Mechanoreceptory (dotyk, słuch, równowaga), termoreceptory i nocyceptory

1. Mechanoreceptory (dotyk, słuch, równowaga), termoreceptory i nocyceptory

2. Receptory szybko adaptujące się (fazowe): • ciałka Meisnera • ciałka Pacciniego • ciałka Merkela • Receptory wolno adaptujące się (toniczne): • ciałka Ruffiniego • zakończenia pierścieniowo-spiralne

3. Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość impulsów nerwowych. 2. Rekrutacja receptorów: pobudzenie populacji receptorów - a więc i populacji neuronów czuciowych

4. Mechanizm powstania potencjału czynnościowego

5. Przewodzenie czucia skórnego: – drogi: sznurów tylnych i rdzeniowo-wzgórzowa (rogi tylne rdzenia kręgowego) - nerw trójdzielny (z okolic twarzy)

6. Reprezentacja korowa zmysłu dotyku – mapy somatosensoryczne i ruchowe obszar SI z tyłu bruzdy centralnej (zakręt zaśrodkowy kory mózgu)

7. mapy somatosensoryczne i ruchowe królik kot małpa człowiek

8. Wtórna kora czuciowa SII tylko u ludzi i małp naczelnych.w głębi bruzdy środkowej i bruzdy bocznej, przednia część zakrętu obręczy Obszar kojarzeniowy dla wrażeń dotyku i bólu.Komórki pobudzane są przez sygnały z większych obszarów ciała.

9. SSA, dodatkowa kora czuciowa • obszary czuciowe w płacie ciemieniowym • (obszary 5 i 7 Brodmanna) • Funkcje: • Stereognozja - identyfikacja dotykowa obiektów. • Rozpoznawanie kształtów, rozmiarów i tekstur. • Integracja wrażeń różnych modalności, szczególnie wzrokowo-czuciowych. • Agnozja (gr. a=negatywne, gnosis=wiedza) - niezdolność do rozpoznania lub identyfikacji informacji zmysłowej. • Astereognozja- niezdolność do rozpoznania przedmiotów za pomocą dotyku. Kora mózgowa motoryczna Kora mózgowa sensoryczna obszary czuciowe płata ciemieniowego

10. Kończyny fantomatyczne Nadmierna aktywność neuronów w korze somatosensorycznej może być źródłem wrażenia obecności kończyny fantomowej Wzgórze Śródmózgowie

11. Receptory czucia: kanały jonowe • Rodzina DEG/ENaC (Degenerin/EndotelialNa+Channel) Ciałko Merkela Bardzo sztywna strutura – 14 cystein Receptor DEG/ENaC jest multimerem

13. TRPA1 (transient receptor potential) • Kanał jonowy: • aktywowany temperaturą • domeny cysolowe mają powtórzenia ankirynowe

14. Fala dźwiękowa ~ 330 m/s

15. Zakres słyszalności i próg pobudzenia Granica percepcji Intensywność (dB) Częstotliwość (Hz)

16. Narząd słuchu ucho zewnętrzne ucho środkowe ucho wewnętrzne

17. Ślimak płodu ludzkiego ( 5-ty miesiącrozwoju)

18. Fale ciśnienia wywołane różnymi częstotliwościami Okienko owalne Schody przedsionka Przewód ślimakowy Schody bębenka przychłonka śródchłonka

19. Narząd Cortiego 1-wewnętrzne komórki włoskowate (~3 500) 2-zewnętrzne komórki włoskowate (~20 500) 4-blaszka podstawna 6-błona pokrywająca

20. Powierzchnia wewnętrznych (left) i zewnętrznych (right) komórek włoskowatych

21. Funkcja narządu Cortiego

22. Mechanizm otwierania kanałów jonowych na stereociliach

23. 100 nm

24. Kanał jonowy: TRPA1?

25. Drogi słuchowe Płat skroniowy Pierwotna kora słuchowa Jądro ślimaka Nerwprzedsionkowo- ślimakowy Projekcja tonotopiczna

26. Tłumienie dźwięków: Jądro oliwki pęczek oliwkowo-ślimakowy komórki rzęsate (hiperpolaryzacja)

27. Połączenia międzykorowe: - wtórne obszary słuchowe w korze skroniowejdominującejpółkuli:ośrodek Wernickego = pole czuciowe Wernickiego - obszar Broki związany z produkcją mowy w tylnej części płata czołowego (= pole ruchowe Broki) afazje (gr. a+phasis, brak mowy) ośrodek Wernickego – afazje czuciowe obszar Broki – afazje ruchowe

28. Synestezje(Gr. syn = razem + aisthesis = postrzegać). Silne kojarzenie bodźców zmysłowych o różnychmodalnościach np.. kolory dźwięków-liter a b c d e f, Ania,Darek,25, 4 Hipotezy: 1) Synestezje jako silne sprzężenie kory sensorycznej różnychmodalności. 2) Synestezje jako postrzeganie podkorowe przed podzieleniem wrażeń na zmysły

29. Zmysł równowagi • Zachowanie równowagi wymaga współdziałania: • układu przedsionkowego ucha - relacja głowy względem pionu • wzroku • receptorów nacisku stóp - odchylenie środka ciężkości ciała • priopriocepcji

30. Błędnik błoniasty człowieka

31. Droga impulsów z narządu równowagi: komórki zmysłowe nabłonka zwój przedsionkowy jądra przedsionkowe (w moście) kora móżdżku jądra ruchowe nerwów czaszkowych (gałki oczne) rdzeń kręgowy

32. nocyceptory • Bodźce uszkadzające: • wysoka temperatura • duży ucisk (przerwanie ciągłości tkanek) • kwasy (silnie utleniające środowisko) Kanały wapniowe TRPV-1 i TRPV-2 (vanilloid) Otwierane przez temperaturę powyżej 43oC (TRPV-1), powyżej 55oC (TRPV-2) i jony H+ (po zewnętrznej stronie błony). Powstanie potencjału czynnościowego – otwarcie kanału sodowego bramkowanego napięciem (nieblokowany przez tetrodotoksynę! –TTX-R Na)

33. Fosforylacja otwiera kanał • Działanie TRP jest wzmacniane przez: • H+ oraz metabolity tłuszczowe (anandamide-AEA) • stymulacją fosfolipazy C (NerveGF, kininy - receptory BK) • stymulacją cyklazy adenylowej (AC) – np. prostaglandyny • opiaty i kanabinoidy znoszą ból (obniżają stężenie cAMP)

34. Skąd się biorą kininy (bradykinina) po zranieniu? Kalikreina (z uszkodzonych komórek) kininogen kininy Kapsaicyna – chilli

35. Kwasy: Receptory protonów: ASICs (acid-sensing ion channels) Kanały dla sodu bramkowane jonami H+ (zmiana pH o 0.05 jednostki zwiększa dwukrotnie przewodność dla kanału). monomer tetramer

36. Termoreceptory „zimna” i „ciepła”

37. Temperaturozależne kanały jonowe • 4 typy receptów TRP: • - 37-42oC TRPV3 • - 25-40oC TRPV4 • <22oC - TRPM8 (aktywowane także mentolem) • <15oC - TRPA1 • Mogą tworzyć heteromery o pośredniej wrażliwości na temperaturę