VASTEN EN VASTENAKTIE

1. VASTEN EN VASTENAKTIE Theologencafé 11 febr 2011

2. Vasten in onze genen??? • Oorsprong - Diverse theorieën • De oermens - Afwisseling tussen goede en slechte tijden - Survival of the fattest • Veertig dagen • Gezondheid • Natuurlijke vastenperiode Theologencafé 11 febr 2011

3. Vasten in de Bijbel • Wel ‘waarom’, niet precies ‘hoe’ (soms wel: ‘hoe niet’) • Geen verplichting (NT)! • Motieven: - Rouw - Berouw en boete - Verzoening - Gunst - Om bidden kracht bij te zetten - Ommekeer bewerkstelligen • Omgaan met de broosheid van het leven Theologencafé 11 febr 2011

4. Vasten in de Bijbel Jes 58, 1-12 Is dit het Vasten dat Ik verkies? Is het niet veeleer je brood delen met de armen, je bekommeren om je medemensen? Als je zo vast, gaat je gerechtigheid voor je uit, en vormt de majesteit van de Heer je achterhoede. Deze tekst is een economische verhandeling tegen uitbuiting (Eelco Fortuyn). Theologencafé 11 febr 2011

5. Vasten in de Bijbel 1 Sam 14, 24-26 ev Jonathan verzet zich tegen het door koning Saul opgelegde Vasten voor de soldaten. Zij moeten immers bekomen van de vermoeienissen van de strijd en op krachten komen. Deze tekst laat ons zien dat we Vasten weloverwogen moeten doen en dat het Vasten niet altijd een goed middel is. Theologencafé 11 febr 2011

6. Vasten in de Bijbel Dan 1, 8-17 Daniël weigert aan te zitten aan de tafel van de Babylonische koning en verkiest zijn eigen dieet, bestaande uit verse groenten en water. Datgene wat je al of niet eet en hoe je met je voedsel omgaat, bepaalt mede je identiteit. ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’ Theologencafé 11 febr 2011

7. Vasten in de Bijbel Mt 4, 1-11; Lc 4, 1-13 Jezus vast 40 dagen in de woestijn om zich voor te bereiden op zijn openbaar optreden en weerstaat de verleidingen van Satan: te veel eten, zucht naar gelding en aanzien en hang naar macht en hebzucht. Theologencafé 11 febr 2011

8. Vasten in de Bijbel Mt 6, 1-18 Aalmoezen geven, bidden en vasten horen bij elkaar. Soberheid, solidariteit en spiritualiteit. Het gaat vooral om de houding waarmee je deze drie zaken doet. Je mag best gezien worden als je bidt, vast of een gift geeft. Dat is heel iets anders dan bidden, vasten of giften geven met het doel om gezien te worden! Theologencafé 11 febr 2011

9. Vasten in de Bijbel 1 Kor 6,12 U zegt: ‘Alles is mij toegestaan.’ Maar niet alles is goed voor u. Zeker, alles is mij toegestaan, maar ik moet me door niets laten beheersen. Laat je niet beheersen door je zaken, maar beheers zelf je zaken. We kunnen door veel dingen al te zeer in beslag genomen worden: eten en drinken, werk en carrière, relaties, imago, hobby’s, sport, het nieuws, vastgeroeste gewoontes, sex ….. Theologencafé 11 febr 2011

10. Vasten in de vroege Kerk • Basis: Mt 9, 14-17, Mc 2, 18-20 en Lc 5, 33-39 • Didaché: enkele dagen voor Pasen • Woensdag en vrijdag • Kerkvaders: - vasten goed voor lichaam én ziel - vasten als basis voor vrede • Augustinus: gierigheid • Quatertemperdagen Foto: Guus Prevoo, Noordwijk 2006 Theologencafé 11 febr 2011

11. Vasten in de RK Kerk: verdere ontwikkelingen • Derde eeuw: uitbreiding tot 40 dagen • Vastenwet • Nat-zat-wat • ‘Vergeestelijking’ in de jaren ’60 en opkomst Vastenakties Foto: Guus Prevoo, Sittard 2008 Theologencafé 11 febr 2011

12. Vasten in de vorige eeuw Op initiatief van kardinaal Alfrink ontstaat in 1961 de Vastenaktie. Het motto is: van vasten-wet naar vasten-aktie. In 2011 zetten we weer een stap: van vasten-aktie naar vasten-aktie Theologencafé 11 febr 2011

13. Huidige regels RK Kerk • Aswoensdag en Goede Vrijdag officiële vastendagen • Eigen geweten van de gelovigen • Niet alleen minder eten en drinken, ook onthouden van andere ‘genoegens’ • Nadruk op bezinning op levensstijl Foto: Guus Prevoo, Wijlré 2008 Theologencafé 11 febr 2011

14. SOBERHEID EN VASTEN • Vasten in vele vormen, van gematigd tot zeer streng • Vasten is lichamelijk én geestelijk, je bént lichaam én geest. • Vasten is geen honger hebben, honger hebben is geen vasten • Vasten is positief (geen schuldgevoel, niet als straf, geen anorexia religiosa) • Vasten mag je relaties met medemensen niet in de weg staan • Vasten doe je in het verborgene (er niet trots op zijn) • Vasten kent een aspect van leeg worden, ballast over boord zetten, beginpunt van ommekeer • ‘Sober’ is niet ‘somber’ (Mt 6,16 ev) Anselm Grün, Vasten, Ten Have Kampen, 2005 Theologencafé 11 febr 2011

15. DEFINITIE • Vasten lijkt terug van weggeweest!!! • Vasten is jezelf gedurende een bepaalde periode iets ontzeggen met het oog op: - een beter omgaan met jezelf - een beter omgaan met medemensen - een beter omgaan met de wereld en dus een beter omgaan met het mysterie dat wij God noemen. Theologencafé 11 febr 2011

16. Ballast overboord zetten • Ommekeer, opnieuw beginnen • Jezelf mogen zijn voor de ander/Ander • Vieren: niets hoeft meer, alle ballast mag overboord (Eric Corsius) Foto: Guus Prevoo Het persoonlijke aspect Theologencafé 11 febr 2011

17. Appèl Het relatieve aspect Emmanuel Levinas Het is het gelaat van de ander Dat een appèl op mij doet En appèl, roeping, betekent: Verplichten zonder dwang (Ontmoet de ander! Liturgiekatern Vastenaktie 2009) Foto: Guus Prevoo Theologencafé 11 febr 2011

18. Verantwoordelijk voor de wereld Het solidaire aspect • Zorg voor een betere wereld - doorheen de struktuur van economie (vergelijk Caritas in Veritate) - inkoopgedrag - milieu • Bondgenoten zoeken om samen solidariteit gestalte te geven Theologencafé 11 febr 2011