Punëtoria numër 9 Hyrje në planifikimin e menaxhimit të aseteve John Champion

1. Punëtoria numër 9Hyrje në planifikimin e menaxhimit të aseteve John Champion 27 gusht 2008

2. John Champion - Historiku Mbi 20 vjet përvojë në menaxhimin e aseteve Përvojë të gjërë në planifikimine e mirëmbajtjes së kapitalit në tërë botën dukë përfshirë këtu Evropën, Azinë dhe Lindjen e mesme Gjatë 9 muajve të fundit ka përgatitur planin e biznesit për dy kompani të ujit në MB 2

3. Struktura e prezantimit DY PREZANTIME : • ASPEKTET E MENAXHIMIT TË ASETEVE • MENAXHIMI I ASETEVE DHE PLANET E BIZNESIT 3

4. Aspeketet e menaxhimit të aseteve Përmbajtja: • Hyrja • Çka është menaxhimi i aseteve? • Rëndësia e matjes • Koncepti i “shërbyeshmërisë” 4

5. Qëllimi i biznesit tonë Të furnizojmë konsumatorët me ujë dhe të largohen ujërat e kanalizimit: • Në sasi të duhura; • Në vendet e duhura; • Në kohë të duhur dhe • të kualitetit të duhur; • Me ndikim minimal dhe • Në mënyrë financiarisht të qëndrueshme 5

6. Si arriten këto qëllime? Me menaxhim efektiv të : • Burimeve të ujit • Aseteve fizike • Aseteve njerëzore (fuqisë punëtore) • Aseteve financiare • Konsumatorëve • Ambientit 6

7. Çfarë është plani i menaxhimit të aseteve? “Pjesa e Planit të Biznesit që merret me asetet fizike të kompanisë” Përfshin: Mirëmbajtjen kapitale Investimet kapitale për rritje Investimet kapitale për obligime të reja Investimet kapitale për zgjerim 7

8. Çfarë është planifikimi i menaxhimit të aseteve? Të pasurit njohuri për: • Inventarin e aseteve (çka kompania ka) • Gjendja dhe perfomansa • Rreziku • Kostot në nivel të aseteve • Kërkesat dhe obligimet e të ardhmes Në mënyrë që: • Të mund të përcaktohen mungesat në shërbim të tashëm • Të mund të identifikohen rreziqet dhe sfidat në të ardhmen • Opcionet për lehtësim mund të testohen Që të: • Bëhen zgjedhje racionale në mes të opcioneve praktike të investimit për të nxjerrë një plan të shëndoshë biznesi 8

9. Inventari i aseteve Asetet nën-tokësore dhe mbi-tokësore trajtohen ndryshe Shënimet për asete mbi-tokësore zakonisht mbahen në një sistem të menaxhimit të mirëmbajtjes. Inventaret e tashëm që mbahen nga kompanitë nuk janë adekuat pa modifikime Asetet nën-tokësore zakonisht mbahen përbrenda një *GIS 9

10. PMA si pjesë e procesit të biznesit Planifikimi i menaxhimit të aseteve nuk duhet të jetë i komplikuar Nuk është “shkenca mbi raketat” E thjeshtë, “njohuri e zakonshme” dhe pragmatik Sistematik I integruar në aktivitet e përditshme Nuk ka nevojë të jetë e kompjuterizuar 10

11. Strategjia & Plani MENÇURIA Analizat & Konkluzionet DITURIA Çështjet & Rreziqet INFORMIMI Inventari & Performansa Të Dhënat Rëndësia e matjes 11

12. Matja Pasi që matja është baza e të gjitha proceseve të biznesit, ajo duhet të jetë: Relevante E saktë E azhurnuar Transparente për auditim 12

13. Shembuj të matjes së performansës Konsumatorët: • Numri i tyre në secilën zonë (hulumtimi) Shërbimi i konsumatorëve: • Shtypja e dobët (kyçje për vit) • Ndërprerje në furnizim > 3orë (të pa-planifikuara) Performansa e aseteve: • “Shërbyeshmëria” e aseteve mbi-tokësore (kategozirimi nga 1 deri 25) • Numrat e dështimeve të gypave kryesor/km/yr 13

14. Performansa: • Aftësia • Besueshmëria • Gjendja : • Integriteti • Siguria • Qëndrueshmëria X Aseti “Shërbyeshmëri” 1 “Shërbyeshmëria”: “Aftësia e një sistemi të aseteve që të sjellë një nivel të referuar shërbimi ndaj konsumatorëve dhe ambientit si tani ashtu edhe në të ardhmen”. (Definicioni zyrtar i rregullatorit në MB) Nuk është e njëjtë me vlerën e amortizuar “Shërbyeshmëria” 14

