İslam Aile Hukuku

1. İSLÂM AİLE HUKUKU DERS SLAYTI İÇİNDEKİLER

2. İSLÂM AİLE HUKUKU DERS SLAYTI

3. İSLÂM AİLE HUKUKU DERS SLAYTI

17. NİKAHIN İN’İKÂD ŞARTLARI • 2) İcab-Kabul Uygunluğu: • 3) Meclis Birliği: İcab ile kabulün aynı yer ve zamanda olması gerekir. • 4) Tarafların birbirinin irade beyanlarını anlaması • 5) İcaptan sonra ve kabulden önce icabı iptal eden bir durumun meydana gelmemesi: Örneğin; icabı yapanın kabulden önce vazgeçmesi halinde akit yapılmış olmaz.

18. NİKAHIN İN’İKÂD ŞARTLARI • 6) Evlilik akdine aykırı şartın bulunmaması: • Burada evliliğin şartsız olmasından maksat evlilik akdinde geciktirici (ta‘likî) veya bozucu (infisâhî) bir şartın mevcut olmamasıdır. Dolayısıyla “Anne-babamın razı olması şartıyla seninle evleniyorum” gibi bir ta‘likî şartın, veya “Velim razı olmazsa bozulması şartıyla evliliği kabul ediyorum” gibi bir bozucu şartın evlilik akdine dahil edilmesi mümkün değildir. Bu şartlarla gerçekleşen evlilikler geçerli olarak yapılmış sayılmazlar. • Ancak geciktirici ve bozucu şartlarla evlilik akdinin yapılmamasına mukabil bazı kayıtlandırıcı şartlarla evlilik akdinin yapılması mümkündür. Ta‘likî ve infisâhî şartla kayıtlandırıcı (takyîdî) şart arasındaki en önem-li fark ta‘likî ve infisâhî şartta akdin yapılması veya bozulması tarafların iradeleri dışında bir iradeye ya da olaya bağlanırken kayıtlandırıcı şartta ise evlilik tamamen tarafların iradeleriyle belirli kayıtlar altına alınmaktadır. Sözgelimi evlenecek kızın veya erkeğin “Annemin de bizimle beraber oturması şartıyla evlenmeyi kabul ediyorum” demesi kayıtlandırıcı şartla evlenmeye bir örnektir.

19. NİKAHIN İN’İKÂD ŞARTLARI • Hangi tür kayıtlandırıcı şartın evlilik sözleşmesine dahil edilebileceği konusu İslâm hukukçuları arasında farklı ölçütlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu konuda nisbeten dar bir yorumu benimseyen Hanefî hukukçuları evliliğin mahiyetine ve evlilikle ulaşılmak istenen hedefe aykırı olmayan takyidî şartların ileri sürülebileceği görüşündedir. Her şartı bu açıdan titiz bir değerlendirmeye tâbi tutarken daha geniş bir yorumu benimseyen Hanbelî hukukçuları evlilik akdinin mahiyetine uygun olanların yanı sıra bu mahiyette olmayan, ancak taraflardan birine yarar sağlayan ve açıkça da yasaklanmamış bulunan şartların ileri sürülebileceğini ve tarafları bağlayacağını söylerler. Her iki mezhep hukukçuları arasında en fazla tartışma konusu olan nokta evlenen kadının kocasının tek eşli olmasını şart koşmasının mümkün olup olmadığıdır. Hanefî hukukçuları bu şartın geçerli olmadığını, Allah’ın verdiği bir iznin bu şartla ortadan kaldırmış sayılamayacağını ileri sürmektedirler. Hanbelî hukukçuları ise bu şartın mümkün ve kocayı bağlayıcı olduğunu, çünkü bu şartın geçerli olmadığını ortaya koyan bir nassın mevcut bulunmadığını ve bu şartın kadına yarar sağladığını söylemektedirler. 1917 tarihli Osmanlı Hukuk-ı ÂileKararnâmesi bu konuda Hanbelî mezhebinin görüşünü kabul etmiş ve bu tür bir şartı geçerli kabul etmiştir (md. 38). Koca bu şarta rağmen ikinci defa evlenirse kadın kocasının tek evli kalma şartına riayet etmemesi sebebiyle kendi evliliğini feshettirme konusunda bir seçim hakkına sahiptir. Dilerse mahkemeye başvurur ve evliliğini feshettirir.

