Dialog …, dialog …, dialog …, dialog … , dialog …

1. Dialog …,dialog …, dialog …,dialog … , dialog … Renata Omiecińska – Stan dyrektor białołęckiej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej Nr 21

2. Dialog …, dialog …, dialog … Przedstawienie możliwych form diagnozy sytuacji dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i określenie rodzaju oraz zakresu ewentualnej pomocy w kreowaniu ścieżki edukacyjnej.

3. Dialog …, dialog …, dialog … • Jaś… … roztrzepany, myślący o niebieskich migdałach, … nie do końca rozumiejący, o czym mówi nauczyciel … … ta matematyka jest taka trudna … O …, co tam dzieje się za oknem … ???

4. Dialog …, dialog …, dialog … • Karolina … … Boże, żeby mnie dzisiaj nikt nie pytał … … kiedy ten Zygmunt August żył … … nie mam pojęcia - 1354 , czy 1543, czy może 1454 …, zaraz geografia – jaka to długość geograficzna … zaraz długość, czy szerokość … 9 razy 9 = … ???????

5. Dialog …, dialog …, dialog … • Mateusz … 4 + 4 = ???? 7(a + b) + 3(x – y) + (3a x 14b) = ?????? … JAK TO BYŁO ???

6. Dialog …, dialog …, dialog … • Anka … Jaśi ńe było wdomu … Krul karol mieszka na guże w sirud gestyh dżef … … poziom liceum – w sprawdzającym dyktandzie 243 błędy

7. Dialog …, dialog …, dialog … • Zosia … Lekcja: Zosia przepisuje z tablicy to, co Pani zapisała: „Jacek idzie do szkoły”. „ick idźj po zskoy …” ------------------------------------------------------ Przerwa – boję się … albo … (Krzyś) roznosi … szkolne korytarze …

8. Dialog …, dialog …, dialog … • Andrzej …, Hubert …, Ola …, Magda …, Krzysztof … Marzą … i wiedzą, że zrobią to, co zamierzyli … !!!!

9. Dialog …, dialog …, dialog … Każde dziecko ma prawo do szczęścia … Każde dziecko ma prawo do pełnego, wszechstronnego rozwoju swojej osobowości tak pod względem fizycznym, psychicznym jak i społecznym, ma prawo osiągnąć maksimum na miarę swoich możliwości, ma prawo być kochane …………. - Credo Gminnego Programu Pomocy Dziecku i Rodzinie – 1998 r., zarazem credo Zespołu Placówek Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej i obecnej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej Nr 21

10. Dialog …, dialog …, dialog … Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi … • Jakie to dzieci? • O kim mówimy? • Ile tych dzieci jest?

11. Dialog …, dialog …, dialog … • SEN – „specjalne potrzeby edukacyjne” („special educational needs”) 1978 r. – Wielka Brytania: „Warnock Report” Leong C. K.: Children with Specific Reading Disabilities Amsterdam, 1981 „Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to dzieci mające trudności w uczeniu się” (learning difficulties – LD) i/lub wymagające specjalnej organizacji uczenia się.

12. Dialog …, dialog …, dialog … Są to w świetle dokumentu angielskiego z 1978 r.: • dzieci upośledzone umysłowo, • dzieci z uszkodzonymi narządami ruchu, zmysłu (wzroku i słuchu), • dzieci z zaburzeniami mowy, • dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. I … uwaga … - • dzieci wybitnie uzdolnione(do tego terminu jeszcze wrócimy) .

13. Dialog …, dialog …, dialog … Konsekwencją dokumentu angielskiego z 1978 r. jest„Education Act”z 1981 r.: „… wszystkie dzieci niepełnosprawne muszą otrzymać odpowiednią dla siebie, w odpowiednim czasie, bezpłatną państwową edukację i pomoc stosowną do ich indywidualnych nietypowych potrzeb …” Analogiczne dokumenty: Kanada – 1970; Polska – 1975; Australia, Stany Zjednoczone AP – 1976;

14. Dialog …, dialog …, dialog … • Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, 20.11.1959 „… dzieci mają prawo do szczególnej troski i ochrony …”, * * * * „… ludzkość powinna dać dziecku to, co ma najlepszego …”