15. Kategorizimi sipas gjendjes – Qasja e përgjithshme • Pa prishje dhe dëmtime të papërfillshme • Prishje të vogla dhe/apo keqësime të vërejtura, asnjëra prej të cilave nuk ndikon në performansë • Prishje dhe keqësime të vërejtura por që nuk ndikojnë në performansë në masë të rëndësishme as aktualisht e as në afat të shkurtër • Prishje të rëndësishme të vërejtura apo që janë duke u zhvilluar që më se sigurt do të kenë ndikim në performansën në afatin e shkurtë (kërkojnë riparime/ndërrime) • Gjendje kritike që pengon performansën e kërkuar apo nuk janë në gjendje shërbimi (kërkon ndërrim të menjëhershëm) 15

16. Kategorizimi sipas performansës – Qasja e përgjithshme Të specifikuara dhe të dizajnuara sipas standardeve moderne, plotësisht në gjendje që të furnizojnë me shërbime të kërkuara pa probleme sa I përket besueshmërisë Të dizajnuara sipas standardeve të vjetra dhe/apo që tregojnë probleme të vogla besueshmërisë por që ofrojnë shërbimin e kërkuar Gabime në dizajn dhe efikasitet të operimit që nuk e pengojnë operimin normal Tregojnë probleme të aftësise apo besueshmërisë të cilat ndikojnë në operim normal Nuk arrijnë të përmbushin kërkesat e aftësisë apo qëndrueshmërisë që e bëjnë asetin të jetë i pa-aftë të ofrojë shërbimin e kërkuar 16

17. Kategorizimi sipas “shërbyeshmërisë” – Qasja e përgjithshme Gjendja 1 2 3 4 5 1 1 2 3 4 5 Performansa 2 2 4 6 8 10 3 3 6 9 12 15 4 4 8 12 16 20 5 5 10 15 20 25 17

18. Shkalla 1 e shërbyeshmërisë 18

19. Shkalla 3 e shërbyeshmërisë 19

20. Shkalla 5 e shërbyeshmërisë 20

21. Shkalla 5 e shërbyeshmërisë - Strukturat 21

22. Informimi menaxherial Matja • E “shërbyeshmërisë” së aseteve; • e shërbimit për konsumatorë dhe • Matja e kostove Analiza • E trendeve dhe • Performansa ndaj caqeve të brendshme Menaxhimi • Veprime të bazuara në matje dhe analizë 22

23. Informimi menaxherial GIS MENAXHIMI I PUNëVE Shënimet mbi operimim dhe mirëmbajten Shënimet mbi asete, performansa dhe analiza Lokacionet, shtypja, ndërprerjet Shënimet mbi operimim dhe mirëmbajten Planifikimi I menaxhimit të aseteve Kontaktet & ankesat Kostot e njësisë SHëRBIMI i KONSUMATORËVE KONTABILITETI 23

24. Shembulli 1 “Kostot gjatë tërë jetës” • Përdoret kur krahasohen opcionet e investimit • Siguron që implikimet e OPEX-it të zgjedhjeve të CAPEX-it janë marrur parasysh siç duhet • Shembull: Fabrika e trajtimit të ujit në Skenderaj 24

25. “Kostot gjatë tërë jetës” Kostoja e plotë e pronësisë gjatë jetës së asetit (zakonishe e shprehur si vlera të tashme neto): Kapitali Largimi/ Eliminimi Operimi Mirëmbajtja Koha jashtëpërdorimit + + + + Që përfshin: Vlera e mbeturinës minus Vlera eliminimit/ largimit Që përfshin: Specifikacionet Dizajnin Instalimin Pranimin teknik Pranimin Që përfshin: Punën Materialet Energjinë Shërbimet Që përfshin: Punën Materialet Riparimet Që përfshin: Humbjet Kostot e Zëvendësimit Të përkohshëm 25

26. Shembull 2 – Justifikimi Skemat e ripërtëritjes së gypave kryesor të ujit Aplikimi praktik I principeve të PMA Jep justifikim transparent për projekte Lehtëson klasifikimin sipas rëndësisë 26

27. Aplikimi I politikave për ripërtëritjen e gypave kryesor të ujit G I S Kontabiliteti Mbledjha e shënimeve mbi prishjet Mbledhja e shënimeve mbi konsumatorë Mbledhja e shënimeve mbi koston Alokimi i prishjeve në gypat kryesor Alokimi I konsumatorëve në gypa kryesor Kalkulimi I normës së njësisë (€/m) Kalkulimi I ndikimit (Prishje* konsumatorë/vit) Kalkulimi I kostos kuruese për çdo gyp kryesor Kalkulimi i shkallës së prishjeve për gyp kryesor A M P Plani I Biznesit Skemat e justifikuara nga Përmirësimi I shërbimeve Dhe vlera për të holla Kategorizo gypat kryesor sipas €/(Prishje*konsumatorë/vit) 27