23. NİKAHIN SIHHAT ŞARTLARI 4) Sürekli ya da geçici evlilik engellerinden birinin olmaması Sürekli evlilik engelleri şunlardır: • 1) Kan (Soy) hısımlığı • 2) Sıhrî Hısımlık (Evlilik) • 3) Süt Hısımlığı Geçici Evlilik engelleri ise şöyledir: • 1) Evlilik (Başkasının eşi) • 2) İddet bekleyen kadın • 3) İki hısımla aynı anda evlilik (Akraba kadınlar) • 4) Üç talâkla boşanan kadınla hulleden önce • 5) Din ayrılığı • 6) Beşinci kadın

24. NİKAHIN SIHHAT ŞARTLARI ŞAHİTLERDE ARANAN ÖZELLİKLER • 1) Akıllı ve ergin olmak. • 2) Hür olmak. • 3) Müslüman olmak - Şayet kadın ehl-i kitap olursa, İmam-ı Azam ve Ebu Yusuf’a göre şahitler de ehl-i kitap olabilir. İmam Muhammed’e göre ise bu durumda da müslüman olmaları şarttır. • 4) Şahitlerin iki erkek veya bir erkekle beraber iki kadın olması. - Şafiilere göre her iki şahidin de erkek olması şarttır. • 5) Şahit işitme yeteneğine sahip olmalıdır. - Şafiilere göre, şahidin adil ve görme yeteneğine sahip olması da şarttır. • 6) Şahitler evlenecek kimselerin usûl, fürû ve diğer hısımlarından olabilir.

26. NİKAHIN NEFÂZ (YÜRÜRLÜK) ŞARTLARI • Bir evlilik akdi sahih olarak meydana geldiği halde, bazı hallerde hemen yürürlük kazanmayabilir. Evliliğin bir ehliyet eksikliğinden dolayı başkasının icazetine bağlı olarak meydana gelmesi gibi. • Bir akdin yürürlük kazanabilmesinin şartları şunlardır: • 1) Kendi kendine veya bir vekil aracılığıyla akdi yapmaya üstlendiğinde erkek ve kadının tam ehliyetli olması. • Tam ehliyet, akıl, büluğ ve hürriyetle olur. Erkek ve kadın âkil, bâliğ ve hür olursa akit yürürlüğe girer. Ancak İmam Muhammed’e göre böyle bir evlilik veli izin verinceye kadar askıda kalır. (Mevkûftur) • Mümeyyiz çocuğun bizzat akdedeceği nikâh da veli izin verinceye kadar askıda kalır. (Mevkûftur) • Şafiilere göre velisiz kıyılan nikâh geçersizdir.

27. NİKAHIN NEFÂZ (YÜRÜRLÜK) ŞARTLARI • 2) Yakın veli varken uzak velinin akdettiği nikâh, yakın velinin iznine kadar yürürlük kazanamaz. • 3) Nikahı akdetmekle yetkili kılınan vekil, müvekkilin söylediği şartların dışına çıkmamalıdır. Aksi halde, müvekkil akdi feshetme hakkına sahiptir. • Örneğin, bir erkek belirli bir kızla ve miktarını belirlediği mehirle evlendirmesi için birine yetki verse, vekil de başka bir kızla ya da farklı miktarda bir mehirle nikahı akdetse, koca akdi feshedebilir. • Şafiilere göre, kocanın iznine gerek kalmaksızın bu akit geçersizdir. • 4) Nikahı akdeden kişi fuzulî yani yetki verilmeyen bir kişi olmamalıdır. Aksi halde taraflar akdi feshetme hakkına sahiptir. • Şafiilere göre, bu akit tarafların icazetine gerek kalmaksızın geçersizdir.

43. MUT’A NİKÂHI • Mut’a Nikâhının dört mezhebe göre hükmü batıldır. Ancak İmamiyyeŞiasına göre meşrudur ve şu hükümleri netice verir: • 1) Akit esnasında süre ve mehir beraber zikredilmeli. Mehir zikredilip süre zikredilmezse bu sürekli bir nikâh akdi olur. • 2) Akitten önce konuşulan şartlar geçersizdir, akit sırasındakiler nasslarla çelişmedikçe geçerlidir. • 3) Cinsel birleşme, doğum kontrolü veya doğacak çocuğun nesebinin bu erkeğe bağlanması konusundaki şartlar geçerlidir. • 4) Boşamaya gerek yoktur. Süre dolunca akit kendiliğinden son bulur. • 5) Eşler arasında miras cereyan etmez. Ancak, doğacak çocuk her ikisine de varis olur. • 6) Evliliğin sonunda adet gören kadınlar 2 ay, adet görmeyenler ise 45 gün iddet bekler. • 7) Süre bitmeden akdi yenilemek geçersizdir.

