Temel Bilgi Teknolojileri

1. Temel Bilgi Teknolojileri Yrd. Doç. Dr. Doğan Aydoğan

2. İşletim Sistemleri • İşletim Sistemlerini Tanımak • İşletim Sistemlerinin Temel Görevleri • İşletim Sistemlerinin Temel Bileşenleri • Dosya, Klasör ve Program Ayrımı • İşletim Sistemlerini Kullanmak

3. İşletim Sistemi • İşletim Sistemi Donanım ile kullanıcı arasındaki iletişimi, uyumu sağlayan temel programdır. • Kullanıcılar tarafından kolay ve işlevsel kullanım • Donanımın verimli kullanılması İşletim Sistemlerinin Temel Amaçları

4. İşletim Sistemlerinin Temel Görevleri • Grafik Arayüz Kontrolü • Kullanıcının gördüğü ve işlemleri yürüttüğü grafik tabanlı arayüzlerdir. Bu arayüzü kullanarak bilgisayarı yönetiriz. • İşlem Yönetimi • Bilgisayarda devam eden işlemlerin sorunsuz ve paralel bir biçimde gerçekleştirilmesinin sağlanması • Bellek Yönetimi • Bilgisayarda devam eden işlemlerin sorunsuz çalışabilmesi için bellekte ayrılan yerin yönetimi ve işlem sonunda boşaltılması • Giriş Çıkışları Birimleri Yönetimi • Bilgisayara veri girilmesini ve verilerin bir bütün olarak çıktısını sağlayan birimlerin yönetimi (klavye,webcam, hoparlör. Bu süreçte işletim sistemi sürücü adı verilen yazılımlara ihtiyaç duyar. • Dosya Yönetimi • Dosya oluşturulması, dosya konumu ve dosyalarla ilgili yapılacak temel işlemler, işletim sistemi tarafından yürütülür.

5. İşletim Sistemi Türleri • Microsoft – Windows • Apple – Mac OS • Linux (Ubuntu, Pardus) • Mobil cihazlar için üretilen işletim sistemleri (Android, İOS) 32 bit (x86) vs 64 bit (x64) • 32 bit ve 64 bit Windows arasındaki en büyük fark bellek desteğinden ileri gelmektedir. 32 bit işletim sistemleri, işlem başına tahsis edilmiş en fazla 2 GB'lık bir bellek alanına sahip en çok 4 gigabaytlık (GB) sistem belleğini desteklerken yeni x64 işletim sistemleri, işletim sistemine bağlı olarak, 32 ila 512 GB'lık RAM alanını desteklemektedir ve donanım kapasiteleri ve bellek alanları genişledikçe, 16 terabayt (TB) büyüklüğe kadar sanal belleği destekleme potansiyeline sahiptir.

6. Windows Masaüstü Simgeler Alanı Bildirim Alanı Başlat Menüsü Hızlı Başlat Görev Çubuğu

7. Görev Çubuğu ve Bileşenleri • Görev çubuğu masaüstünde herhangi bir program ekranı açıkken bilgisayarın yönetilmesinde, program ve pencereler arasında geçiş yapılmasında etkili bir araçtır. • Görev çubuğu masaüstünün altında konumlanmış olsa da yeri değiştirilebilir. • Başlat menüsü • Hızlı başlat menüsü • Çalışan programların simgeleri • Bildirim alanı

8. Hızlı Başlat Menüsü • Kullanıcı tarafından ayarlanan ve sık kullanılan program simgelerinin yer aldığı bölümdür. Bildirim Alanı • Görev çubuğunun en sağında yer alan ve bilgisayar ile ilgili temel bildirimlerin yer aldığı alandır. ( Ağ bağlantısı, Pil durumu, saat ve tarih, olası güncellemeler v.b ) Başlat Menüsü Bilgisayardaki tüm uygulamalara ulaşabileceğimiz gelişmiş bir araçtır.

9. Windows Gezgini

10. Arama Kutusu: Seçilen klasör ve alt klasörlerinde dosya aramak için kullanılır. Bilgisayarım penceresinde kullanıldığında bütün bilgisayarı arar. Bilgi Alanı: Seçili nesne hakkında gerekli bilgilerin yer aldığı kısımdır. Bilgi Alanı: Seçili nesne hakkında gerekli bilgilerin yer aldığı kısımdır.

