Wynagrodzenia

1. Wynagrodzenia

2. Wynagrodzenie - definicja • Wynagrodzenie za pracę to obligatoryjne, wypłacane co najmniej raz w miesiącu świadczenie o charakterze przysparzająco-majątkowym, należne pracownikowi od pracodawcy, zasadniczo za czas pracy w umówionym rozmiarze, ustalone odpowiednio do rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy.

3. Wynagrodzenie - definicja • Wynagrodzenie za pracę jest istotnym elementem stosunku pracy, bez którego ta kategoria prawna istnieć nie może. Odpłatność za świadczoną pracę jako element charakterystyczny dla stosunku pracy wyłącza możliwość wykonywania pracy w sposób nieodpłatny, dlatego wszelkie odmienne ustalenia stron w tym zakresie są z mocy prawa nieważne (art. 84 K.p.)

4. Wolontariat • Instytucja wolontariatu przewidziana w ustawie z dnia 4 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, nie jest wykonywaniem pracy w ramach stosunku pracy, lecz świadczeniem nieodpłatnych usług. Taka forma wykonywania pracy jest dopuszczalna, jako odstępstwo od stosunku pracy, wyłącznie i ściśle na zasadach powołanej ustawy.

5. Cechy wynagrodzenia za pracę • obligatoryjność i osobisty charakter należności, czyli niezbędność dla istnienia stosunku pracy, przy jednoczesnym zakazie zrzeczenia się tej należności, czy przeniesienia jej na inna osobę,

6. Cechy wynagrodzenia za pracę • charakter przysparzająco-majątkowy, czyli zwiększający aktywa po stronie pracownika wyrażone w formie pieniężnej i wartości nominalnej pieniądza,

7. Cechy wynagrodzenia za pracę • wzajemność i ekwiwalentność, co oznacza że wynagrodzenie jako odpowiednik świadczonej pracy a właściwie podporządkowania pracownika pracodawcy w określonym rozmiarze czasowym, powinno stanowić równowartość jego wysiłku,

8. Cechy wynagrodzenia za pracę • podległość szczególnej ochronie prawnej wynikającej przede wszystkim z Konwencji w sprawie ochrony płacy oraz rozdziału II działu trzeciego Kodeksu pracy.

9. Wynagrodzenie • Praca świadczona w ramach stosunku pracy może być wykonywana tylko odpłatnie przy zachowaniu powszechnie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w skali miesiąca, względnie zagwarantowaniu umownego wynagrodzenia miesięcznego, jeśli ono jest korzystniejsze od minimalnego wynagrodzenia.

10. Wynagrodzenie • Wynagrodzenie wypłaca się co najmniej raz w miesiącu, w stałym, z góry określonym terminie, z wyjątkiem tych składników płac, które przysługują za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, np. premia kwartalna. Dopuszczalne jest wypłacanie wynagrodzenia dwa razy w miesiącu, co tydzień, czy nawet codziennie.

11. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Do pracodawcy należy ocena przydatności pracownika dla zakładu pracy i odpowiednie kształtowanie wysokości wynagrodzenia w ramach obowiązujących zasad wynagradzania

12. Składniki wynagrodzenia • Wynagrodzenia osobowe obejmują w szczególności:1) wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej,2) dodatki za staż pracy oraz inne dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy,3) premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe,

13. Składniki wynagrodzenia 4) dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych, 5) wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz nie wynikające z zakresu czynności, 6) wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,

14. Składniki wynagrodzenia 7) dopłaty (dodatki) wyrównawcze (np. wyrównanie do wysokości kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników ustalanego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie Kodeksu pracy, przy wykonywaniu pracy zastępczej), 8) wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, wypłacane za środków pracodawców (wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju nie zawinionego przez pracownika i inne),

15. Składniki wynagrodzenia 9) nagrody jubileuszowe, odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty pieniężne za nie wykorzystany urlop wypoczynkowy i inne, 10) uposażenia posłów i senatorów wraz z uposażeniem dodatkowym, odprawy emerytalne, rentowe i parlamentarne posłów i senatorów,

16. Składniki wynagrodzenia 11) świadczenia o charakterze deputatowym (wartość świadczeń w części nie opłaconej przez pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących ustaw, 12) świadczenia odszkodowawcze (np. w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia, świadczenia wyrównawcze wypłacane pracownikom, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu).

17. Wynagrodzenie • Zgodnie z art. 80. Kodeksu pracy, wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. W sytuacji, gdy pracownik z własnej winy nie wykonuje powierzonych mu zadań, wynagrodzenie za ten czas mu się nie należy. Jeśli jednak pracownik był gotów do pracy, lecz nie mógł pracować z winy pracodawcy posiada pełne prawo do wynagrodzenia za ten czas bezproduktywnej gotowości.

18. Wynagrodzenia • W celu uniknięcia konfliktów z powodu różnic wysokości wynagrodzeń w firmach ustanawia się kryteria wynagradzania pracowników. W praktyce najczęściej spotyka się kształtowanie płac w oparciu o włożony wysiłek w wykonanie zadania, efekty osiągnięte w danym czasie, doświadczenie i wiedzę pracownika oraz pożądane w danym momencie potrzeby kadrowe sprzyjające rozwojowi firmy

19. Wynagrodzenia • Wynagrodzenie każdego pracownika może być wypłacane w jednej z pięciu form: czasowej, akordowej, premiowej, zadaniowej i prowizyjnej. Najbardziej do niedawna popularna forma czasowa zakłada wynagradzanie zatrudnionych w firmie osób w oparciu o czas pracy.

