Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 2000/60 . Παράκτια και Μεταβατικά Νερά

1. Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 2000/60.Παράκτια και Μεταβατικά Νερά Δρ. Ε. Παπαθανασίου Διευθυντής Ερευνών του ΕΚΘΕ

2. Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 2000/60 • Καθορισμός της τυπολογίας των παράκτιων και των μεταβατικών νερών. • Καθορισμός των συνθηκών αναφοράς (σε αδιατάρακτα από ανθρωπογενείς επεμβάσεις οικοσυστήματα) • Ταξινόμηση των νερών • Αποτελεσματική Διαχείριση για την αναβάθμιση της ποιότητας

3. Ορισμοί για παράκτια και μεταβατικά νερά • Παράκτια νερά χαρακτηρίζονται εκείνα τα οποία βρίσκονται σε απόσταση ενός ναυτικού μιλίου από την ακτή (Baseline), φτάνοντας, αν χρειαστεί στο εξωτερικό μέτωπο των μεταβατικών νερών. • Μεταβατικά νερά θεωρούνται εκείνα που βρίσκονται σε εκβολές ποταμών και υφίστανται έντονη επίδραση των εσωτερικών νερών.

4. Δείκτες • Βιολογικά Ποιοτικά Στοιχεία • Φυτοπλαγκτόνσύνθεση and αφθονίαειδών, φυτοπλαγκτονική βιομάζα, blooms • Μακροφύκη και Αγγειόσπερμαδιατάραξη ευαίσθητων ειδών, κάλυψη μακροφυκών και αγγειοσπέρμων αφθονία • Βενθικά ασπόνδυλαποικιλότητα, αφθονία, διατάραξη ευαίσθητων ειδών • Υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία • Παλίρροιεςσύστημα ροής γλυκού νερού, κυρίαρχα ρεύματαδιεύθυνση και ταχύτητα • Μορφολογία διακύμανση βάθους, μορφολογία και υπόστρωμα βυθού • Φυσικοχημικάποιοτικά στοιχεία • Γενικάφυσικοχημικά στοιχεία, συγκεντρώσεις θρεπτικώνθερμοκρασία, οξυγόνο, διαφάνεια • Ειδικοί συνθετικοί ρυπαντέςσυγκεντρώσεις • Ειδικοί μη συνθετικοί ρυπαντέςσυγκεντρώσεις

5. Ενδεικτικός Κατάλογος Κύριων Ρυπαντών • 1. Organohalogen compounds and substances which may form such compounds in the aquatic environment. • 2. Organophosphorus compounds. • 3. Organotin compounds. • 4. Substances and preparations, or the breakdown products of such, which have been proved to possess carcinogenic or mutagenic properties or properties which may affect steroidogenic, thyroid, reproduction or other endocrine-related functions in or via the aquatic environment. • 5. Persistent hydrocarbons and persistent and bioaccumulable organic toxic substances. • 6. Cyanides. • 7. Metals and their compounds. • 8. Arsenic and its compounds. • 9. Biocides and plant protection products. • 10. Materials in suspension. • 11. Substances which contribute to eutrophication (in particular, nitrates and phosphates). • 12. Substances which have an unfavourable influence on the oxygen balance (and can be measured using parameters such as BOD, COD, etc.).

6. Ιστορικό • Εμπλοκή του ΕΚΘΕ από το 1989-1993 στα πλαίσια της «Οικολογικής Οδηγίας», με συμβόλαιο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή • Συμμετοχή, ως εκπρόσωπος της ΕΕΑ, σε θέματα προετοιμασίαςτης Οδηγίας (1996-1999) • Συμμετοχή στην ειδική ομάδα εργασίας για τα παράκτια και μεταβατικά νερά, ως εκπρόσωπος της Ελλάδος (2001-2002)

7. Ειδική Ομάδα Εργασίας 2.4 Στόχοι: • Ανάπτυξη οδηγιών για την τυπολογία και κατηγοριοποίηση των υδάτων, • Χρήση υφιστάμενης κατηγοριοποίησης και • Προσδιορισμός εργαλείων ταξινόμησης και τυπολογίας

8. Συμμετοχή του ΕΚΘΕ • Ενεργή συμμετοχή σε όλες τις εργασίες της ειδικής ομάδας 2.4 • Workshops στις Βρυξέλλες (Σεπτέμβριος 2001)- 2.4 • Workshop στο Παρίσι (Δεκέμβριος 2001)- Τυπολογία Μεσογείου • Workshop στο Βερολίνο (Ιανουάριος του 2002)-2.4 • Workshop στη Στοκχόλμη (Μάιος 2002)-2.4 • Συμμετοχή σε όλα ταέγγραφα που ετοιμάστηκαν • Συμμετοχή στο έγγραφο για την ενδο-βαθμονόμηση(intercalibration) και συνεχή παρακολούθηση (monitoring)

9. Οικοπεριοχή: Μεσόγειος System B Alternative characterization Physical and chemical factors that determine the characteristics of the coastal water and hence the biological community structure and composition Obligatory factors Latitude Longitude Tidal range salinity Optional factorsHydrodynamic status (current velosity, wave exposure, mixing characteristics, turbidity) Retention time (of enclosed bays) Mean substratum composition Water temperature range Shape Depth