15. Dialog …, dialog …, dialog … • Genewska Deklaracja Praw Dziecka z 1924 r., • Deklaracja Praw Dziecka z 1959 r.: „… istnieje potrzeba otoczenia dziecka szczególną opieką …”; • dokumenty Unesco: „… nabywanie umiejętności czytania i pisania stanowi jedno z fundamentalnych praw człowieka …”

16. Dialog …, dialog …, dialog … Ile jest dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ? • „Warnock Report” – 20% dzieci ma trudności w uczeniu się (sześcioro w 30. klasie); • prof. M. Bogdanowicz – 10 – 15% dzieci z problemami dysleksji rozwojowej; • prof. B. Rocławski – 2 – 4% dzieci z głęboką dysleksją rozwojową; • prof. J. Stein – 9,4% dzieci między 8 a 16 rokiem życia czyta o 2 odchylenia standardowe poniżej poziomu, jaki wynikałby z ich II (J. Stein, Wielkokomórkowa teoria dysleksji rozwojowej [w:] Dysleksja – od badań mózgu do praktyki, praca zbior. pod red. A. Grabowskiej i K. Rymarczyk)

17. Dialog …, dialog …, dialog … • Krzywa Gausa:

18. Dialog …, dialog …, dialog … • Jakie to są dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w świetle międzynarodowych klasyfikacji?

19. Dialog …, dialog …, dialog … Dwie międzynarodowe klasyfikacje medyczne: DSM – IV : Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznychopublikowany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne – Waszyngton 1994 r. ICD – 10 :Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (International Statistical ClassificationofDiseases and Related Health Problems) - zatwierdzona przez Światową Organizację Zdrowia – Genewa 1992 r.

20. Dialog …, dialog …, dialog … W ICD – 10 zwraca uwagę grupa zaburzeń F80 – F89 … W F80 – F89 między innymi są: • F80 – specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka, • F81 – specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych …

21. Dialog …, dialog …, dialog …

22. Dialog …, dialog …, dialog … • ICD – 10: F80 – F89 • wczesny początek (niemowlęctwo, dzieciństwo), • związek z procesem biologicznego dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego ( tak na marginesie) • stały charakter problemów bez okresów remisji, • brak bezpośredniego związku z problemami neurologicznymi w sensie medycznym, zaburzeniami zmysłowymi, upośledzeniem umysłowym i czynnikami środowiskowymi (ale ww. kategorie mogą komplikować przebieg toczącego się procesu) Ważne: ciężkość, przebieg, wzorzec, towarzyszące problemy (ICD – 10)

23. Dialog …, dialog …, dialog … • Tak na marginesie polecam: „Dysleksja – od badań mózgu do praktyki” praca zbiorowa pod red. Anny Grabowskiej i Krystyny Rymarczyk, a tu artykuł – „Wielkokomórkowa teoria dysleksji rozwojowej” – John Stein

24. Dialog …, dialog …, dialog … • Dysleksja rozwojowa to nie choroba … , • to uogólniony zespół objawów rozwojowych mózgu … • Stąd: • trudności w czytaniu i pisaniu … oraz … • brak koordynacji, • mylenie lewej i prawej strony, • trudności z zachowaniem kolejności czasowej i przestrzennej.

25. Dialog …, dialog …, dialog … • Przetwarzanie wzrokowe przebiega powyżej kory potylicznej – 2 drogi: droga grzbietowa – neurony „wielkokomórkowe” (specjalizacja w detekcji ruchu) – kontrolowanie ruchu oka i kończyn z projekcją do zakrętu nadbrzeżnego i kątowego oraz tylnej kory ciemieniowej, droga brzuszna – rozpoznawanie wzrokowej formy słowa – projekcja do kory skroniowej. • OBYDWA SZLAKI SĄ WYKORZYSTYWANE W PROCESIE CZYTANIA. • U osób z dysleksją: • nie występuje normalna asymetria na korzyść lewej strony w planum temporale, • ma miejsce nieprawidłowa symetria tylnej kory ciemieniowej, • małe aberracje w postaci skupisk niedojrzałych neuronów (ektopii), które nie dotarły do styku skroniowo – ciemieniowego (przerosty z błoną ograniczającą charakterystyczną dla rozwoju mózgu w 5. miesiącu życia płodowego)  utrzymywanie się przy życiu większej liczby aksonów przechodzących przez ciało modzelowate do homologicznych obszarów w przeciwległej półkuli.

