1 / 43

amaç

Betula medwediewii ve Zelkova carpinifolia subsp. yo mraensis TÜRLERİNİN DOKU KÜLTÜRÜ TEKNİKLERİ İLE ÜRETİLMESİ Gökçen HANGİŞİ ÖLMEZ KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi-1998. amaç. Bu çalışmada, birey sayısı az, üretim materyali temini

xylia
Download Presentation

amaç

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. BetulamedwediewiiveZelkovacarpinifoliasubsp. yomraensisTÜRLERİNİN DOKU KÜLTÜRÜ TEKNİKLERİ İLE ÜRETİLMESİGökçen HANGİŞİ ÖLMEZKTÜ Fen Bilimleri EnstitüsüYüksek Lisans Tezi-1998

  2. amaç Bu çalışmada, • birey sayısı az, üretim materyali temini güç olan Betulamedwediewii ve Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensistaksonlarının doku kültürü tekniği ile üretimi amaçlanmıştır.

  3. Betulamedwediewii

  4. Betulamedwediewii • Çoğunlukla 4-5 m boylarında bir çalıdır. Yapraklar geniş yumurta biçiminde olup kızılağaç yaprağına benzemektedir. Yaprak kenarları düzensiz çift sıralı dişlidir. • Erkek çiçek kurulları kısa saplı ve dik durur. Bu yönüyle diğer Betula türlerinden ayrılır. • Yerel bir dağılışı vardır. Kafkasya ile Kuzeydoğu Anadolu’da yayılır. Artvin-Murgul Şavval Tepe (1560 m), Rize Vartar Yaylası (2000 m), Artvin Atilla ormanlarında seyrek olarak relik halde rastlanır. Çoğunlukla ladin ormanlarında, orman gülleri ve kuş üvezi çalılıkları arasında bulunur. Doğal yayılış alanı dışında botanik bahçelerinde ve parklarda süs bitkisi olarak önemli bir yeri vardır.

  5. Zelkovacarpinifolia subsp. yomraensis

  6. Zelkovacarpinifolia subsp. yomraensis • Dünya üzerinde Batı ve Doğu Asya’da beş Zelkova türü yayılmaktadır. Bunlardan yalnız birisi Zelkovacarpinifolia ülkemizde Kars, Muş, Siirt ve Hakkari gibi Doğu Anadolu illeri içinde ender olarak yayılır. Gürgen yapraklı Zelkovanın genel coğrafi yayılışı ise Doğu Anadolu’dan başka, Kuzey İran ve Kafkasya olarak bilinmektedir. Ancak, Trabzon-Yomra yöresinde saptanan Z. carpinifolasubsp. yomraensistaksonu, meşe, gürgen, karaağaç, defne ve sandal gibi türlerle bir arada, tek tek ya da küçük gruplar halinde bulunmaktadır • 2-3 (-5) m boylarında bir çalıdır. Yaprak üst yüzü tıpkı dağ karaağacı gibi zımpara şeklinde pürüzlü ve tüylü, ender olarak tüysüzdür. Düşük yükseltilerde (30-100 m), meşe ve gürgen çalılıkları arasında bulunmaktadır

  7. materyal Betulamedwediewii ile İlgili Materyal, • Murgul Orman İletme Müdürlüğü, Kabaca Bölgesi, Şavval Tepe Mevki • Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi Serasında bulunan fidandan

  8. materyal Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis ile İlgili Materyal, • Trabzon İli, Yomra İlçesindeki doğal bitkiden

  9. yöntem Besin Ortamlarının Saptanması ve Hazırlanması • Murashige ve Skoog tarafından geliştirilmiş MS ile • Llyod ve McCrown tarafından geliştirilmiş WPM (WoodyPlantMedium) adlı iki temel besin ortamı kullanılmıştır.

  10. yöntem Beslenme ortamının hazırlanması • 1 litre WPM besin ortamı hazırlamak için, verilen stok eriyiklerden MAKRO STOK I ve II’den 100’er ml, MİKRO STOK III ve IV’ten 10’ar ml alınarak 1 litrelik ölçü silindirine konmuştur. Ortama 100 ml NaFeEDTA, 10 ml MS Vitamin Stok, 20 gr sakkaroz eklenmiştir.