10. Πρόοδος Εργασιών της Ομάδας 2.4 • Ανάπτυξη Οδηγιών για την Τυπολογία • Καθορισμός Τυπολογίας για όλες τις οικοπεριοχές (Βαλτική, Β. Θάλασσα, Ατλαντικός, Μεσόγειος) • Προσπάθεια για λιγότερους τύπους παράκτιων και μεταβατικών νερών με ταυτόχρονη ανάπτυξη της κλίμακας • Για τη Μεσόγειο 8-10 τύποι, κοινοί για όλες τις μεσογειακές χώρες • Διαχειριστικοί διαχωρισμοί τύπων

11. Πρόοδος Εργασιών της Ομάδας 2.4 • Ανάπτυξη Οδηγιών για την Ταξινόμηση • Βιβλιογραφική ανασκόπηση των εργαλείων που χρησιμοποιούνται για ταξινόμηση • Αναφορά στις χώρες που ήδη κάνουν ταξινόμηση των παράκτιων και μεταβατικών νερών • Νέα εργαλεία για την ταξινόμηση των παράκτιων και μεταβατικών νερών • Βιβλιογραφική, πιλοτική εργασία για τις συνθήκες αναφοράς

12. Συνεισφορά στην πρόοδο των εργασιών της ειδικής ομάδας 2.41 • Προσφορά μοντέλων και δεικτών για την ταξινόμηση • Φυτοβένθος.Μοντέλο βασισμένο στη σχετική συμμετοχή πολυετών/ καταληκτικών-μόνιμων ειδών και μονοετών ή εποχικών/ ευκαιριακών ειδών μακροφυκών (Χλωροφύκη, Φαιοφύκη και Ροδοφύκη)στο φυτοβένθος μιας περιοχής.(Οrfanidis et al., 2001.Ecological evaluation of transitional and coastal waters:A marine benthic macrophytes-based model.Mediterranean Marine Science2/2 45-65)

13. Συνεισφορά στην πρόοδο των εργασιών της ειδικής ομάδας 2.42 • Προσφορά μοντέλων και δεικτών για την ταξινόμηση • Ζωοβένθος.Ανάπτυξη του Βιολογικού Συντελεστή-Δείκτη (Biotic Coefficient) BENTIX. Βασίζεται στηνσχετικήσυμμετοχή ευαίσθητων και ανθεκτικών ειδών στις περιβαλλοντικές πιέσεις (Simboura & Zenetos, submittedin “Mediterranean Marine Science”)

14. Συνεισφορά στην πρόοδο των εργασιών της ειδικής ομάδας 2.43 • Πιλοτικές εργασίες συνθηκών αναφοράς σε διάφορους τύπους με υπάρχοντα δεδομένα από προγράμματα του ΕΚΘΕ • Πρόταση για δημιουργία Ευρωπαϊκού Δικτύου Αριστείας για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση προβλημάτων (εναρμόνιση, χρήση εργαλείων ταξινόμησης, δειγματοληψιών κλπ.).

15. Η εφαρμογή της Οδηγίας για τα παράκτια και μεταβατικά νερά στην Ελλάδα • Πρέπει να υπάρξει: • Σχέδιο/Πλαίσιο Δράσης Εθνικού Προγράμματος. • Συντονισμός των δράσεων σε Εθνικό επίπεδο • Συντονισμός με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων • Συντονισμός των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων για κοινή μεθοδολογία, διαβαθμονόμηση, κοινή χρήση εργαλείων, βάση δεδομένων κλπ. με οδηγό τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές και • Σχεδιασμός της συνεχούς παρακολούθησης των παράκτιων και μεταβατικών νερών με οδηγό τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές

16. Αμεσοι στόχοι εργασίας • Να καθοριστεί η τυπολογία των παράκτιων και μεταβατικών νερών (2003) • Για κάθε τύπο να αναδειχθούν οι συνθήκες αναφοράς και να γίνει η ταξινόμηση των παράκτιων και μεταβατικών νερών (2006)

17. Εργασίες που απαιτούνται • Συλλογή υπαρχόντων στοιχείων και νέων δεδομένων για τη τυπολογία • Επαλήθευση (validation) της τυπολογίας και των συνθηκών αναφοράς • Ορισμός και περιγραφή της τελικής τυπολογίας και των συνθηκών αναφοράς • Συλλογή υπαρχόντων στοιχείων και νέων δεδομένων για τη ταξινόμηση των παράκτιων και μεταβατικών νερών • Τελική Ταξινόμηση των παράκτιων και μεταβατικών νερών

18. Αποτελέσματα • Ορισμός και περιγραφή της τυπολογίας στον Ελληνικό χώρο • Ορισμός των συνθηκών αναφοράς στον Ελληνικό χώρο • Ανάπτυξη βάσης δεδομένων και δεικτών για τα ποιοτικά στοιχεία • Περιγραφή της τελικής ταξινόμησης των παράκτιων και μεταβατικών νερών της Ελλάδος βάσει των δεικτών των ποιοτικών στοιχείων και σε σχέση με τις συνθήκες αναφοράς. • Καθορισμός των 5 τάξεων οικολογικής κατάστασης (ecological status) για τα παράκτια και μεταβατικά νερά. • Αποτελέσματα της διακρίβωσης των στοιχείων μεταξύ των συμμετεχόντων ιδρυμάτων και ινστιτούτων (Intercalibration)