • 3. Çıkış kapısı • 4. Bulaşma yolu • 5. Giriş kapısı • 6. Uygun kişi (konakçı)

  6. Soru 3 Aşağıdakilerden hangisi enfeksiyonların bulaşma yollarından biri değildir? a) Vektörler c) Hava b) Virulans d) Temas

  7. Açıklama: Enfeksiyonların bulaşma yolları şunlardır: • Doğrudan temas • Dolaylı temas • Hava ile • Araçlarla • Vektörlerle Cevap: b

  8. Soru 4 Aşağıdakilerden hangisi mesleki bulaşıcı hastalıklardan biri değildir? • Şarbon b) Bruselloz c) Tüberküloz d) Silikoz

  9. Açıklama: Şarbon, bruselloz ve tüberküloz mesleki bulaşıcı hastalıklardandır. Silikoz ise, mesleki solunum sistemi hastalığı olup silis tozlarının solunması sonucunda oluşur. Cevap: d

  10. Soru 5 Tüberküloz, difteri, boğmaca, meningokoksik menenjit gibi enfeksiyonlar hangi tür enfeksiyonlardır? • Bakteriye! b) Viral c) Edinsel d) Histoplazmosis

  11. Açıklama: Özellikle sağlık çalışanlarında sık görülen enfeksiyonlar şunlardır; Bakteriyel enfeksiyonlar: Tüberküloz, meningokoksik menenjit, gastrointestinal sistem enfeksiyonları, lejyoner hastalığı, difteri, boğmaca Viralenfeksiyonlar: Hepatit B, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği veya varisella zoster, herpes enfeksiyonları, sitomegalovirüs enfeksiyonları, edinsel bağışıklık yetersizliği sendromu Diğer enfeksiyonlar: Histopiazmosis vb.

  12. Soru 6 Hepatit B hastalığı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Hastalıktan korunmak için sağlam insanlara yönelik alınabilecek bir önlem yoktur, b) Hastalığın en yaygın bulaşma yolları, kan ve kan ürünleri ile temas ve cinsel ilişkidir. c) Hastalık, üreyen virüse karşı vücudun bağışıklık sisteminin cevabı sonucu karaciğer hücrelerinin yok olmasına neden olur. d) Hastalığın etkeni bir DNA virüsüdür.

  13. Açıklama: Hepatit B hastalığının etkeni bir DNA virüsüdür. Hastalığın en yaygın bulaşma yolları, kan ve kan ürünleri ile temas ve cinsel ilişkidir, Hepatit B, üreyen virüse karşı vücudun bağışıklık sisteminin cevabı sonucu karaciğer hücrelerinin yok olmasına neden olur. Kuluçka süresi 1 ile 6 ay arasında olup ortalama 3 aydır. Hastalığın akut dönemde özgün bir tedavisi yoktur. Ancak kronik aktif hepatitierde, bazı koşullarda alfa interferon tedavisi ile kısmen başarılı sonuçlar alındığı bilinmektedir. Özellikle; kan bankaları, diyaliz üniteleri, laboratuvarlar, diş klinikleri, hematoloji ve onkoloji bölümleri, ameliyathane gibi birimlerde çalışanlar risk altındadırlar. Bütün bulaşıcı hastalıklarda olduğu gibi korunma yöntemlerini iki ana başlık altında toplanabilir:

  14. Kaynak ve bulaşma yollarına yönelik olanlar • Sağlam insanlara yönelik olanlar İlk grupta yer alan önlemler arasında; iyi hijyenik koşulların sağlanması, kan ve kan ürünlerinin kontrolü, virüs taramaları, bulaşma yollan ve korunma yöntemleri konusunda sağlık çalışanları ve riskli grupların eğitimi, bildirim zorunluluğu, sağlık kurumlarında tek kullanımlık eldiven, şırınga ve iğne gibi malzemelerin kullanımı sayılabilir. Bu önlemler dikkatlice uygulandığında, hem toplumun bütününde, hem de sağlık çalışanlarında Hepatit B riski azalır. Sağlam insanlara yönelik önlemlerin en başında ise aktif bağ ışıklama gelmektedir. Cevap: a