44. MUVAKKAT NİKÂH • Şahitler huzurunda belli bir süre için evlilik ifade eden sözlerle yapılan nikâhtır. Bu nikâh muvakkat olması sebebiyle Hanefilere göre fasittir. Diğer mezheplere göre ise batıldır. Muvakkat nikâh ile Mut’a nikâhı arasındaki farklar şunlardır: • 1) Mut’a nikâhı evlilik ifade eden lafızlarla değil, istifade ifade eden lafızlarla yapılırken, muvakkat akit evlilik ifade eden sözlerle yapılır. • 2) Mut’a nikâhı yapılırken şahitlerin bulunması şart değilken, muvakkat akitte şahitlerin bulunması şarttır. • 3) Mut’a nikahında akit esnasında sürenin belirli hale getirilerek zikredilmesi şart değildir. Müphem olarak bir süreden bahsedilmesi yeterlidir. Muvakkat nikahta ise sürenin belirlenmesi ve zikredilmesi şarttır.

48. EVLENME ENGELLERİ A- SÜREKLİ EVLENME ENGELLERİ

49. EVLENME ENGELLERİ A- SÜREKLİ EVLENME ENGELLERİ • Kan (soy-nesep) Sebebiyle Nikahı Haram Olanlar: a) Anneler: Kişiye kendi annesi, anneannesi, anneannesinin annesi…, babaannaesi, babaannesinin annesi… yani üst soy ile sonuna kadar nikâhlanması ebedi olarak haramdır. b) Kızlar: Kişiye kendi kızı, oğlunun kızı, kızının kızı… yani alt soy ile sonuna kadar nikâhlanması ebedi olarak haramdır. • Kızkardeşler: Ana-bir, baba-bir ve ana-baba-bir kızkardeşler ile kişinin nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Üvey kardeşler bu kısma girmez. • Halalar: Babanın ana-bir, baba-bir ve ana-baba-bir kızkardeşi yani kişinin halaları ile nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Annelerin, Dedelerin ve Ninelerin halaları da buna dahildir. • Teyze: Annenin ana-bir, baba-bir ve ana-baba-bir kızkardeşi yani kişinin teyzeleri ile nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Babaların, Dedelerin ve Ninelerin teyzeleri de buna dahildir. • Erkek kardeşin kızları: Kişiye ana-bir, baba-bir ve ana-baba-bir erkek kardeşlerinin kızları, oğullarının kızları, kızlarının kızları….. ile nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Üvey kardeşlerin alt soyu bu kısma girmez. • Kız kardeşin kızları: Kişiye ana-bir, baba-bir ve ana-baba-bir kız kardeşlerinin kızları, oğullarının kızları, kızlarının kızları….. İle nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Üvey kardeşlerin alt soyu bu kısma girmez.

50. EVLENME ENGELLERİ A- SÜREKLİ EVLENME ENGELLERİ 2) Sıhriyet (evlilik) Sebebiyle Nikâhı Haram Olanlar: a) Kayın valideler: Kişinin hanımının kendi annesi, anneannesi, anneannesinin annesi…, babaannaesi, babaannesinin annesi… yani hanımının üst soyu ile sonuna kadar nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Burada kişinin hanımı ile cinsel ilişkide bulunması şartı yoktur. Haramlık için sadece nikâh yeterlidir. b) Üvey Kızlar: Kişinin cinsi ilişkide bulunduğu hanımının daha önce evli olduğu başka kocadan olan kızı yani üvey kızı ile nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Burada haramlık için sadece nikâh yeterli olmayıp kişinin üvey kızın annesiyle cinsel ilişkide bulunması şartı da vardır. • Gelinler: Kişinin kendi oğlunun karısı, oğlunun oğlunun karısı, kızının oğlunun karısı…. ile nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Burada oğulların gelinler ile cinsel ilişkide bulunması şartı yoktur. Haramlık için sadece nikâh yeterlidir. Kişinin üvey oğlunun karısı ile nikâhlanması ise ebedi haram arasında değildir. d) Üvey anneler: Kişinin babasının karısı yani üvey annesi, dedesinin karısı yani üvey ninesi ile nikâhlanması ebedi olarak haramdır. Burada da, kişinin hanımı ile cinsel ilişkide bulunması şartı yoktur. Haramlık için sadece nikâh yeterlidir