SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN Velon 2007

1. SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN Velon 2007 Jeannette Geldens, projectleider Herman E. Popeijus, onderzoeker Taeke van den Akker, CvB KempelHerman L. Popeijus, lector Referent: Maarten Denters, CvB Ipabo Amsterdam

2. Aanleiding samen opleiden Toelichting onderzoeksaanpak Het onderzoek (ROTOR-cyclus) Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot • Presentatie • opbouw SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

3. Aanleiding: convenant samen opleiden Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Convenanten met scholen (besturen) • - gedeelde verantwoordelijkheid voor leren onderwijzen - ‘eenstemmig’ beleid tussen de convenantspartners • afspraken bij leerwerktraject voor leren onderwijzen en leren samenwerken SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

4. Toelichting aanpak: verantwoording Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Uitgangspunten • - hos, bas en asl zijn partners in leren en leren onderwijzen • kern van leren en leren onderwijzen is lerend onderzoeken • betekenisvol leren vindt plaats in de leerwerkgemeenschap SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

5. Toelichting aanpak: verantwoording Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Ontwikkelingsbegeleidend onderzoek Cyclisch denkmodel bij schoolontwikkeling waarin • alle betrokkenen leren • in de vorm van leerwerkgemeenschappen door • de beoogde schoolontwikkeling te onderzoeken en • zij samen door het onderzoek • de kwaliteit van die schoolontwikkeling borgen Kern ontwikkelingsbegeleidend onderzoek is ROTOR-cyclus SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

6. handelen gewenste situatie (lwgn) Beginsituatie (stage) Retrospectie Wat is er aan de hand? Bij wie, waarom, doel? Rotor-cyclus: denk, probeer en leer R R O O T SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

7. handelen gewenste situatie (lwgn) Beginsituatie (stage) Ontwerpen Met welke inhoud en vorm is het doel te bereiken? Rotor-cyclus: denk, probeer en leer R R O O T SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

8. handelen gewenste situatie (lwgn) Beginsituatie (stage) Toepassen In de praktijk het ontwerp proberen Try-out Rotor-cyclus: denk, probeer en leer R R O O T SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

9. handelen gewenste situatie (lwgn) Beginsituatie (stage) Onderzoeken Vragen aan het ontwerp Resultaten Conclusies Rotor-cyclus: denk, probeer en leer R R O O T SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

10. handelen gewenste situatie (lwgn) Beginsituatie (stage) Reflectie Discussie Consequenties van de conclusies Rotor-cyclus: denk, probeer en leer R R O O T SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

11. Rotor-cyclus: denk, probeer en leer Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Drie scenario’s Intermezzo Betekenisvol leren? Tot slot SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

12. Retrospectie: wat is er aan de hand? Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Onderzoek ‘Samen opleiden: samen werken aan leren samenwerken’ • Paradigma shift • instructiegericht ↔ competentiegericht • aanbodgericht ↔ vraaggestuurd • individueel leren ↔ samen leren SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

13. Ontwerp: hoe wil men wat bereiken? Wat? De hogeschool en de besturen van de partnerscholen willen een ‘protocol’ met samenwerkingsafspraken uitwerken. Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Waarom? De paradigmashift leidt tot nieuwe opleidingsvormen: competentiegericht leren onderwijzen in leerwerkgemeenschappen. Hoe? Een gedeelde verantwoordelijkheid voor deze nieuwe vormen van leren onderwijzen maakt afspraken voor inzet, begeleiding en leren samenwerken nodig. SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

14. Toepassen: proberen in de praktijk? De praktijk Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot • - Nieuwe vormen van leren onderwijzen op de werkplek en in leerwerkgemeenschappen worden in de praktijk al opgezet zoals Opleiden In de School, Teamonderwijs Op Maat. • In de overeenkomsten zijn in meerdere of mindere mate afspraken rond inzet en begeleiding, maar nauwelijks over leren samenwerken opgenomen. • Voor zover bekend zijn de afspraken niet gebaseerd op elementen afkomstig uit onderzoek. SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

15. Onderzoeksvragen • - Welke elementen van ‘leren samenwerken’ en van ‘inzet en begeleiding’ zijn te onderscheiden? • Hoe groot is het belang dat de actoren aan die elementen hechten om er afspraken over te maken? • Over welke elementen zijn er al afspraken bekend? Onderzoeksopzet (exploratief) • 138 basisscholen • 150 aanstaande leraren • 45 hogeschooldocenten • dataverzameling door vragenlijsten Onderzoek: vragen en opzet Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