26. Dialog …, dialog …, dialog … F81 - Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych – SZRUS: • specyficzne zaburzenia czytania, • specyficzne zaburzenia opanowania poprawnej pisowni …

27. Dialog …, dialog …, dialog … • nie są spowodowane brakiem możliwości uczenia się, • należy uwzględniać stopień zaburzenia, przebieg rozwoju psychofizycznego dziecka, • należy mieć na uwadze problemy współistniejące – zaburzenia uwagi, zaburzenia emocjonalne lub zaburzenia zachowania … utrudniają naukę …

28. Dialog …, dialog …, dialog … Jakie mogą być przyczyny trudności szkolnych również inne (praktyczne rozpoznanie)? • problemy tkwiące w dziecku, • problemy środowiskowe, w tym rodzinne, rówieśnicze, • problemy szkolne …

29. Dialog …, dialog …, dialog … Problemy dotyczące sfery psychorozwojowej dziecka: • zaburzenia motoryczne, • zaburzenia procesów poznawczych, • zaburzenia funkcji percepcyjno – motorycznych, • problemy emocjonalno – motywacyjne.

30. Dialog …, dialog …, dialog … • problemy mogą minimalizować się lub pogłębiać …, w tempie stałym lub zmiennym …, • zmiany mogą być trwałe lub nietrwałe …, • zaburzenia mogą być globalne, parcjalne, fragmentaryczne …

31. Dialog …, dialog …, dialog … • Etiologia trudności: • przyczyny wewnętrzne (biologiczne), • przyczyny zewnętrzne (środowiskowe - społeczne) … Pozostaje bardzo ważne pytanie – na co możemy mieć wpływ – od tego zależy sensowność podejmowanych działań …

32. Dialog …, dialog …, dialog … • Na pewno możemy mieć wpływ na czynniki środowiskowe • - i to jest wielkie wyzwanie … dla środowiska … … szeroko rozumianego …

33. Dialog …, dialog …, dialog … • Możemy mieć też wpływ na czynniki wewnętrzne – pewnie trochę mniejszy, pewnie w kategoriach minimalizowania / harmonizowania / stymulowania … • – ale też pełnego wyrównania … w wielu przypadkach … Tym dzieciakom trzeba dać szansę … warto … … naprawdę warto !!!

34. Dialog …, dialog …, dialog … • Warto dać szansę dzieciakom: - z zaburzeniami rozwoju mowy, - z trudnościami w uczeniu się spowodowanymi zaburzeniami percepcji słuchowej przy prawidłowym rozwoju intelektualnym, - z trudnościami w uczeniu się spowodowanymi zaburzeniami percepcji wzrokowej przy prawidłowym rozwoju intelektualnym,

35. Dialog …, dialog …, dialog … - z trudnościami w uczeniu się spowodowanymi opóźnieniami lub zaburzeniem rozwoju ruchu (też prawidłowy rozwój poznawczy), - dzieciom ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki … ,

36. Dialog …, dialog …, dialog … Osobna grupa to dzieci / młodzież z problemami o charakterze emocjonalno – motywacyjnym … … i grupa o słabszym rozwoju intelektualnym … Najbardziej trudno, gdy mamy do czynienia z problemami połączonymi …

37. Dialog …, dialog …, dialog … • Dla tych wszystkich dzieci są RODZICE, ale i : - nauczyciele szkół wszystkich szczebli, - wcześniej nauczyciele przedszkoli, - pracownicy żłobka … - psychologowie, pedagodzy, logopedzi … pionu psychologiczno – pedagogicznego placówek edukacyjnych, - pracownicy Poradni … - …WŁADZE OŚWIATOWE …,

38. Dialog …, dialog …, dialog … … ale też instytucje wspomagające: • placówki specjalistyczne – na terenie miasta, • Wydział Zdrowia i Pomocy Społecznej dla Dzielnicy Białołęka, • Ośrodek Pomocy Społecznej, • Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, • instytucje pozarządowe …, kościół, • instytucje stojące na straży ładu i porządku … Są to zasoby działające …

39. Dialog …, dialog …, dialog … • Jak „wychwycić” dzieci / młodzież z ich specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ? (zdolne … i … potrzebujące wsparcia …) • różnie na różnych poziomach wiekowych, • im szybciej, tym lepiej, • im szybciej – tym łatwiejsza i bardziej ekonomiczna !!! jest pomoc … - … tym dziecko krócej doświadcza ścieżki klęski … , poczucia bycia innym …

40. Dialog …, dialog …, dialog … • Możliwe sposoby diagnozy są różne na różnych poziomach wiekowych: • 0 – 3 r. ż., • 4 – 5 r. ż., • dzieci 6.letnie, • I etap edukacyjny, • II etap edukacyjny, • gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna.