20. Obciążenie wynagrodzenia • Kwotę wynagrodzenia brutto obciąża się składkami na ubezpieczenie społeczne, podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składką na ubezpieczenie zdrowotne, obciążeniami alimentacyjnymi, karami pieniężnymi oraz dobrowolnymi składkami ubezpieczeniowymi zgodnie z Kodeksem pracy i innymi aktami normatywnymi.

21. Obciążenie pracodawcy • Oprócz wynagrodzenia brutto, pracodawca ponosi ponadto część składek na ubezpieczenia społeczne, składkę na Fundusz pracy (utrzymuje się z niego bezrobotnych) oraz składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (w razie niewypłacalności pracodawcy pracownicy otrzymują z niego choćby część swoich należności).

22. Premia • Jednym z dodatkowych składników wynagrodzenia jest premia, czyli świadczenie, którego wypłata jest uzależniona od spełnienia konkretnego i podlegającego weryfikacji warunku, dlatego wymogi jej otrzymania powinny zostać określone w regulaminie wynagradzania w sposób zrozumiały i czytelny dla pracowników

23. Premia • Pracodawca musi uwzględnić byłych pracowników przy podziale premii, jeśli świadczenie to było składnikiem wynagrodzenia za pracę w okresie, w którym byli oni zatrudnieni. Pominięcie pracownika w takich okolicznościach narusza zasady wynagradzania za pracę wykonaną

24. Premia uznaniowa • Premia uznaniowa to swoista nagroda dla pracowników, którzy w szczególny sposób przyczyniają się do osiągnięcia pewnych celów założonych przez przedsiębiorstwo.

25. PrzykładPensja nie może być nagrodą • Sąd Najwyższy rozpoznał zagadnienie prawne przekazane przez sąd II instancji, przed którym toczy się sprawa z powództwa pracownika firmy farmaceutycznej GlaxoSmithKline. Spółka została sprywatyzowana w 1999 roku. Przed prywatyzacją inwestor i związki zawodowe zawarły porozumienie, w którym m.in. zagwarantowano pracownikom nagrody z zysku spółki.

26. Sąd Najwyższy w Warszawie

27. Pensja nie może być nagrodą • Nagrody te były wypłacane przez pracodawcę od 1996 roku na mocy postanowień układu zbiorowego. Podziału zysku dokonywano w formie uchwały Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy. W czasie procesu prywatyzacji akcjonariusze zobowiązali się, że cały zysk za lata obrotowe 1997-1999 zostanie przekazany na kapitał zakładowy lub zapasowy. Dlatego pracownicy nie otrzymali w 1998 i 1999 roku wypłat nagród z zysku.

28. Pensja nie może być nagrodą • Sąd I instancji, który rozpoznawał tę sprawę, uznał, że żądanie wypłaty nagrody z zysku jest niezasadne, gdyż nagrody te miały charakter uznaniowy. Organ uprawniony do podziału zysku nie miał obowiązku podjęcia takiej decyzji, a pracownik nie miał prawa żądać jej wydania. Sąd II instancji przekazał to zagadnienie do Sądu Najwyższego.

29. Pensja nie może być nagrodą • W podjętej uchwale Sąd Najwyższy stwierdził, że posłużenie się w zakładowym układzie zbiorowym pracy sformułowaniem, iż pracownicy otrzymają nagrody zależnie od decyzji organu uprawnionego do podziału zysku, oznacza powstanie po ich stronie roszczenia o te nagrody, chyba że wolą stron układu było uzależnienie powstania prawa do tej nagrody od wcześniejszej decyzji walnego zgromadzenia. W ustnym uzasadnieniu sąd stwierdził, że przyznawanie nagród pracownikom powinno mieć charakter wyjątkowy. Są one świadczeniami za szczególne osiągnięcia, a nie za zwykłą pracę.

30. Pensja nie może być nagrodą • Powszechne jest obecnie zastępowanie składników wynagrodzenia nagrodami. A to jest niedopuszczalne, gdyż podstawowym świadczeniem w ramach stosunku pracy powinno być wynagrodzenie. Jeśli zaś nagrodę przyznaje się wszystkim pracownikom bezwarunkowo, to świadczenie takie nie jest nagrodą zależną od uznania pracodawcy, a zwykłym składnikiem wynagrodzenia. Tak jest w tej sprawie.

31. Pensja nie może być nagrodą • W razie wątpliwości należy zatem przy takich postanowieniach układu przyjąć interpretację, że przewidziane świadczenie jest wynagrodzeniem, a nie nagrodą. Sąd wskazał, że należy mieć również na względzie wykładnię układu dokonywaną przez strony i ich stanowiska dotyczące sposobu wykładni. Strony układu mogą swobodnie kształtować składniki wynagrodzenia, wprowadzając jedne, a rezygnując z innych - np. z nagrody z zysku.