470 likes | 2k Views
HİPERKALSEMİ. Dr. Adnan YILMAZ Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi E.A. Hastanesi. HORMONLAR. ORGANLAR. KALSİYUM DENGESİ. SİTOKİNLER ?. DİĞER FAKTÖRLER ?. Mundy GR and Guise TA. Clin Chem 1999; 45: 1347-52. Mundy GR and Guise TA. Clin Chem 1999; 45: 1347-52. H İ P E R
E N D
HİPERKALSEMİ Dr. Adnan YILMAZ Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi E.A. Hastanesi
HORMONLAR ORGANLAR KALSİYUM DENGESİ SİTOKİNLER ? DİĞER FAKTÖRLER ? Mundy GR and Guise TA. Clin Chem 1999; 45: 1347-52.
H İ P E R K A L S E M İ KEMİK Rezorbsiyonda artış BÖBREK Atılımda azalma BAĞIRSAK Emilimde artış Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67: 1959-66
PTH: 1. Osteoklast rezorbsiyonunu arttırır. 2. Böbrekten kalsiyum rezorbsiyonunu ve fosfat atılımını arttırır. Kanda Ca++ düzeyi artar, PO4 düzeyi azalır Kalsitriol: 1. Bağırsaktan Ca++ve PO4 emilimini arttırır. Kanda Ca++ve PO4 düzeyi artar Kalsitonin: 1. Osteoklast rezorbsiyonunu azaltır. 2. Böbrekten kalsiyum ve fosfat atılımını arttırır. Kanda Ca++ve PO4 düzeyi azalır Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67: 1959-66
HİPERKALSEMİ Serum kalsiyum düzeyinin normal değerlerin üzerinde olması Serum total kalsiyum düzeyi 8-10 mg/dl (2-2.5 mmol/L) Serum iyonize kalsiyum düzeyi 4-5.6 mg/dl (1-1.4 mmol/L) Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67: 1959-66
HİPERKALSEMİ NEDENLERİ > % 90 • Hiperparatiroidi: Primer, Tersiyer • Malign Hastalıklar • Vitamin D ilişkili: İntoksikasyon, Granülomatöz Hastalıklar, Hodgkin Lenfoma • İlaçlar: Tiyazidler, Lityum, Teofilin, Vit A intoksikasyonu • Diğer Endokrin Bozukluklar: Hipertiroidi, Akromegali, Adrenal yetm., Feokromositoma • Konjenital: Ailevi hipokalsiürik hiperkalsemi, Konjenital laktaz eksikliği • Diğer: İmmobilizasyon, Milk-Alkali Sendromu, Böbrek Yetmezliği Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67: 1959-66
MALİGN HİPERKALSEMİ • Hiperkalsemilerin > % 40’ı malign nedenli • Malign hastaların % 10-30’unda gelişir. • Çocukta sıklığı % 0.5-1 • Kötü prognoz: Ortanca sağ kalım 30-90 gün Strewler GJ and Nissenson RA. West J Med 1990; 153: 635-40 Halfdanarson TR et al. Mayo Clin Proc 2006; 81: 835-48.
MALİGN HİPERKALSEMİ-ETİYOLOJİ Mundy GR and Martin TJ. Metabolism 1982; 31: 1247-77. Lang KJ. Cancer Nursing. 1997; 684-91
MALİGN HİPERKALSEMİ-PATOFİZYOLOJİ • HUMORAL: Parathormon İlişkili Protein(PTHrP) • OSTEOLİTİK • PRİMER HİPERPARATİROİDİ Clines GA and Guise TA. Endocrine-Related Cancer 2005;12:549-83
HİPERKALSEMİ-RİSK FAKTÖRLERİ • İmmobilizasyon • Dehidratasyon • Bulantı-Kusma-İştahsızlık • Tiyazid grubu diüretikler • Hormonal tedaviler National Cancer Institute. www.cancer.gov
HİPERKALSEMİ-KLİNİK BULGULAR • Gastrointestinal-Abdominal • Nöromusküler-Psikiyatrik • Üriner • Kardiovasküler • Kemik • Diğer Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
GASTROİNTESTİNAL-ABDOMİNAL • Bulantı-kusma • İştahsızlık, kilo kaybı • Karın ağrısı • Kabızlık • Peptik ülser • Pankreatit Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
NÖROMUSKÜLER-PSİKİYATRİK • Baş ağrısı • Kas güçsüzlüğü • Letarji • Konfüzyon • Koma, stupor • Konsantrasyon bozukluğu • Hafıza bozukluğu • Halüsinasyon • Kişilik bozukluğu • Deliryum Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
ÜRİNER • Poliüri • Polidipsi • Noktüri • Asidoz • Dehidratasyon • Glikozüri • Nefrolityazis • Nefrokalsinozis Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
KARDİOVASKÜLER • Hipertansiyon • Aritmiler • EKG’de QT kısalması • Vasküler kalsifikasyon Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
KEMİK • Ağrı • Osteoporoz • Artrit • Deformite • Fraktür Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
DİĞER • Kaşıntı • Yumuşak doku kalsifikasyonu • Keratit • Konjunktivit Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
LABORATUAR • Serum Ca++ • Serum albumin • Elektrolitler • Üre ve kreatinin • ALP • İmmünreaktif PTH • PTHrP • Calcitriol
HİPERKALSEMİNİN ŞİDDETİ Total serum kalsiyum düzeyi mg/dl (mmol/L) 8 (2) 10(2.5) 12(3) 14(3.5) 16(4) ŞİDDETLİ ORTA HAFİF NORMAL 4(1) 5.6(1.4) 8(2) 10(2.5) 12(3) İyonize serum kalsiyum düzeyi mg/dl (mmol/L)
