حمل دریایی کالاهای خطرناک

1. حمل دریایی کالاهای خطرناک گردآورنده: سید محمد جواد دشتی استاد گرامی: جناب آقای دکتر فیضی چکاب

2. مقدمه • ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ،ﻣﺤﺼﻮﻻت،ﺿﺎﻳﻌﺎت و ﻣﻮاد ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ در ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ اﻳﻦ ﻣﻮاد از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ،زﻣﻴﻨﻲ،درﻳﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل از زﻣﺎن ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮاد ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺎ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻮاد ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ،ﻫﻤﻮاره ﺧﻄﺮات ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣـﺎﻛﻢ اﺳـﺖ . اﻣـﺮوزه 90درﺻـﺪ ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ از ﻃﺮﻳﻖ درﻳﺎ و از ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻨﺎدر ﻛﺸﻮر ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد.اﻳﻦ ﺗﺠﺎرت از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ درﻳـﺎﻳﻲ و ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﺶ از 92ﻫﺰار ﻛﺸﺘﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﭘﻴﻤﺎ و ﺑﻴﺶ از ﻳـﻚ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ودوﻳﺴـﺖ ﻫـﺰار درﻳـﺎﻧﻮرد و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻴﺶ از 6500ﺑﻨﺪر و ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻧﻔﺘﻲ و ﻏﻴﺮ ﻧﻔﺘﻲ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺻـﻨﻌﺖ و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي، ﺑـﻴﺶ از 50درﺻﺪ از ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻓﺮآورده ﻫﺎي ﻣﺎﻳﻊ و ﮔﺎزي ﺗﻮﺳﻂ راﻫﻬﺎي آﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد.

3. تعریف کالاهای خطرناک Dangerous goods كالاهاي خطرناك به آن دسته از جامدات، مايعات يا گازهايي اطلاق ميشود كه ذاتا يا در صورت بودن در كنار كالاي ديگري براي جان انسانها، اموال و كالاها و يا محيط زيست خطر آفرين باشند.

4. مقررات موجود در حمل و نقل کالاهای خطرناک IMDG Code ضميمه دوم مارپول (:(MARPOL مقررات براي كنترل آلودگي توسط مواد مايع به صورت فله ضميمه سوم مارپول: مقررات براي جلوگيري از آلودگي توسط مواد مضر بسته بندي شدهدر ارتباط با كد بين المللي كالاهاي خطرناك درياييIMDGE CODE)) پروتكل بين المللي آمادگي ، مقابله و همكاري در برابر آلودگي مواد سمي و خطرناك فصل هفتم کنوانسیون سولاس (solas)

5. IMDG CODE • 1- این کد دربرگیرنده شرایط لازم بین المللی برای حمل و نقل کالاهای خطرناک توسط دریا می باشد. رعایت این کد برای همه اعضای IMO الزامی است.این به این معنا است که کشورهای پرچم(Flag states )باید بصورت قانونی برجابجایی کالا توسط کشتی هایی که پرچم آنان را به احتزاز درمی آورند،تحت این کد نظارت داشته باشند.در کنوانسیون (ILO ) شماره 152 نیز به کالاهای خطرناک اشاره شده است. • 2- علاوه براین ممکن است این مقررات برای حمل و نقل جاده ای ،ریلی یا هوایی نیز بکاربرود. • 3- این کد تنها کالاهای بسته بندی شده را در بر می گیرد. • 4- فرستنده نیازبه طبقه بندی ترتیب کالاها برای بسته بندی مطابق بسته بندی تصویب شده سازمان ملل دارد. در نتیجه بسته ها باید برچسب دار شوند و نشانه مرتبط با هشدارمربوط به آن کالا، روی آنها نصب شود. • 5- این بسته های ویژه اغلب درداخل یک واحد حمل ونقلی کالاCTU (cargo transport unit) مانند یک کانتینریا وسیله حمل کننده جاده ای یا ریلی بسته بندی شده ودرطول زنجیره حمل ونقل،حمل خواهند شد. کالاهای خطرناک داخل (CTU ) باید مطابق با راهنمای IMO/ILO/UN ECE برای بسته بندی واحد حمل ونقل کالا ، جدا،بسته بندی وایمن شده باشد یا گواهینامه وسیله حمل کننده درستی بسته بندی و علامتها و کامل بودن کالاها و دیگر موارد را تصدیق کند. • 6- علامت هشدار دهنده ممکن است بصورت یک پلاک ،برچسب یا علامت باشد. این علامتها برای هشدار به پرسنل که در طول زنجیره حمل و نقل محموله فعالیت می کنند و در مخاطره هستند ضروری بوده و نباید اجازه داده شود این فرآیند در چرخه حمل و نقل بدون فراهم آوردن اطلاعات مناسب وارد شود.(همچنین جنس این پلاک باید طبق کنوانسیون CSC کاملا مقاوم در برابر آب و آتش باشد.) • 7-بعضی از مواد اگر با یکدیگر تماس پیدا کنند،واکنش نشان خواهند داد و منجر به خطرات جدی می شوند. در نتیجه لازم است که این مواد در واحدهای حمل جدا (2 کانتینر جدا) بر روی عرشه کشتی بارگیری شوند. همچنین مقرراتIMDG CODE برای جدا سازی کالاها در عرشه و زیر عرشه را باید رعایت کرد.فواصل برای جدا سازی 4 دسته هستند 24،12،6،3 متر.در بعضی از مواد جداسازی عمودی هم لازم است.همچنین از مقررات جداسازی میتوان در ترمینالها استفاده کرد. • 8- مقررات دیگر مربوط به حمل کالاهای خطرناک به مقدار کم می باشد.(مقادیر محدود)قوانین راحتر(سختگیری کمتر) یا خفیفتری برای کالاهای کم مقدار داخل بسته ها یا مخازن وجود دارد. که این تخفیفات تنها برای کالاهایی که کمتر خطرناک هستند اعمال میشود. • 9- مادامی که IMDG CODE نامزد اصلی احتیاط برای سفرهای دریایی است،این قوانین را می توان همچنین در ترمینالهای کنار ساحل بکار برد و توصیه های آن را استفاده کرد.