  15. Soru 7 • Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğe göre biyolojik etkenler kaç grupta sınıflandırılmıştır? • 3 b)4 c)5 d) 6

  16. Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesine göre; biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda sınıflandırılır: • Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler • Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler

  17. Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler • Grup4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler Cevap: b

  18. Soru 8 Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir işyerinde risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki bilgilerden hangisi gerekli değildir? a) İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması b) Yetkili makamların işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki önerileri c) Yaptıkları işle bağlantılı olmayarak işçilerin yakalandığı hastalıklara ilişkin bilgiler d) İşçilerin işleri sonucunda ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler

  19. Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine göre; biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir işyerinde risk değerlendirmesi aşağıdaki bilgiler dikkate alınarak yapılır: • İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması • Yetkili makamların işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki önerileri • İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler • İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler • Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak işçilerin yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler Cevap: c

  20. Soru 9 Aşağıda belirtilenlerden hangisi işçilerin biyolojik etkenlere maruziyetinin en aza indirilmesi için alınacak önlemlere uygun değildir? • Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir. b) Maruz kalan veya kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur. c) Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması veya sızmasının önlenmesi veya azaltılmasını sağlayacak şekilde uygulanır. d) Maruziyetin önlenmesi için öncelikle kişisel korunma yöntemleri uygulanır

  21. Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesine göre; işveren, işçilerin maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için özellikle aşağıdaki önlemleri alır: • Maruz kalan veya kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur. • Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir. • Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda kişisel korunma yöntemleri uygulanır. • Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması veya sızmasının önlenmesi veya azaltılmasını sağlayacak şekilde uygulanır.

  22. Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğer uyarı işaretleri de kullanılır, • Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır. • Gerekiyorsa ve teknik olarak mümkünse, kullanılan biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam dışında bulunup bulunmadığının belirlenmesi için ölçümler yapılır. • Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra işçiler tarafından güvenli bir biçimde toplanması, depolanması ve işyerinden uzaklaştırılması, güvenli ve özel kapların kullanılması da dâhil uygun yöntemlerle yapılır. • Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır. Cevap: d

  23. Soru 10 Çalışma yaşamında biyolojik risk etmenleriyle karşılaşma olasılığı aşağıdaki iş alanlarından hangisinde daha fazladır? • Boya işleri b) Hayvancılık c) Metal işleri d) Ağaç işleri

  24. Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin Eklerinde ki listeye göre biyolojik etkenlere maruziyetin olabileceği işlerşunlardır: • Gıda üretilen fabrikalarda çalışma • Tarımda çalışma • Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma • Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dâhil morglarda çalışma • Mikrobiyolojik teşhis laboratuvarları dışındaki kliniklerde, veterinerlik ve teşhis laboratuvarlarında çalışma • Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma • Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma Cevap: b

  25. PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ Soru 1 I. İş analizi II. İş tasarımı III. İş örgütlenmesi IV. İş yönetimi Psikososyal tehlike, yukarıdakilerden hangilerinin gerçekleştirildiği toplumsal ve çevresel koşulların psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol açma potansiyeli taşıyan boyutlarıdır? • a) I, II, III, IV b) I, II, IV c) II, III, IV d) III, IV

  26. Açıklama: Psikososyal tehlike; iş tasarımının, örgütlenmesinin ve yönetiminin gerçekleştirildiği toplumsal ve çevresel koşulların psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol açma potansiyeli taşıyan boyutları olarak tanımlanmaktadır. İşin gerekleri işçinin bilgi, beceri ve gereksinimleriyle çatıştığında ve işçinin işi üzerindeki denetimi ve işi ile ilgili sosyal desteği yetersiz olduğunda, iş ve yarattığı psikososyal tehlikeler stres yapıcı özellik kazanarak sağlığı etkilemeye başlar. Bu da psikososyal risklerin oluşmasına neden olur. Cevap: c

