Av. Çetin TANBAY

1. 4688 SAYILI KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI KANUNU VE SENDİKAL HAKLAR Av. Çetin TANBAY

2. - Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu 12/07/2001 tarihinde Resmi Gazetede yayınlandıktan 30 gün sonra yani 13.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

3. - 4688 sayılı KGSK’ nun amacı 1. maddede açıklanmıştır. Buna göre; bu kanunun amacı kamu görevlilerinin ortak ekonomik, sosyal ve meslekî hak ve menfaatlerinin korunması ve geliştirilmesi için oluşturdukları sendika ve konfederasyonların kuruluşu, organları, yetkileri ve faaliyetleri ile sendika ve konfederasyonlarda görev alacak kamu görevlilerinin hak ve sorumluluklarını belirlemek ve her hizmet kolunda yetkili kamu görevlileri sendikaları ve bunların bağlı bulundukları konfederasyonlar ile  Kamu İşveren Kurulu arasında yürütülecek toplu görüşmelere  ilişkin esasları düzenlemektir.

4. Kanunun 2. maddesi kanun kapsamına giren kamu görevlilerini genel olarak saymıştır. • Bu Kanun kamu kurum veya kuruluşlarında işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlileri hakkında uygulanır.

5. - Madde 3 - Bu kanunun uygulanmasında • Kamu Görevlisi: Kamu kurum ve kuruluşlarının işçi statüsü dışındaki bir kadro veya pozisyonunda daimi suretle çalışan, adaylık veya deneme süresini tamamlamış kamu görevlileridir.

6. Sendika :Kamu görevlilerinin ortak ekonomik, sosyal ve meslekî hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlarıdır.

7. Toplu Görüşme: Kamu görevlileri için uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, fazla çalışma ücretleri, harcırah, ikramiye, lojman tazminatı, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, tedavi yardımı ve cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları ile bu mahiyette etkinlik artırıcı diğer yardımlara ilişkin olarak yetkili kamu görevlileri sendikaları ve üst kuruluşları ile Kamu İşveren Kurulu arasında yapılan görüşmedir.

8. Kuruluş Md. 4: Sendikalar hizmet kolu esasına göre, Türkiye çapında faaliyette bulunmak amacıyla bir hizmet kolundaki kamu işyerlerinde çalışan kamu görevlileri tarafından kurulur. Bir hizmet kolunda birden fazla sendika kurulabilir. Meslek veya işyeri esasına göre sendika kurulamaz.

9. Kuruluş İşlemleriMd. 6 Sendika ve konfederasyonlar önceden izin almaksızın serbestçe kurulurlar. • Sendika kurucusu olabilmek için en az iki yıldan beri kamu görevlisi olarak çalışmak yeterlidir. • ( İstenen belge ve tüzüklerin ilgili valiliğe verilmesi ile sendika veya konfederasyon tüzel kişilik kazanır.)

10. Üyelik Madde 14(Değişik madde: 24/06/2004 - 5198 S.K./1. md.)(*) Sendikalara üye olmak serbesttir. Kamu görevlileri çalıştıkları işyerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye olabilirler. Sendikaya üyelik, kamu görevlisinin üç nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurunun sendika yetkili organınca kabulü ile kazanılır.

11. Üyeliğin sona ermesi Madde 16(Değişik madde: 24/06/2004 - 5198 S.K./2. md.)(*) Her üye üyelikten serbestçe çekilebilir. Üyelikten çekilme, çekilmek isteyen kamu görevlisi tarafından, üç nüsha olarak doldurulup imzalanan üyelikten çekilme bildiriminin kurumuna verilmesi ile gerçekleşir. Kurum görevlisi, kayıt numarası ile tarih verilen çekilme bildiriminin bir suretini derhal üyeye vermek zorundadır. Kamu işvereni, bildirimin bir örneğini onbeş gün içinde sendikaya gönderir.