16. Onderzoek: de resultaten • In totaal arrangement van 54 elementen • 11 elementen voor 80% van alle actoren van belang Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

17. Hoge mate van overeenstemming • 45 van de 54 onderscheiden elementen van belang voor 50% van alle actoren, overige voor tenminste 25% • organisatorische elementen het meest van belang(inzet en begeleiding) • pas daarna de meer inhoudelijke elementen(leren samen te werken) • alle actorgroepen wensen arrangement van afspraken • ondanks het grote belang (83%) nauwelijks bekendheid met arrangementen in de praktijk Reflectie: conclusies Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

18. Hoe weten we dat wat we hebben gedaan goed is? • Het onderzoek is gedaan op vraag van de actoren. • De gevonden elementen en het belang ervan zijn geduid door de actoren zelf. • Het is op wetenschappelijk verantwoorde basis uitgevoerd. Zijn de conclusies morgen ook nog bruikbaar? • De basisscholen, aanstaande leraren en hogeschool beschikken nu over een gemeenschappelijke basis om samenwerkingsafspraken te maken. Reflectie: discussie Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

19. Intermezzo Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot • Reactie referent • - ……………………………… • - …………………… • - …………. • Vragen/reacties uit de zaal • ……………………………… • ……………………. • …………. SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

20. Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot • Maar … het uitwerken in de praktijk blijkt weerbarstig • Er is een implementatievraagstuk • een jaar later zijn er nog geen concrete uitwerkingen gemaakt … • Alle drie de actorgroepen zeggen • - “laat de hogeschool maar uitwerken …” Intermezzo: aan de slag SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

21. Drie scenario’s … wie zijn partners? Wie zijn partners in leren en leren onderwijzen? Hogeschool + Basisschool? Hogeschool + Basisschool + Aanstaande leraar? Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

22. Drie scenario’s … wie zijn partners? Scenario 1Leverancier stageplaatsen Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot De opleiding geeft stageplan aan de school/mentor - daarin staan stageopdrachten (doelen, inhoud en organisatie) Werkzaamheden, orde en regelmaat in de school - worden door de activiteiten van de student niet te veel beïnvloed • Er zijn afspraken over onder meer: • aantal stageplaatsen • eisen beschikbare mentoren • stagebezoekrooster vanuit de opleiding SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

23. Drie scenario’s … wie zijn partners? Scenario 2Mede-opleider Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Partnerschool is formeel mede-opleider • Gezamenlijke afspraken over onder meer: • het aantal stageplaatsen • de inzet van mentoren als basisschoolcoach • te verwerven competenties • de visie, werkwijze en taakverdeling in begeleiding en beoordeling Professionalisering voor rol van mede-opleider SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

24. Drie scenario’s … wie zijn partners? Scenario 3Partners in leren Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot Visie op leren, onderwijzen en begeleiding breed gedeeld Professionele en onderwijsontwikkeling zijn gekoppeld Geen scheiding tussen doen en denken (actieonderzoek) • Er zijn afspraken over onder meer: • hoeveelheid en kwaliteit van de leerwerkplekken • inbreng en te bereiken prestatie-indicatoren alle betrokkenen • taakverdeling in begeleiding en beoordeling • leren en leren onderwijzen in leerwerkgemeenschappen • speciaal opgeleide en gefaciliteerde opleider/coördinator in school Aanstaande leraar is meeverantwoordelijke partner SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

25. Betekenisvol leren? Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot • Betekenisvol leren? • praktijkervaringen en reflectie vanuit de theorie • ofwel: de koppeling tussen praktijk en theorie v.v. Betekenisvol leren in tutorgroepen SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN

26. Tot slot Aanleiding Toelichting aanpak Het onderzoek Intermezzo Drie scenario’s Betekenisvol leren? Tot slot • Bent u benieuwd en wilt u meer informatie? • www.kempel.nl doorklikken naar lectoraat • e-mail: lectoraat@kempel.nl SAMEN OPLEIDEN SAMEN WERKEN AAN LEREN SAMENWERKEN