41. Dialog …, dialog …, dialog … • Możliwa jest różna pomoc … zależna: • od rodzaju i stopnia głębokości problemu określonego na podstawie pełnej diagnozy, uwzględniającej tzw. sferę najbliższego rozwoju, • wieku dziecka, • realizacji etapu edukacyjnego, • możliwości pomocy terapeutycznej i opiekuńczo – wychowawczej środowiska rodzinnego dziecka, • możliwości organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznejprzez placówkę edukacyjną, pod której opieką dziecko się znajduje.

42. Dialog …, dialog …, dialog … • Standardowe składowe procesu diagnostyczno – terapeutycznego: • diagnoza psychologiczno – pedagogiczna, uwzględniająca w uzasadnionych przypadkach diagnozę medyczną, • planowanie procesu terapeutycznego, • realizacja procesu terapeutycznego, • monitorowanie procesu terapeutycznego, • współpraca z rodziną dziecka, • współpraca z placówką edukacyjną, pod której opieką dziecko się znajduje.

43. Dialog …, dialog …, dialog … • To robi białołęcka Poradnia …, o niej mówię jako jej reprezentant …

44. Dialog …, dialog …, dialog … Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna Nr 21 03 – 042 Warszawa, ul. Marywilska 44 tel./fax 22.814.10.61/62 e-mail: info@pp-p.waw.pl

45. Dialog …, dialog …, dialog … Adresat: • dzieci i młodzież w przedziale wiekowym 0 – 19 r. ż., • rodzice / opiekunowie prawni, • nauczyciele i kadra pedagogiczna placówek opieki całkowitej. OKOŁO 2000 DZIECI / MŁODZIEŻY ROCZNIE, Z CZEGO 700 – 900 W TERAPII Nie jest potrzebne żadne skierowanie !!! Pierwsze kroki – psycholog rejonowy lub logopeda … Bez tego pośrednictwa psychoterapia i socjoterapia …

46. Dialog …, dialog …, dialog … Zadania: • profilaktyka … bardzo szeroko rozumiana, • diagnoza psychologiczna, pedagogiczna, logopedyczna, inna specjalistyczna – w zależności od potrzeb, • orzecznictwo dotyczące kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego, • terapia psychologiczna, pedagogiczna, logopedyczna, psychoterapia, socjoterapia, pomoc psychologiczna rodzinie, w tym systemowa terapia rodzin, inna specjalistyczna w zależności od potrzeb, adekwatna do problemu dziecka …

47. Dialog …, dialog …, dialog … Działy Poradni: • dział opiekuńczo – wychowawczy - - opieka nad szkołami, - opieka nad przedszkolami; • dział orzecznictwa ds. nauczania specjalnego i indywidualnego (obszar diagnozy i ukierunkowywania kształcenia), • dział poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej,

48. Dialog …, dialog …, dialog … • dział diagnozy i terapii logopedycznej, • dział ds. diagnozy i wspomagania rozwoju małego dziecka (0 – 3 r. ż.), • dział ds. terapii psychologiczno – pedagogicznej dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym i edukacji rodziny,

49. Dialog …, dialog …, dialog … • dział profilaktyki społecznej i socjoterapii, • dział ds. psychoterapii dzieci i młodzieży oraz terapii rodzin, • dział ds. profilaktyki uzależnień, • dział terapii i edukacji polonistycznej z logopedią, • dział terapii pedagogicznej z zakresu matematyki,

50. Dialog …, dialog …, dialog … • dział terapii wspomagających – - terapiaintegracji sensorycznej, - biofeedback, - kinezjologia edukacyjna, - terapia metodą Weroniki Sherborne (możliwa do uruchomienia), - terapia psychomotoryczna metodą M. Procus, M. Block, - zajęcia stymulujące rozwój grafomotoryczny, - inne w zależności od potrzeb dziecka;