HİPERKALSEMİK KRİZ • Serum kalsiyum düzeyi >14mg/dl (3.5 mmol/L) olup nörolojik yakınmalar veya kardiak aritmi varsa • Serum kalsiyum düzeyi >16mg/dl (4 mmol/L) www.jeffmann.net/NeuroGuidemaps/hypercalcemia.htm-30
Humoral Malign Hiperkalsemi Yüksek serum PTHrP Düşük serum fosforu • Osteolitik Malign Hiperkalsemi Normal serum PTHrP Normal serum fosforu Her ikisinde de PTH düzeyi normal
TEDAVİ • Hidrasyon • Diüretik (Furosemid) • Glukokortikosteroidler • Kalsitonin • Bisfosfonatlar • Mitramisin • Gallium Nitrat • Diyaliz Özgüroğlu M. İç Hastalıklarında Aciller 2002; 29: 141-59. Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
HİDRASYON • GFH arttırır. Ca++ reabsorbsiyonunu azaltır • Hafif hiperkalsemide oral hidrasyon Orta ve şiddetli hiperkalsemide IV • Serum fizyolojik %0.9 2-4L/gün 1-3 gün için • 6-12 saat içinde Ca++ düzeyini % 20-40 azaltır • Kalp Yetmezliği varlığında dikkat edilmeli Jibrin IM et al. Hospital Physician 2006; 29-35.. Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
DİÜRETİK-GLUKOKORTİKOİDLER • Furosemid hidrasyon sağlandıktan sonra önerilir • 20-40 mg IV kullanılır • Dehidrasyon ve hipopotasemi yapabilir • Glukokortikoidler Vit D’nin kalsitriole dönüşünümünü inhibe eder. • Hematolojik malignitelerde, Vit D intoksikasyonunda ve granülomatöz patolojilerde kullanılır • 40-60 mg/gün prednizolon • 10 gün içinde etki görülmez ise ilaç kesilir Clines GA and Guise TA. Endocrine-Related Cancer 2005;12:549-83 Jibrin IM et al. Hospital Physician 2006; 29-35. Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
KALSİTONİN • Kemik rezorbsiyonunu azaltır. Kalsiyumun üriner klirensini arttırır • Yan etkisi azdır • Etkisi 2-4 saatte başlar, 48. saatte maksimum etki. Hipokalsemik etkisi kısa süreli • Kullanım dozu 2-8 IU/kg SC veya IM 6-12 saat ara ile • Özellikle şiddetli hiperkalsemide hidrasyonu takiben ilk ilaç Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66 Jibrin IM et al. Hospital Physician 2006; 29-35.
BİSFOSFONATLAR • ETİDRONAT: • Ardışık 3 gün 7.5 mg/kg IV infüzyon • % 30-40 olguda normokalsemi sağlar • Etkisi 48 saatte belirginleşir. • PAMİDRONAT: • 60-90 mg IV infüzyon (3-4 haftada bir) • Olguların % 90’ında normokalsemi sağlar • Normokalsemiyi 4 günde sağlar. • Ortalama normokalsemi süresi 28 gündür. Body JJ. Cancer 2000; 88: 3054-8. Coleman RE. Oncologist 2004; 9(suppl 4): 14-27.
BİSFOSFONATLAR KLODRONAT: • Günde 1500 mg IV infüzyon, 5 gün 300mg/gün infüzyon kadar etkili • 2x400mg oral kapsül • Olguların % 80’inde normokalsemi sağlar • % 29 olguda yan etki İBANDRONAT: • 6 mg IV infüzyon her 3-4 haftada bir veya 50 mg/gün oral • % 77 olguda normokalsemi Body JJ. Cancer 2000; 88: 3054-8. Coleman RE. Oncologist 2004; 9(suppl 4): 14-27.
BİSFOSFONATLAR ZOLEDRONAT • 4 mg/gün IV infüzyon 3-4 haftada bir • Maksimal etki 72 saat sonra • Etkinliği yüksek bir ajan Body JJ. Cancer 2000; 88: 3054-8. Coleman RE. Oncologist 2004; 9(suppl 4): 14-27.
BİSFOSFANATLARIN YAN ETKİLERİ • GI sisteme ait yan etkiler • Ateş • Miyalji • Anemi • Renal fonksiyonlarda bozulma • Osteonekroz • KC fonksiyonlarında bozulma • Hipokalsemi Gridelli C. Oncologist 2007; 12: 67-71 McClung M. Arq Bras Endocrinol Metab2006; 50: 735-44
MİTRAMİSİN • Osteoklastlar üzerine inhibe edici etki gösterir. Vit D ve PTH’ın etkisini bloke eder. • Etkisi 24-48 saatte başlar. 72-96. saatte II. Doz gerekebilir. • 25/kg dozunda Iv kullanılır. • Yan etkileri renal, hepatik ve Kİ toksisitesidir. • Şiddetli hiperkalsemide diğer ilaçlar etkisiz kalırsa tercih edilir. Özgüroğlu M. İç Hastalıklarında Aciller 2002; 29: 141-59. Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66
GALİUM NİTRAT • Osteoklast inhibisyonu yapar. • Etkisi 24-48 saatte başlar. • 100-200mg/m2 IV infizyon 5 gün süreyle verilir. • Kreatin düzeyi <2.5 mg/dl olmalı. • Böbrek ve kemik iliği toksisitesi yapar • Şiddetli hiperkalsemide diğer ilaçlar etkisizse kullanılır Özgüroğlu M. İç Hastalıklarında Aciller 2002; 29: 141-59. Carroll MF et al. Am Acad Fam Med 2003; 67:1959-66.