  11. yöntem Beslenme ortamının hazırlanması • Ortamın hazırlanmasında değişik dozlarda bitki büyüme düzenleyicileri (Hormon ve Sitokinin) ortama eklenerek • hassas bir pH metre ile 0.1 molar ve 1 molarlıkNaOH ve HCl ilave edilerek ortamın pH’sı 5.7’ye ayarlanmıştır. • Ortama 6.5-7 gr agar eklenerek manyetik karıştırıcı bulunan ısıtıcılarda şeffaf bir renk alıncaya kadar agarın tam olarak çözünmesi için kaynatılmıştır. • Kaynayan ortam 15 x 200 mm’lik kültür tüplerine ya da 60 x 100 mm ebatlarında kapaklı cam kavanozlara aktarılmış, otoklavda 121C ve 1,1 atm. basınç altında 20 dakika sterilizasyona tabi tutulmuştur. Köklendirme ortamı hazırlanırken de aynı işlemler tekrarlanmıştır.

  12. yöntem Sakkaroz ve Bitki Büyüme Düzenleyicilerinin Seçimi • Sakkaroz 20 gr/l • Büyüme düzenleyicileri sitokinin: BAP, Zeatin • Hormon: NAA, IAA, IBA

  13. yöntem/Betulamedwediewii • Murgul, Kabaca Bölgesinden 6 farklı ortetin, kuzey ve güney taraflarından alınan, toplam 40’ar adet tomurcuk, 4 mg BAP içeren WPM ortamına kültüre alınmıştır. Klonlar ve kuzey ile güneyden alınan eksplantlar arasında gelişme açısından ve yaşama yüzdesi bakımından fark olup olmadığı araştırılmıştır. • Daha sonra KTÜ Orman Fakültesi serasının bahçesindeki genç ortetten alınan eksplantlar BAP + NAA’nın değişik dozlarından oluşan 8 farklı WPM ortamına konmuş ve bu dozların sürgün ve kallus oluşumu üzerine etkileri araştırılmıştır. Ortet: Doku parçasının alındığı bitki Eksplant:Kültüre alınacak doku parçası

  14. yöntem/Betulamedwediewii’de denenen ortamlar • BetulamedwediewiiBaşlangıç ve Çoğaltma Ortamı

  15. yöntem/Betulamedwediewii’de denenen ortamlar • Sürgün Oluşumu ve Gelişimi İçin Ortama Eklenen BAP, NAA, Sakkaroz ve Agar Miktarları

  16. yöntem/Betulamedwediewii’de denenen ortamlar • Sürgün Oluşumu ve Gelişimi İçin Ortama Eklenen BAP, NAA, Sakkaroz ve Agar Miktarları

  17. yöntem/Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis • Yomra’dan, 2 farklı klondan alınan eksplantlar, farklı Zeatin, BAP, IAA ve IBA dozlarından oluşan ortamlara 10’ar adet konmuştur. Bu çalışmada öncelikle Zelkovanın sürgün verdiği ortam saptanmaya çalışılmıştır. Bunun için de MS ve WPM ortamları denenmiştir.

  18. yöntem/Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis’te denenen ortamlar • WPM Ortamında Kullanılan Zeatin, Myoinositol, Sakkaroz ve Agar Miktarları

  19. yöntem/Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis’te denenen ortamlar • MS Ortamında Kullanılan BAP ve IAA, Myoinositol, Sakaroz ve Agar Miktarları

  20. yöntem/Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis’te denenen ortamlar • MS Ortamında Kullanılan BAP, IBA, Myoinositol, Sakaroz ve Agar Miktarları

  21. yöntem Sürgünlerin Köklendirilmesi • Betulamedwediewii’de oluşan sürgünlerin köklendirilmesinde temel besin ortamında sitokinin (BAP) kullanılmadan 2 mg/l NAA kullanılmıştır . • Invitroda köklenen fidecikler 1:1 turba + perlit karışımından oluşan ortama aktarılmış ve içinde bulunduğu saksının üzeri camla kapatılarak ortama uyum sağlaması için 2 hafta süre ile büyüme odasında bekletilmiştir. Saksının üzeri kademeli olarak açılmış, fideciğin dış ortama uyumu sağlanmıştır.