  27. Soru 2 Aşağıdakilerden hangisi stresin temel yaklaşımlarından değildir? • Biyolojik yaklaşım b) Mühendislik yaklaşım c) Psikolojik yaklaşım d) Fizyolojik yaklaşım

  28. Açıklama: Stres üç yaklaşım temelinde tanımlanır: • Mühendislik yaklaşımı • Fizyolojik yaklaşım • Psikolojik yaklaşım Cevap: a

  29. Soru 3 Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine göre stres, kişinin çevresinin kişiye yüklediği yüktür? • Biyolojik yaklaşım b) Mühendislik yaklaşım c) Psikolojik yaklaşım d) Fizyolojik yaklaşım

  30. Açıklama: Mühendislik yaklaşımına göre stres; • Kişinin çevresinin kişiye yüklediği yüktür. • Kişide olan değil, kişiye olandır. • Bir semptomlar dizisi değil, nedenler • dizisidir. • Sıklıkla geri dönüşümlüdür. Cevap: b

  31. Soru 4 I. Optimizasyon noktası modeli II. Çaba-ödül uyumsuzluğu modeli III. İş yükü - kontrol - sosyal destek modeli Yukarıda verilenlerden hangisi/hangileri psikososyal kuramsal modellerdir? • Yalnız l b)l,ll c) II, III d) I, II, III

  32. Açıklama: Psikososyal kuramsal modeller şunlardır: • İş yükü - kontrol - sosyal destek modeli • Çaba - ödül uyumsuzluğu modeli Cevap: c

  33. Soru 5 İş yükü - kontrol - sosyal destek modelinde hangi şartlarda düşük iş gerilimi meydana gelir? a) Yüksek karar serbestliği - Düşük iş yükü b) Düşük karar serbestliği - Düşük iş yükü c) Düşük karar serbestliği - Yüksek iş yükü d) Yüksek karar serbestliği - Yüksek iş yükü

  34. Açıklama: İş yükünün ve kontrolün yüksek olduğu durumlarda; yüksek motivasyon ve ustalık duygusu oluşmakta, yüksek iş yükünün gerilim ortaya çıkaran etkisi inhibe olmaktadır. İş yükünün ve kontrolün düşük olduğu durumlarda ise; pasif işler ortaya çıkmakta, öğrenme gereksiniminin zaman içinde yok olmasına ve "kazanılmış umutsuzlukla" sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Kuramsal olarak iş yükünün düşük ve karar serbestliğinin yüksek olduğu çalışma koşulları ideal "düşük gerilimli" işleri oluşturmaktadır. Cevap: a

  35. Soru 6 İş yükü - kontrol - sosyal destek modelinde hangi şartlarda yüksek iş gerilimi meydana gelir? a) Yüksek karar serbestliği - Düşük iş yükü b) Düşük karar serbestliği - Düşük iş yükü c) Düşük karar serbestliği - Yüksek iş yükü d) Yüksek karar serbestliği - Yüksek iş yükü

  36. Cevap: c

  37. Soru7 Çaba - ödülü uyumsuzluğu modelinde hangi şartlarda iş stresi meydana gelir? a) Şirket içi çatışmalar b) İşyerindeki olumsuz fiziksel koşullar c) Kendini işine adamama d) Çaba ve karşılığının dengede kalmaması

  38. Açıklama: İş, düzenli bir gelir için olduğu kadar toplumsal statü ve kimlik için de gereklidir. Böylece, bireysel düzeyde meslekler ile kimlik oluşumu, kendine güven ve yeterlilik arasında bağlantı kurulmuş olmaktadır. Mesleksel statünün gelişimi bireylerin gelişimine katkı sağlar. Ancak bu iki değer karşılıklı etkileşim içindedir. Çalışanlar çaba gösterirlerken bunun karşılığında statülerinin olumlu yönde değişmesi ister ve beklerler.