28. Aspektet e Menaxhimit të aseteve Përmbledhje Objektiv kryesore është shërbimi I konsumatorëve Pse kemi nevojë ti menaxhojmë asetet në mënyrë formale që të arrijmë këtë Pse matja është aq me rëndësi “Shërbyeshmëria” si mjeti për përzgjedhjen e aseteve për ndërrim Shembuj si principet PMA mund të aplikohen në praktikë 28

29. Break 29

30. Menaxhimi i aseteve dhe planet e biznesit Përmbajtja: PMA në kuadër të procesit të biznesit Planet e biznesit Raportimi rregullator 30

31. PMA si pjesë e procesit të biznesit Planifikimi i menaxhimit të aseteve nuk duhet të jetë i komplikuar Nuk është “shkenca mbi raketat” E thjeshtë, “njohuri e zakonshme” dhe pragmatik Sistematik E integruar në aktivitet e përditshme Nuk ka nevojë të jetë e kompjuterizuar 31

32. Elementet kyçe të PMA-së Rreziqet Planifikimi strategjik Vlerësimi i rreziqeve Nryshimi i klimës Obligimet Kërkesat & Standardet Standardet e shërbimit të konsumatorëve Reiterative Process of Consultation and Review Planifikimi i menaxhimit të aseteve Asetet Inventari Vlera e aseteve (RCV) Shënimet mbi aktivitete & kosto “Shërbyeshmëria” Përkrahja financiare Subvencionet qeveritare Financimi nga donatorët Kreditë komerciale Planet e biznesit 32

33. Elementet kyçe të PMA-së Risks Strategic Planning Risk Assessment Climate Change Obligations Requirements & Standards Customer Service Standards Reiterative Process of Consultation and Review Asset Management Planning Asetet Inventari Vlera e aseteve (RCV) Shënimet mbi aktivitete dhe kosto “Shërbyeshmëria” Financial Support Government Subsidies Donor Funding Commercial Loans Business Plans 33

34. Asetet Inventari: Baza e të gjithave Nëntokë nëpërmes GIS Mbitokë përmes sistemit të menaxhimit të punëve Inventarët ekzistues nuk i përshtatet këtij qëllimi Shënimet mbi vlerën, aktivitetet dhe kostot të shënohen në pjesët e inventarit “Shërbyeshmëria” në nivel e komponenteve është koncept kyç për PMA (jo vlera e amortizuar) 34

35. Elementet kyçe të PMA-së Risks Strategic Planning Risk Assessment Climate Change Obligimet Kërkesat & Standardet Standardet e shërbimit të konsumatorëve Reiterative Process of Consultation and Review Asset Management Planning Assets Inventory Asset Value (RCV) Activity & Cost Data “Serviceability” Financial Support Government Subsidies Donor Funding Commercial Loans Business Plans 35

36. Obligimet Politikat dhe direktivat qeveritare Nevojat e ZRRUM-it : • Interpretimi i politikave dhe direktivave qeveritare Caqet e shërbimit të konsumatorëve: • Me rëndësi të madhe për procesin • Të demonstrohet përmirësimi Caqet operative: • Të ndërlidhura ngushtë me obligime 36

37. Elementet kyçe të PMA-së Rreziqet Planifikimi strategjik Vlerësimi I rrezikut Ndryshimi I klimës Obligations Requirements & Standards Customer Service Standards Reiterative Process of Consultation and Review Asset Management Planning Assets Inventory Asset Value (RCV) Activity & Cost Data “Serviceability” Financial Support Government Subsidies Donor Funding Commercial Loans Business Plans 37

38. Rreziqet Planifikimi strategjik • Merr parasysh rreziqet e tashme dhe të ardhme • Parasheh performansën dhe shërbimin gjatë periudhës së planifikuar • Shtrihet përpara së paku 5 vite • Përfshinë: • Ndryshimet në klimë; • Balansën në mes të furnizimit / kërkesës etj. 38

39. Key elements of AMP Risks Strategic Planning Risk Assessment Climate Change Obligations Requirements & Standards Customer Service Standards Reiterative Process of Consultation and Review Asset Management Planning Assets Inventory Asset Value (RCV) Activity & Cost Data “Serviceability” Përkrahja financiare Subvecione qeveritare Financimi nga donatorët Kreditë komerciale Business Plans 39