6. (MARPOL كنوانسيون بين المللي جلوگيري از آلودگي ناشي از كشتيها (مارپل • كنوانسيون بين المللي جلوگيري از آلودگي ناشي از كشتيها در سال 1973 با برگزاري كنفرانس بين المللي آلودگي دريا توسطIMO به تصويب رسيد و متعاقباً توسط پروتكل 1978 اصلاح گرديد. اين مقررات دربرگيرنده منابع گوناگون آلودگي ناشي از كشتيها بوده و هدف اصلي آن، حذف آلودگي عمدي محيط زيست دريا بوسيله نفت و ساير مواد مضر و كاهش تخليه چنين موادي بصورت عمدي و يا غيرعمدي، از طريق اعمال قوانين و مقررات بر كشتي ها و بنادر مي باشد. دامنه شمول كنوانسيون كليه كشتي ها را دربرمي گيرد . • هرگونه تخلف از الزامات كنوانسيون ممنوع مي باشد و مجازات ها بايد تحت قوانين دستگاه اجرايي كشتي متخلف صورت پذيرد .

7. الزامات ضمايم دوم و سوم مارپل • دسته بندي مايعات به صورت فله • الزامات تخليه • طراحي، ساخت و تجهيزات كشتي • بازرسي و صدور گواهينامه • بسته بندي • علامت گذاري و برچسب زني • مستندسازي، بار چيني، محدوديت كمي،

8. طبقه بندی جهانی کالاهای خطرناک طبقه بندی کالاهای خطرناک به صورت سیستم یکپارچه می باشد.مجموعه قوانین IMDG Codeکالاهای خطرناک را به 9 طبقه اصلی تقسیم می کند وهرطیقه ممکن است به چندطبقه فرعی با برچسب خاص خود تقسیم شود:

9. گروه اول: مواد منفجره • بخش 1-1 مواد و كالاهايي كه داراي قدرت شديد انفجاري هستند.مانند باروت و TNT. • بخش 2-1موادي كه پيش بيني مي شود خطرناك باشند ولي داراي قدرت شديد انفجاري نيستند و بايد پرتاب شده و يا تكه تكه شوند. مانند نارنجك و مهمات. • بخش 3-1 مواد و كالاهايي كه خطر آتش سوزي دارند؛ اين مواد خطرناك هستند و قابليت انفجار و يا تركيدگي دارند. • بخش 4-1 مواد و كالاهايي كه داراي خطر قابل توجهي نيستند • بخش 5-1مواد غير حساسinsensitive)) که داراي قدرت شديد انفجاري هستند. • بخش 6-1مواد كاملاً غير حساس كه داراي خطر انفجار كمي هستند

10. گروه سوم : مواد قابل اشتعال • گروه دوم :گازها (قابل اشتعال، غيرقابل اشتعال، سمي) • گروه چهارم : مواد جامد قابل اشتعال • گروه پنجم : مواد اكسيد كننده و مواد آلي پراكسيد

11. گروه هفتم : مواد راديو اكتيو • گروه ششم : مواد سمي و عفوني • گروه هشتم : مواد خورنده • گروه نهم : ساير كالاهاي خطرناك