12. Çekilme, kamu işverenine başvurma tarihinden başlayarak otuz gün sonra geçerli olur. Çekilenin bu süre içinde başka bir sendikaya üye olması halinde yeni sendikaya üyeliği, bu sürenin bitim tarihinde kazanılır.

13. Sendika üyelerinin ve yöneticilerinin güvencesi Md. 18(Değişik madde: 24/06/2004 - 5198 S.K./3. md.)(*) • Kamu görevlileri, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde sendika veya konfederasyonların bu Kanunda belirtilen faaliyetlerine katılmalarından dolayı farklı bir işleme tabi tutulamaz ve görevlerine son verilemez.

14. Kamu işvereni, işyeri sendika temsilcisi ile sendika ve sendika şube yöneticilerinin işyerini haklı bir sebep olmadıkça ve sebebini açık ve kesin şekilde belirtmedikçe değiştiremez. • Kamu işvereni kamu görevlileri arasında sendika üyesi olmaları veya olmamaları nedeniyle bir ayırım yapamaz.

15. Sendika ve Konfederasyonların yetki ve faaliyetleri Madde 19 Kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyonları bu Kanundaki hükümler çerçevesinde, üyeleri adına toplu görüşmeye katılmaya, toplu görüşmeyi sonuçlandırmaya ve taraf olmaya yetkilidir.

16. Sendika ve konfederasyonlar kuruluş amaçları doğrultusunda aşağıdaki faaliyetlerde bulunabilirler:

17. a) Genel olarak kamu personelinin hak ve ödevleri, çalışma koşulları, yükümlülükleri, iş güvenlikleri ile sağlık koşullarının geliştirilmesi konularında görüş bildirmek ve toplu görüşme sonucunda anlaşmaya varılan mutabakat metinlerinin uygulanmasını izlemek üzere idari kurullara üyeleri arasında temsilciler göndermek. • b) Devlet personel mevzuatında kamu görevlilerinin temsilini öngören çeşitli kurullara temsilci göndermek.

18. c) Verimlilik araştırmaları yapmak, sonuçlarla ilgili raporlar düzenlemek, önerilerde bulunmak ve işverenlerle bu konularda ortak çalışmalar yapmak. • d) Üyelerin mesleki yeterliliklerinin artırılması ve sorunlarının çözülmesi ile sendikal faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik kurs, seminer ve sosyal amaçlı toplantılar düzenlemek, bilimsel çalışmalar yapmak ve yayınlarda bulunmak. • e) Üyelerin ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatleri ile personel hukukunu ilgilendiren konularda çalışma yapmak

19. f) Üyelerin idare ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde veya hukuki yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini veya mirasçılarını, her düzeyde ve derecedeki yönetim ve yargı organları önünde temsil etmek veya ettirmek, dava açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak.

20. g) Üyeleri ve ailelerinin yararlanmaları için hizmet amacıyla, eğitim ve sağlık tesisleri, dinlenme yerleri, spor alanları ve benzeri yerler ile kitaplık, kreş, yuva ve huzur evleri, yardımlaşma sandıkları kurmak ve yönetmek ile herhangi bir bağışta bulunmamak kaydı ile • üyeleri için kooperatifler kurulmasına yardım etmek ve nakit mevcudunun yüzde onundan fazla olmamak kaydıyla bu kooperatiflere kredi vermek. • h) Yangın, su baskını, deprem gibi tabii afetlerin vukuunda, gerektiğinde üyelik şartı aranmaksızın nakit mevcudunun yüzde onunu aşmamak kaydıyla afete uğrayan bölgelerde konut, sağlık ve eğitim tesisleri yapmak ve bu amaçla kamu kurum ve kuruluşlarına ayni ve nakdi yardımda bulunmak.

21. Toplu Görüşme Madde 28 Toplu görüşme; kamu görevlileri için uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, fazla çalışma ücretleri, harcırah, ikramiye, lojman tazminatı, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, tedavi yardımı ve cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları ile bu mahiyette etkinlik ve verimlilik artırıcı diğer yardımları kapsar.

