Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

1. Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009 Presentatie 11 oktober 2010 Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

2. Indeling presentatie • Rol Algemene Rekenkamer • Achtergronden onderzoek stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009 • Stelsel van integriteitszorg • Verantwoordelijkheden • Conclusies • Aanbevelingen Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

3. Rol Algemene Rekenkamer • De Algemene Rekenkamer is een onafhankelijk hoog college van staat met de taak om onderzoek te doen naar de rechtmatigheid en doelmatigheid bij het Rijk en daaraan verbonden organen • Integriteitszorg is wezenlijk element van de bedrijfsvoering en element van ‘good governance’ • Integriteit is structureel aandachtspunt in de strategie van de Rekenkamer voor de periode 2010-2015 • Nadruk op preventie en niet op repressie • Focus op het functioneren van systemen Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

4. Achtergronden onderzoek Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009 • Doelen: • bijdragen aan de integriteitszorg bij het Rijk door de stand van zaken in 2009 te inventariseren • vooruitgang meten door vergelijking met onderzoek in 2004 • beeld verkrijgen van de beleving van integriteit door ambtenaren • Past in een reeks rijksbrede onderzoeken naar integriteitszorg vanaf 1996 • Publicatie: • overkoepelend rapport (deel 1 en 2) in drukvorm • deel 3 van het overkoepelend rapport en de bevindingen per ministerie alleen op onze website Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

5. Stelsel van integriteitszorg • Organisatorische maatregelen (hard controls) • risicoanalyse • beleid en regelgeving • interne en accountantscontrole • meldingsprocedures (klokkenluidersregeling) en incidentenregistratie • Bevorderen integere organisatiecultuur (soft controls) • waarden en normen • dilemmatrainingen • voorbeeldgedrag management • bekendheid van integriteitsregelingen Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

6. Verantwoordelijkheden • Minister van BZK heeft een coördinerende rol ten aanzien van: • integriteit in de publieke sector in het algemeen • sector Rijk in het bijzonder vanuit werkgeversrol • Elke minister is zelf verantwoordelijk voor de integriteitszorg bij departement en daartoe behorende diensten/agentschappen Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

7. Onderzoeksmethode • Inventarisatie van opzet en bestaan van integriteitsmaatregelen bij dertien ministeries en zes agentschappen/diensten: • Dienst Publiek en Communicatie - AZ • Centraal Justitieel Incasso Bureau - Justitie • Centrale Financiën Instellingen - OCW • Belastingdienst - Financiën • Agentschap Telecom - EZ • College ter Beoordeling van Geneesmiddelen - VWS • Belevingsonderzoek in de vorm van een representatieve internetenquête onder ambtenaren • Analyse meldingen- en inbreukenregistratie Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

8. Conclusies organisatorische maatregelen per thema • Risicoanalyse is een relatief zwak element; denk bijvoorbeeld aan inzicht in kwetsbare werkgebieden (red flags), zoals: • innen (aanslagen, heffingen, leges, premies…) • aanbesteden (aanbestedingen, orders, gunningen…) • uitkeren (subsidies, uitkeringen, toelagen…) • verlenen (vergunningen, machtigingen, keuringen…) • handhaven (toezicht, controle, inspectie, opsporing…) Bron: Algemene Rekenkamer; Studierapport Signaleren van fraude (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007-2008, 31 388, nrs. 1-2) • Uniforme registratie meldingen, inbreuken en bestraffingen nog niet op orde • Rijksbrede coördinatie onverminderd nodig Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

9. Overkoepelend beeld stelsel van integriteitszorg Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

10. Conclusies integriteitsbeleving • Minderheid medewerkers beoordeelt voorbeeldgedrag en ethische sturing door de leiding van de organisatie als positief • Leidinggevenden denken positiever dan niet-leidinggevenden over de integriteit van de eigen organisatie • Bekendheid van medewerkers met integriteitsmaatregelen is beperkt • Uit analyse blijkt dat soft controls en integere cultuur grote invloed hebben op het moreel bewustzijn en de integere werkhouding van medewerkers Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

11. Bekendheid regelingen Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

12. Aanbevelingen • Inhaalslag maken bij de vier achterblijvende ministeries • Behoud van het bereikte niveau bij de andere ministeries, ondanks taakstellingen en heroverwegingen • Risicoanalyse toepassen om maatwerk te bereiken • Inzet van soft controls doorzetten met specifieke aandacht voor: • de voorbeeldrol van het management • de mogelijk te optimistische perceptie bij het management • de bekendheid van integriteitsmaatregelen • Uniforme Registratie Integriteitsschendingen (URI) bij alle ministeries toepassen • Rijksbrede coördinatie door minister van BZK op niveau houden Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009