40. Përkrahja financiare • Justifikim racional për projektin kërkohet gjithnjë e më shumë nga qeveria, donatorët dhe bankat në mënyrë që të sigurohet financimi. • Matja e përformansës e ndërlidhur me përmirësime të demonstrushme në shërbimin e konsumatorëve do të jenë shtytësit kyç për propozime të suksesshme • Lidhjet ndërmjet investimeve dhe përmirësimeve në shërbime do ta përmirësojnë aplikimet për grante dhe kredi • Kërkesat për kredi në të ardhmen drejtuar bankave si është aplikacioni I tashëm I EBRD-së (BERZH) do të kërkojnë justifikime të projektit gjë që PMA mund të siguroj 40

41. Key elements of AMP Risks Strategic Planning Risk Assessment Climate Change Obligations Requirements & Standards Customer Service Standards Reiterative Process of Consultation and Review Asset Management Planning Assets Inventory Asset Value (RCV) Activity & Cost Data “Serviceability” Financial Support Government Subsidies Donor Funding Commercial Loans Planet e biznesit 41

42. Planet e biznesit Kërkohen nga çdo Bord I Drejtojrëve të kompanisë që të autorizohet strategjia dhe shpenzimet gjatë periudhës së planifikuar Tregon se si kompanitë propozojnë ti përmbushin obligimet e tyre dhe të lehtësohnë rreziqet në mënyrë të qëndrueshme financiare Siguron parashikime të performansës së matshme dhe përfitimet gjatë periudhës së planifikuar Përdoren nga Rregullatori (ZRRUM) që të mundësohet caktimi I tarifave Në të ardhme ZRRUM-I do të lëshoj udhëzime mbi formatin dhe përmbajtjen që të sigurohet njëtrajtësi nga të gjitha kompanitë Qartësia dhe transparenca janë me rëndësi Siguron një bazë për raportime vjetore dhe monitorim të performansës 42

43. Pasqyra e Planit të Biznesit Deklarata e strategjisë Zotimet mbi shërbime Shtytësit kyç për ndryshimet e tarifave Përmbledhja e nevojave shpenzuese Ndikimi në faturat mesatare 43

44. “Planet monitoruese” Pasi të jenë përcaktuar tarifat: Kompanitë mund të krijojnë “plane monitoruese“ të cilat deklarojnë përmirësimin e shërbimeve të cilat do të rrjedhin nga investimi Deklaratat e investimeve (çka dhe kur) Deklaratat e përmirësimit të shërbimeve Kjo lejon konsumatorët dhe ZRRUM-in ta monitorojnë përparimin në krahasim me zotimet nga plani i biznesit Nëse këto nuk përmbushën atëherë Rregullatori mund të sigurojë që konsumatorëve tu kthehen të hollat e tyre përmes procesit të ri të shqyrtimit të tarifave 44

45. Shembull I planit të monitorimit Parashikimet e shërbimit Shtijet& Parashikimet për furnizim/kërkesë Shërbyeshmëria e aseteve Të dalurat e definuara 45

46. Raportimi rregullator Performansa e aseteve Mat performansën kundrejt obligimeve Identifikon trendet përgjatë kohës Përkrah kërkesat tarifore Demonstron benefitet për konsumatorët Ngrit gatishmërinë për pagesë Siguron një mënyrë të demonstrimit të një niveli adekuat të mirëmbajtjes së kapitalit të investuar Kompanitë i ofrojnë raporte vjetore Rregullatorit mbi performansën 46

47. Raportet e performansës të ZRRUM-it ZRRUM nxjerrë raport çdo vit I njëjti është bërë publik gjatë dy viteve të fundit Shtojcat e sugjeruara: “Shërbyeshmëria” e aseteve nën-tokësore (prishjet) “Shërbyeshmëria” e aseteve mbi-tokësore (% sipas kategozimit) Numri I konsumatorëve që I nënshtrohen shtypjes së ulët apo shërbimit më të ulët se të vazhdueshëm Prezantimi i kategorizimit të besueshmërisë për shënime 47

48. Shmebull – Tabela e raportit vjetor të kompanisë Shtypja nën standard Ndërprerjet 48

49. Raportimi mbi “shërbyeshmërinë” e gypave kryesorë DUKE U KEQëSUAR PJESA E EPëRME E SPEKTRIT STABIL DUKE U PëRMIRëSUAR PJESA E POSHTME E SPEKTRIT STABIL NORMA E RAPORTUAR E PRISHJEVE 49

50. Informatat publike PERFORMANSA E SHëRBIMIT Të KONSUMATORëVE PERFORMANSA E KUALITETIT Të UJIT PERFORMANSA E ASETEVE 50