  22. yöntem Ortam pH’sının Ayarlanması • Denemelerde kullanılan besin ortamlarının pH’sı ortama agar katılmadan önce pH metre ile ölçülmüş, NaOH ve HCl ile 5.7’ye ayarlanmıştır.

  23. yöntem/sterilizasyon • Beslenme ortamları • Materyal (Yüzeysel Sterilizasyonu) • Kullanılan alet ve ekipmanlar tekniğine uygun steril edildi.

  24. yöntem/materyalin kültüre alınması • Steril hale getirilen Betulamedwediewii sürgünlerindeki tomurcuklar bir petri kabı içerisinde kesilerek bir pens ve bisturi yardımıyla tomurcuk pulları temizlendi ve tomurcuğun ortasında kalan bir kaç yaprak taslağı (2-3 mm) bırakıldı. • Yaprak taslağı alt kısmı besin ortamına girecek şekilde pens yardımıyla ortama yerleştirildi, tüpün ağzı alüminyum kapakla tekrar sıkıca kapatıldı. • Gelişen sürgün ve kalluslar, aynı steril koşullarda 3-4 haftada bir yeni besin ortamlarına aktarıldı.

  25. yöntem/materyalin kültüre alınması • Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis’in çok küçük olan tomurcuklarının pulları binoküler mikroskop altında temizlenmiş ve 1-2 mm’lik yaprak taslakları ortama yerleştirildi. Vejetasyon dönemi başında alınan örneklerde tomurcuk bulunmadığı için sürgün parçaları, internodlarından 3-4 mm uzunluğunda kesilerek kültür ortamlarına yerleştirildi.

  26. yöntem/kültür koşulları • Eksplantların kültüre alınmasından sonra gelişebilmeleri için uygun çevre koşullarında bulunmaları gerekmektedir. Sıcaklık, ışık ve rutubetin belli oranlarda olması gerekir. • Gelişme ortamı olarak 251 C sıcaklık, • 500-1000 lüks ışık şiddetinde 16 saat aydınlık ve 8 saat karanlık olan • % 70 rutubete ayarlı büyüme odası kullanılmıştır.

  27. yöntem/gelişme süresince yapılan ölçüm ve gözlemler Eksplantlardaki Gelişme ve Sürgün Oluşumu Eksplantların kültür ortamlarına aktarılmasından sonra, • yaşama yüzdeleri (enfeksiyon kapma durumları), • gelişme durumları, sürgün oluşumları, renkleri, yaprak boyutları ve • kallus oluşturma durumları gözlenmiştir. Kalluslar 3-4 haftada bir temizlenerek yeni ortamlara aktarılmıştır.

  28. yöntem/gelişme süresince yapılan ölçüm ve gözlemler Betulamedwediewii Köklendirme Ortamı

  29. yöntem /verilerin değerlendirilmesi B. medwediewii’de Murgul’dan alınan materyallerin ortamlara konmasından 2, 6 ve 10 hafta sonra • yaşayan eksplant sayısı, • sürgün ve kallus oluşturup oluşturmadıkları • klonlara ve klonların kuzey ve güneye bakan taraflarına göre yaşama yüzdeleri • klonlar ve bakılar arasında bir fark olup olmadığı Varyans Analizi ile tespit edilmiştir.

  30. bulgular/ Betulamedwediewii 1 Nolu Ortama Konan B. medwediewiiEksplantlarının 6 Hafta Sonraki Durumu

  31. bulgular/ Betulamedwediewii 1 Nolu Ortama Konan B. medwediewiiEksplantlarının 10 Hafta Sonraki Durumu

  32. bulgular/ Betulamedwediewii Murgul'dan Alınan B. medwediewiiEksplantlarının 10 Hafta Sonraki Yaşama Yüzdeleri

  33. bulgular/ Betulamedwediewii Köklenmeye Ait Bulgular • Eksplantlar ortama konduktan 6 hafta sonra 2-3 cm boylarında sürgünler kesilerek köklendirme ortamına aktarılmıştır. • Aktarıldıktan 4 hafta sonra yapılan gözlemlerde sürgünlerin 3-4 cm uzunluğunda kalın kökler oluşturduğu görülmüştür. • Köklenen fidecik 1:1 turba+perlit karışımından oluşan ortama aktarılmış ve gelişmesine devam etmiştir

  34. bulgular/Zelkovacarpinifoliasubsp. yomraensis • Z. carpinifoliasubsp. yomraensiseksplantları 8 farklı WPM ve MS ortamlarında kültüre alınmış, kallus oluşumu sağlanmış, sürgün farklılaşması sağlanamamıştır.