11. Klasörler Arası Gezinme

12. Kenar Çubuğu: Ağaç Menünün içinde yer aldığı alandır. Böylece tek tek tıklama yaparak gezinme yerine klasörler arası hızlı geçişler yapılabilir. Ağaç Menü: Bilgisayardaki depolama biçiminin ağaç modelinde olduğu gibi alt alta gösterildiği alandır. Bir klasörün yanında (+) klasörü olması, o klasörün altında başka klasörlerin olduğunu gösterir. Bu alanda sadece klasörler görünür. Dosyalar sadece gezgin ana penceresinde görünür. Gezgin Ana Penceresi: Bulunduğumuz konumda yer alan dosya ve klasörlerin göründüğü alandır.

13. Pencerelerle Çalışmak Açık olan pencerenin görev çubuğuna inmesini sağlar. Açık olan pencerenin kapanmasını sağlar. Açık olan pencerenin ekranı kaplamasını sağlar. Sağ tarafta dosyalara yönelik önizleme penceresini açar ve kapatır. Dosyaların windows gezgini içinde nasıl gösterileceğini gösterir.

14. Klasör ve Dosya Oluşturmak İhtiyaç duyduğumuz dosyaları veya dosyaları içinde barındıracak olan klasörleri, windows gezgini ile uygun konuma geldikten sonra, fare ile sağ tıklama işlemini yapıp Yeni sekmesi içinden gerçekleştirebiliriz. Windows varsayılan olarak bütün dosya ve klasörlere “Yeni ….” adını vermektedir. F2 tuşuna basarak ya da fare sağ tıklama – yeniden adlandır sekmesi ile istediğimiz adı veririz. Dosya veya klasör seçili iken sağ tıklayıp özellikler sekmesini seçtiğimizde, temel değer ve bilgilerin göründüğü ekran açılır. (Gizleme, diğer kullanıcı izinleri, dosya boyutları v.b. )

15. Kes – Kopyala - Yapıştır Fare sağ tıklama ile gerçekleştirilir. Sürüklenerek bir dosyanın yeri değiştirilirse; dosya veya klasör aynı sürücüdeyse ilgili yerden silinir, farklı sürücülerdeyse yeni bir kopya oluşturulur. Kes (Ctrl X) Dosya/klasör olduğu yerden silinir ve yapıştır komutu verilen yeni yere yazılır. • Kopyala (Ctrl C) Dosya/klasör olduğu yerde korunur ve yapıştır komutu verilen yere de yazılır. • Yapıştır (Ctrl V) Kes veya kopyala komutu ile kopyalanan dosyaları yeni bir konuma kopyalar.

16. Dosya Silmek Fare sağ tıklama ile gerçekleştirilir. Sil komutu. Klavyede –Delete- tuşu aynı görevi yerine getirir. Geri Dönüşüm Kutusunda biriken dosyalar ihtiyaç duyulması durumunda geri dönüşüm kutusu içinden dosya seçilerek verilen geri yükle komutu ile eski konuma taşınır.Dosyalar gereksiz ise geri dönüşüm kutusu sağ tıklanarak Geri Dönüşüm Kutusunu Boşalt komutu verilerek dosyalar tamamen silinir. Shift + Delete tuşlarına aynı anda basıldığında dosya geri dönüşüm kutusuna gitmeden doğrudan silinir. Bu komutun dikkatli kullanılması gerekir. Yanlışlıkla silinen dosyalar harddisk üzerinde fazla veri girişi olmadan (eski bilgilerin üzerine yenileri yazılmadan ) dosya kurtarma programları (Örn: Active file recovery, RecoverMyfiles) ile geri getirilebilir.

17. Denetim Masası • Bilgisayarın yazılım ve donanımlarına ait tüm ayarlarının yapıldığı alandır. • Donanım ekle/ kaldır. Aygıt Yöneticisi • Program Ekle/Kaldır • Güç ve Ekran Ayarları

18. Bilgisayar Kapatma Seçenekleri • Oturumu Kapat: Bilgisayar kapanmaz o anki kullanıcının oturumu kapanır ve diğer kullanıcı kendi oturumunu • Kilitle: Program ve dosyalar kapanmaz sadece oturum kilitlenir. Kullanıcı şifresini girip oturumunu açtığında kaldığı yerden devam eder. • Yeniden Başlat: Bilgisayardaki gerekliliklerden dolayı sistemin kapatılıp yeniden açılmasını sağlar. • Uyku Modu: Güç tasarrufu sağlar, ekranı kapatır ve programlarla ilgili işlem yapmaz. Klavyeden bir tuşa dokunmak açmak için yeterlidir. • Hazırda Beklet: Uyku Moduna benzer ancak bilgiler hafızada değil, harddikte tutulur. Bilgisayar tekrar açıldığında açık olan programlar çok hızlı bir biçimde açılır.

19. Denetim MasasıAygıt YöneticisiProgram Ekle-KaldıRegeditKlasör ve Dosya YönetimiDosya ListelemeManagePcCcleaner