22. KONUYLA İLGİLİ DİĞER KANUN MADDELERİ

23. Anayasanın 53.maddesi - (Ek fıkra: 23/07/1995 - 4121/4 md.) 128 inci maddenin ilk fıkrası kapsamına giren kamu görevlilerinin kanunla kendi aralarında kurmalarına cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 54 üncü madde hükümlerine tabi olmayan sendikalar ve üst kuruluşları, üyeleri adına yargı mercilerine başvurabilir ve İdareyle amaçları doğrultusunda toplu görüşme yapabilirler. Toplu görüşme sonunda anlaşmaya varılırsa düzenlenecek mutabakat metni taraflarca imzalanır. Bu mutabakat metni, uygun idari veya kanuni düzenlemenin yapılabilmesi için Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Toplu görüşme sonunda mutabakat metni imzalanmamışsa anlaşma ve anlaşmazlık noktaları da taraflarca imzalanacak bir tutanakla Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usuller kanunla düzenlenir. • Aynı iş yerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu iş sözleşmesi yapılamaz ve uygulanamaz

24. Türk Ceza Kanunu Madde 118 - (1) (Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi) Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • (2) Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

25. TCK.Madde 260 - (1) (Kamu görevinin terki veya yapılmaması )Hukuka aykırı olarak ve toplu biçimde, görevlerini terk eden, görevlerine gelmeyen, görevlerini geçici de olsa kısmen veya tamamen yapmayan veya yavaşlatan kamu görevlilerinin her biri hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir. Kamu görevlisi sayısının üçten fazla olmaması halinde cezaya hükmolunmaz. • (2) Kamu görevlilerinin mesleki ve sosyal hakları ile ilgili olarak, hizmeti aksatmayacak biçimde, geçici ve kısa süreli iş bırakmaları veya yavaşlatmaları halinde, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza da verilmeyebilir.

26. 657 Sayılı DMK.Madde 22 - (Mülga madde: 23/12/1972 - KHK-2/5 md.; Yeniden düzenlenen madde: 12/06/1997 - 4275/1 md.)(Sendika kurma) • Devlet memurları, Anayasada ve özel kanununda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve bunlara üye olabilirler.

27. DMK Madde 26 - • Devlet memurlarının kamu hizmetlerini aksatacak şekilde memurluktan kasıtlı olarak birlikte çekilmeleri veya görevlerine gelmemeleri veya görevlerine gelipte Devlet hizmetlerinin ve işlerinin yavaşlatılması veya aksatılması sonucunu doğuracak eylem ve hareketlerde bulunmaları yasaktır.

28. DMK Madde 27 – (Grev yasağı) Devlet memurlarının greve karar vermeleri, grev tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır. • Devlet memurları, herhangi bir greve veya grev teşebbüsüne katılamaz, grevi destekleyemez veya teşvik edemezler.

29. KONUYLA İLGİLİ BAŞBAKANLIK GENELGELERİ • 1997/70­-1999/44-2002/17-2003/37-2005/14 sayılı genelgeler memur sendikaları ve sendikal haklara ilişkin Başbakanlık Makamı tarafından yayımlanmış genelgelerdir.

30. KISA BİLGİLER

31. -Kamu görevlileri, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde sendika veya konfederasyonların bu Kanunda belirtilen faaliyetlerine katılmalarından dolayı farklı bir işleme tabi tutulamaz ve görevlerine son verilemez.

32. - Kamu Görevleri hakkında bilgi içeren basın açıklaması yapılamaz, bu konu ile ilgili bildiri dağıtılamaz. • - Sendika Şube Başkanlarının sendikanın belirli bir konudaki görüşünü kamuoyuna bildirmeyi amaçlayan basın açıklamasına Disiplin Cezası verilemez. (Danıştay Kararı) • - Sendika yöneticisi Kamu Görevlilerinin mesai saatleri haricinde sendikal faaliyetlere katılmalarından dolayı Disiplin Soruşturması yapılamaz.

