Aan de slag: Beleid uitstippelen voor maatschappelijk kwetsbare jeugd

1. Aan de slag:Beleid uitstippelen voor maatschappelijk kwetsbare jeugd studievoormiddag voor lokale mandatarissen en beleidsmedewerkers Brussel, 26 april 2013

2. Opbouw • Maatschappelijk kwetsbaar • Duurzaam beleid ontwikkelen • Handvaten voor onderzoek • Do’s en Don’ts

3. Maatschappelijke kwetsbaarheid Maatschappelijk kwetsbaar is degene die in zijn contact met de maatschappelijke instellingen telkens weer te maken krijgt met de controlerende en sanctionerende aspecten ervan en minder geniet van het positieve aanbod. Lode Walgrave (professor criminologie KU Leuven)

4. Maatschappelijke kwetsbaarheid • Sociaal-economischeen etnisch-culturele risicofactoren verhogen kans op kwetsing • Ouders maatschappelijk gekwetst • Ouders laaggeschoold (moeder!) • Opgroeien in armoede • Behoren tot een etnisch-culturele minderheid • Opgroeien in omgeving met langdurige werkloosheid vader of broers

5. Maatschappelijke kwetsbaarheid • Kwetsende ervaringen in relatie met instituties, voorzieningen en hun vertegenwoordigers leiden tot lage maatschappelijke participatie • Hoge drempels bij maatschappelijke dienstverlening en sociaal-cultureel aanbod. • Laag vertrouwen of wantrouwen ten aanzien van bestaande aanbod. • Sterk gevoel van sociale onveiligheid. • Isolement in peergroup vormt risico

6. duurzaam beleid ontwikkelen • Een langetermijnvisie: Ontwikkelen van een beleid voor de komende zes jaar • Kijken door de bril van de doelgroep: Starten vanuit noden en behoeften van de doelgroep vraagt het nodige onderzoek. • Jeugdbeleid is breder dan jeugdwerkbeleid en beperkt zich niet tot kansen in de vrije tijd > het versterken van de participatiekansen in alle levensdomeinen. • Opbouwen van een dragend netwerk: Samenwerking werkt.

7. duurzaam beleid ontwikkelen: Belang van geïntegreerde aanpak • De doelgroep maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren: ontdekken, versterken en ondersteunen • Maatschappelijke dienstverlening en sociaal-cultureel aanbod: toegankelijker maken van het bestaande aanbod /doelgroepspecifiekaanbod waar nodig • Werken op de relatie tussen doelgroep en instituties

8. Duurzaam beleid ontwikkelen: doelgroep ontdekken, versterken, ondersteunen Ontdekken ? • Wie bezit kennis over doelgroep? Wie heeft vertrouwen? • Doelgroep zelf aan het woord laten (Grote behoefte aan veilige haven, warmte en waardering) • Actief beschikbare vertrouwensfiguur is doorslaggevend. • Kennen doelgroep. • Vertrouwen opbouwen. • Ondersteuning bieden. • Lange termijn continuïteit.

9. Duurzaam beleid ontwikkelen: doelgroep ontdekken, versterken, ondersteunen Versterken? • Ontmoetingskansen creëren. • Een veilige ‘plaats’ waar men welkom is (fysiek en mentaal). • Mogelijkheid om ervaring uitwisseling tussen “lotgenoten”.

10. Duurzaam beleid ontwikkelen: doelgroep ontdekken, versterken, ondersteunen Ondersteunen? • Een steunpunt om van te vertrekken en naartoe terug te keren. • Is een ontmoetingsplaats mogelijk? • Een positief beleid voor ontmoeting in de publieke ruimte?

11. Duurzaam beleid ontwikkelen:Maatschappelijk aanbod Jeugdbeleid is breder dan jeugdwerkbeleid. • De bestaande maatschappelijke dienstverlening toegankelijker maken: kritische analyse, drempels benoemen en aanpakken, activeren • Specifiek en structureel aanbod ten behoeve van bijzondere doelgroepen waar nodig: wat? Voor wie? Door wie? Waar? Hoe? • Gecoördineerde beleidsaanpak met participatiekansen voor de doelgroep.

12. Duurzaam beleid ontwikkelen:Maatschappelijk aanbod Activeren van de voorzieningen (Nicaise/HIVA): • Onderwijs: activeren van het LOP, ondersteunen inspanningen ten behoeve van participatie maatschappelijk kwetsbaren. • Hulpverlening: activeren welzijnssector door stimuleren presentie. • Vrije tijd: Toegankelijkheid van bestaande aanbod. Draagkracht (vrijwilligers) en perspectief zijn beperkt (gericht op andere doelgroep). Belang van vorming monitoren. • Andere beleidsdomeinen: huisvesting, arbeid, veiligheid en publieke ruimte, …

13. Duurzaam beleid ontwikkelen:Maatschappelijk aanbod Specifiek aanbod waar nodig: • Onderwijs: lokaal flankerend onderwijsbeleid? Brede school? Schooladoptie-initiatieven door jeugdwelzijnswerking ? • Hulpverlening: inschakelen ervaringsdeskundigen? Jeugdwelzijnsoverleg? • Vrije tijd: ondersteuning of oprichting van initiatieven specifiek gericht op de maatschappelijk kwetsbaren (vertrouwensfiguur, ontmoeting)? Buurtsport? ‘gemeenschapsvorming’ binnen cultuurbeleid? Aandacht vanuit bibliotheekwerking? • Andere beleidsdomeinen: huisvesting, arbeid, veiligheid en publieke ruimte, …

14. Duurzaam beleid ontwikkelen:Maatschappelijk aanbod Jeugdwelzijnsoverleg: • Bredere sturing van de beleidsinspanningen • betrekken van de belangrijkste actoren in jouw gemeente (jeugddienst? OCMW? Preventiedienst? LOP? Integratiedienst? Kind en Gezin? lokale zelforganisatie? Vereniging waar armen het woord nemen? wijkwerking? politie? …). • Wie trekt overleg? Vooraf mandaat bepalen

15. Duurzaam beleid ontwikkelen:relatie doelgroep-omgeving • Werken aan maximale participatiekansen van de jongeren bij de op hen gerichte beleidsinspanningen. • Waarderen van de brug- en signaalfunctie van de vertrouwensfiguren van de jongeren. • Garanderen van voldoende autonomie.

16. Handvaten voor onderzoek

17. Do’s • Neem voldoende tijd, het gaat over beleid voor 6 jaar • Kies voor echte participatie • Inzetten van vertrouwensfiguren • Continu evalueren en bijsturen • Iedereen heeft recht op een vrijetijdsaanbod op maat • Samenwerking werkt echt • Focus niet enkel op jeugdwerk • Laagdrempelig sportaanbod voorzien

18. Don’ts • Eenzijdig kiezen voor toeleiding werkt niet • Opletten met “gratis” • Speel niet voor “sinterklaas” • Financiële stimuli voor jeugdbewegingen hebben weinig effect • Verenigingen moeten inclusief werken • Er zijn meer en belangrijker drempels dan de betaalbaarheid van het aanbod • Geen eenmalige grote initiatieven voor MKKJ

19. Aan de slag! Meer informatie, begeleiding en ondersteuning: • Afdeling Jeugd • Uit de Marge vzw • VVJ • VVSG