  39. Bu karşılığın alınmaması durumunda, iş stresi oluşmaktadır. Bu model daha çok hizmet sektörü çalışanlarında, çalışma koşullarının sağlık etkilerinin açıklanmasında kullanılmıştır. Model, kişiye özgü özelikleri dışsal etkenlerle birlikte değerlendirir. Bu iki etken çaba ve karşılığın dengede kalmasını sağlayacak kaynakları oluşturur. Kendini işine adama, çaba ve ödül arasındaki dengesizliğin tolere edilmesinde tampon oluşturur. Bu kişiler aşırı bir onaylanma ve saygınlık beklerler. Bu durum yüksek iş yüküne karşılık düşük karşılık (güvence, ücret vb.) ile birlikte iş stresini oluşturmaktadır. Cevap: d

  40. Soru 8 Aşağıdakilerden hangisi gelişmiş ülkelerdeki çalışanların en temel stres kaynaklarından biri değildir? • Uzun çalışma saatleri b) Zaman baskısı c) İş bitirme tarihinin belli olmaması d) Rol çatışması

  41. Açıklama: Gelişmiş ülkelerdeki çalışanların en temel stres kaynakları uzun çalışma saatleri, zaman baskısı ve iş bitirme tarihinin belli olmasını kapsayan ağır iş yüküdür. Cevap: d

  42. Soru 9 I. Yetersiz iletişim II. Vardiya sistemi III. Üretimin tekdüzeliği Yukarıdakilerden hangisi/hangileri işyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenlerindendir? a) I, II b) Yalnız III c) I, III d) I, II, III

  43. Açıklama: İşyerinde strese yol açan iş ile ilgili özellikler şunlardır: İşyeri ortamı ve iş çevresi bakımından: • Örgütsel kültür ve işlev: İletişim, sorun çözme ve kişisel gelişim olanaklarının yetersizliği, örgütsel amaçların belirsizliği • Örgütsel rol: Rol belirsizliği ve çatışması, sorumluluk • Kariyer gelişimi: Kariyerin durgun, belirsiz ve yetersiz olması, düşük ücret, güvencesiz iş, işe verilen toplumsal değerin yetersizliği • Karar serbestisi ve denetim: Katılımın yetersizliği, iş üzerinde denetimin olmaması • İşyerinde kişiler arası ilişkiler: Sosyal ve fiziksel yalıtılmışlık, kişiler arası çatışma, üstlerle ilişkilerdeki kopukluk, sosyal desteğin yetersizliği

  44. İşin içeriği bakımından: • İş çevresi ve ekipmanlar: Tesis ve ekipmanların güvenilirliği, işe uygunluğu ve ulaşılabilirliği, bakım ve onarımı ile ilgili sorunlar • Görev tanımı: Tekdüze, tekrarlayıcı, parçalanmış ve anlamsız iş, işve işte gelecek belirsizliği • İş yükü ve hızı: Zaman baskısı, iş hızını denetleyememe, aşırı yüklenme • Çalışma süresi: Vardiyalı çalışma, uzun belirsiz veya kesintisiz çalışma saatleri, asosyal çalışma süreleri Cevap: d

  45. Soru 10 Aşağıdakilerden hangisi işyeri ortamı ve iş çevresi bakımından strese yol açan özelliklerden değildir? a) Çalışanın iş üzerinde denetiminin olmaması b) Ekip çalışması c) Çalışanlar arasındaki rol belirsizliği d) Kişisel gelişim olanaklarının yetersizliği

  46. Cevap: b

  47. Soru 11 İşin strese yol açan aşağıdaki özelliklerinden hangisi işyeri ortamı ve iş çevresi ile ilgili değildir? • Örgütsel kültür ve işlev b) İş yükü ve hızı c) Kariyer gelişimi d) Karar serbestisi

  48. Cevap: b

  49. Soru 12 Aşağıdakilerden hangisi işin içeriği bakımından strese yol açan özelliklerden değildir? a) Vardiyalı çalışma b) Monoton iş c) Değişmez çalışma saatleri d) Liyakate uygun yükselme olanağı

  50. Cevap: d

More Related