33. - İl içi ve il dışı atamalarda sendika yöneticilerinin görev yerleri haklı bir sebep olmadıkça ve sebebini açık ve kesin şekilde belirtmedikçe değiştirilemez. (KGSK’ nun 18. Md. 2.Fıkra) • - Sendikalar yürütmekte oldukları sendikal faaliyetler kapsamında 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Kanunu hükümleri çerçevesinde toplantı ve gösteri yapabilirler. Bu konuda İdare gerekli kolaylıkları sağlamakla yükümlüdür. • - 4688 sayılı yasa gereğince Kamuya ait iş yerlerinde Kamu Görevlilerinin sendikalarının örgütlenmesine engel olunamaz.

34. - Sendikaların yasalar çerçevesindeki etkinliklerine müdahale edilemez. • - Sendika çalışmaları nedeniyle sendika yöneticileri ve üyeleri arasında ayrım yapılamaz. • - Sendikaların kendilerini ve çalışmalarını tanıtıcı yayınlar yapma, toplantılar düzenleme, sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklerde bulunmalarının kısıtlanmaması gerekmektedir. • -Sendika üyesi kamu görevlilerinin üyelik aidatlarının İdarece memurun aylığından kesilerek sendikanın ilgili hesabına yatırılması gerekmektedir.

35. -Sendika üyeliğinden çekilmek sendikanın kabulüne bağlı değildir. • -Ülkemizdeki memurların tahminen sadece üçte biri, kamu görevlileri sendikalarına üyedir. Her üyeden sendika adına belirli bir miktarda kaynaktan kesinti yapılmaktadır. Ancak, üye memurun sendikası ile ilişkisi genellikle üyelik aidatıyla sınırlı kalmaktadır. Oysaki 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 19. maddesinin (f) bendi uyarınca, idareyle memur arasında çıkan ihtilaflarda, sendikanın üyesini yönetim ve yargı organları önünde temsil etmek veya ettirmek, dava açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak hakkı bulunmaktadır.Bu çok önemli bir düzenlemedir.

36. MEMUR SENDİKALARININ 4688 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE ÜYELERİNE YAPABİLECEKLERİ HUKUKÎ YARDIMLAR • 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun, "sendika ve konfederasyonların yetki ve faaliyetleri" başlıklı 19. maddesi (f) bendinde yapılan düzenlemeye göre "Üyelerin idare ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerin izlenmesinde veya hukuki yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini veya mirasçılarını her düzeyde ve derecedeki yönetim ve yargı organları önünde temsil etmek veya ettirmek, dava açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak" denilmek sureti ile sendikaların üyelerine sağlayacağı hukuki yardımın çerçevesi belirlenmiştir. Kanunun bu hükmü ile açıklanan sendika faaliyet sahası aşağıda açıklanmıştır. • 1- Sendika, kendi hizmet koluna girme şartına bağlı olmak kaydıyla; üyelerinin ortak hak ve menfaatlerini ilgilendiren konularda yapılan genel düzenleyici işlemlere karşı (Tüzük, yönetmelik, Genelge v.s.) idare nezdinde müracaatta bulunabilir. İdareden istenilen sonucun elde edilememesi halinde bu tür düzenlemelerin Anayasa'ya ve kanuna aykırı olduğu iddiası ile idari yargıda dava açma yetkisini haizdir. • Danıştay 12 Dairesinin 11-04-2005 tarihinde verdiği bir kararda Yüksek Mahkeme sendika ve konfederasyonların sadece üyelerinin ortak hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla üyelerini temsile yetkili olduğu ve üyeleri adına,bu amaç doğrultusunda dava açabileceği, bu yetkinin üyelerinin bireysel davalarını kapsamadığı hükmüne varmıştır.(Esas No:2003/4345 Karar No:2005/1819)

37. 2- Sendika, üyesinin kamu görevlisi sıfatından kaynaklanan ve yürüttüğü kamu görevi ile ilgili olarak ortaya çıkacak ihtilafların çözümlenmesi için her derecedeki yönetim ve yargı organı önünde gerekli hukuki yardımları yapar

38. Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Av. Çetin TANBAY