  35. sonuç ve öneriler • Betulapendula'da sürgün farklılaşması sağlamak amacıyla ortama eklenen 4 mg/l BAP dozu, Betulamedwediewii'de iyi sonuç vermiş, kuvvetli sürgün oluşturmuştur.

  36. sonuç ve öneriler • B. medwediewii’ de Farklı ortetlere ait tomurcuk eksplantlarının yaşama yüzdeleri farklılık göstermiş, ortetlerin kuzey ve güneye bakan taraflarından alınan tomurcuk eksplantlarının yaşama yüzdeleri istatistiksel anlamda bir farklılık göstermemiştir. • 10 hafta sonunda en iyi yaşama yüzdesine 4 nolu klon, en kötü yaşama yüzdesine ise 6 ve 1 nolu klonların sahip olduğu tespit edilmiştir..

  37. sonuç ve öneriler • Uzun sürgün veren 3 nolu klondan kesilen sürgünler in vitroda 2 mg/l NAA dozunun kullanıldığı WPM ortamında köklendirmeye alınmış ve 4 hafta sonunda uzun ve kalın kökler oluşturmuşlardır. Betulamedwediewii fidanı üretme çalışmalarında bu doz kullanılabilir.

  38. sonuç ve öneriler • KTÜ Orman Fakültesi serasından alınan eksplantlar, 8 farklı BAP + NAA kombinasyonundan oluşan ortamlarda kültüre alınmış, en iyi gelişmeyi 4 mg/l BAP kullanılan ve NAA içermeyen ortamda göstermiştir.

  39. sonuç ve öneriler • Ortetlerin yaşlı fertlerden seçilmesi, enfeksiyon oranını arttırmıştır. Bu nedenle ortetler seçilirken genç ve sağlıklı bireyler araştırılarak, eksplantlar bu bireylerden alınmalıdır.

  40. sonuç ve öneriler • Vatanı dışında ünlü botanik bahçelerinde, parklarda süs bitkisi olarak yetiştirilen Betulamedwediewii ülkemizde henüz herhangi bir parkta bulunmamaktadır. Oldukça güzel görünüşüyle, peyzaj açısından ve neslinin tükeniyor olması nedeniyle, botaniksel açıdan önemli olan bu ağaç türümüzün üretimi yapılmalı ve park, bahçelere dikilerek yaygınlaştırılmalıdır.

  41. sonuç ve öneriler • Z. carpinifoliasubsp. yomraensiseksplantları 8 farklı WPM ve MS ortamlarında kültüre alınmış, kallus oluşumu sağlanmış, sürgün farklılaşması sağlanamamıştır. Ortamlarda daha farklı dozlarda sitokinin ve hormon kosantrasyonları denenmeli, araştırmalara devam edilmelidir.

  42. TEŞEKKÜR • SayınHocam Prof. Dr. ZekiYAHYAOĞLU'na • BetulamedwediewiimateryalininalınmasındayardımcıolanMurgulOrmanİşletmeŞefiOrhan BIYIKLI veKabacaKöyündenOrhanNuriHATİNOĞLU'na, • Zelkovacarpinifolia subsp. yomraensismateryalialınmasındayardımcıolanProf. Dr.SalihTERZİOĞLU'na • Bana doku kültürü tekniğini öğreten Of OrmanFidanlığıMühendisiCemileBAHADIR'a • Trabzon OrmanFidanlıkMüdürüSedat İBRAHİMAĞAOĞLU veMüdürYardımcısıFevziSARIGÜL'e • MateryalteminindevetezinyazılmasındayardımlarınıesirgemeyeneşimZaferÖLMEZ‘e

  43. beni dinlediğiniz için sizlere teşekkür ederim

More Related