1 / 7

Adaptacja filmowa

Adaptacja filmowa. Pojecie „adaptacji” pochodzi z języka łacińskiego ( adapto – adaptatio ) i służyło w przeszłości do określenia czynności dostosowania elementów nowych do wcześniej istniejących w innym miejscu i czasie, istot żywych, stabilnych układów, przedmiotów i struktur pojęciowych;

vartouhi
Download Presentation

Adaptacja filmowa

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Adaptacja filmowa • Pojecie „adaptacji” pochodzi z języka łacińskiego (adapto – adaptatio) i służyło w przeszłości do określenia czynności dostosowania elementów nowych do wcześniej istniejących w innym miejscu i czasie, istot żywych, stabilnych układów, przedmiotów i struktur pojęciowych; • Adaptacja filmowa jest terminem oznaczającym bardzo często występujące w praktyce twórczej dzieła ekranowe, które są transpozycjami utworów literackich i teatralnych; ponad połowa powstających filmów zawdzięcza swoje istnienie literaturze i mogą one być traktowane jako kolejne wersje dziel prozatorskich i dramatycznych rzadziej poetyckich, przystosowane do potrzeb kina i telewizji; • Adaptacja jest praktyką kinową, której znaczenie wyrasta poza obróbkę materiału literackiego przeznaczonego do sfilmowania; adaptacji podlega wszystko, co zostaje transponowane na ekran, a powszechnie wiadomo, że film przyswaja ogromny i bardzo różnorodny repertuar tradycji kulturowej jak i wszelkich relacji z innymi mediami (rodzajami sztuk).

  2. Adaptacja jako technika kompozycyjna • Adaptować w najszerszym, podstawowym znaczeniu tego słowa, oznacza tyle co przerabiać, dostosowywać do nowych potrzeb, do nowego użytku; nie można po prostu zarejestrować na ekranie powieści, wykorzystać utworu muzycznego, sztuki scenicznej bez ich uprzedniej adaptacji; jedna sztuka nie przekłada się, ot tak po prostu na inną, jedno medium nie tłumaczy się na drugie, ponieważ wyraża się w innym języku, formie i środkach wyrazu; zbyt długą powieść trzeba skrócić, wielość wątków i postaci ograniczyć, dialog sceniczny urozmaić obrazem, z symfonii wybrać tematy i momenty kulminacyjne, obraz malarski „ożywić” fabułą i postaciami; • Film posługujący się materią innych sztuk czy wszelką inną materią gotową wyjmuje je z właściwych dla nich pierwotnych kontekstów i umieszcza w kontekście nowym; już ten prosty zabieg powoduje podstawową przemianę strukturalną; cześć powieści staje się autonomiczną całością i tym samym wkracza w nowe sytuacje komunikacyjne, które mają podstawowe znaczenie dla odbioru filmu; rodzi się w efekcie wymieszanie różnych obiegów kultury; dzieła sztuki wysokiej wchodzą w niski obieg, gdyż są przeznaczone dla masowej widowni, opisane zjawiska dokonują się tez w relacji odwrotnej; typowe wytwory kultury europejskiej trafiają do filmów azjatyckich albo wytwory kultury Orientu zostają wpisane w filmy europejskie; • Adaptacja jest zatem w dziedzinie kinematografii technika kompozycyjną nie znająca ograniczeń i sięgającą we wszystkie możliwe i dające się pomyśleć regiony; dzięki niej filmy osiągają wysoki poziom intertekstualności i intermedialności i złożoności kulturowej; identyfikacja tych zjawisk jawi się współcześnie jako rodzaj świadomie realizowanego programu, w którym istota tego medium znajduje swoje spełnienie.

  3. Adaptacja literatury nie jest efektem przekładudzieła literackiego na dzieło filmowe • Pojęcie przekładu może funkcjonować w przypadku adaptacji filmowej w sensie metaforycznym, w którym przekładać oznaczałoby tyle, co próbować oddać pewne cechy i właściwości oryginału w innym tworzywie; • Aby uporać się z tą problematyką Maryla Hopfinger posługuje przekładu intersemiotycznego dla opisania zjawiska „przełożenia znaczeń komunikatu sformułowanego w jednym systemie semiotycznym w taki sposób, by dzięki wyborowi najodpowiedniejszych znaków z innego systemu znakowego i najodpowiedniejszej ich kombinacji otrzymać komunikat, którego znaczenia będą zbieżne ze znaczeniami komunikatu przekładanego”. Hopfinger wprowadza również pojęcie poziomów przekładu intersemiotycznego wyróżniając: • poziom elementów znaczących; • poziom relacji elementów znaczących i znaczonych w aspekcie strukturalnym; • poziom relacji elementów znaczących i znaczonych w aspekcie kulturowym; • Pierwszy poziom jest poziomem tworzywa i dlatego jest nieprzekładalny, drugi jest przekładalny częściowo, natomiast tylko trzeci może zostać przełożony.

  4. Przedmiotem adaptacji jest opowiadanie • Brian McFarlane wychodząc z prostego założenia, że zdolność opowiadania nie jest unikalną właściwością medium filmowego, lecz ma charakter centralny zarówno dla powieści, jak i filmu, a w dalszej kolejności także dla malarstwa i fotografii, dochodzi do wniosku, że wymienione media mogą „wymieniać” się opowiadaniami; film może opowiedzieć tę samą historię co literatura i odwrotnie (adaptacje i powieści filmowe); • McFarlane odwołuje się do koncepcji Rolanda Barthesa, która zakłada, że istnieją dwie funkcje opowiadania: • funkcje dystrybucyjne (funkcje kardynalne), które odnoszą się do narracji, gdyż otwierają one nowe alternatywy dla rozwoju opowiadania; • funkcje integracyjne (katalizatory albo wskaźniki), które definiują koncept nieodzowny dla historii; mogą to być informacje psychologiczne odnoszące się do bohaterów; • łączenie tych funkcji tworzy podstawowych szkielet opowiadania, a wieź między dwoma tego rodzaju funkcjami ma umotywowanie chronologiczne i logiczne; • Zdaniem McFarlane’a z powieści do filmu przenieść można funkcje dystrybucyjne, natomiast katalizatory – wskaźniki jedynie częściowo; • McFarlane uważa, że przeniesienie powieści do filmu wymaga transferu i adaptacji właściwej. Transferowi podlega to, co należy do opowiadania i nie jest związane z jednym systemem semiotycznym i może być wprost przeniesione do filmu; ale w powieści mamy do czynienia z wypowiadaniem (aktem ekspresji językowej), który łączy się z jednym systemem semiotycznym i którzy wymaga adaptacji właściwej.

  5. Adaptacja jako „twórcza zdrada” • Konieczność dokonywania tego rodzaju zabiegów kwestionuje pojęcie wierności adaptacji u samej jego podstawy; • Film może zatem dochować wierności literze oryginału albo wierności jego duchowi; możemy więc mieć do czynienia z adaptacją, w której całkiem swobodnie obchodzono się z tekstem, ale dochowano wierności ogólnemu przesłaniu i idei dzieła, adaptując pewne jego cechy i właściwości, które zdają się przesądzać o istocie ksiązki; ale film może się również nie zbliżyć od „ducha” powieści mimo, że zachowuje się wobec niej z całą pieczołowitością i wiernością wobec tekstu; • Celem adaptacji nie jest w ogóle wykonanie jakiegoś gestu wobec tekstu literackiego; celem adaptacji jest zrealizowanie filmu, który będzie zawierał interesującą fabułę, w poszukiwaniu której filmowej zwraca się wszędzie tam, gdzie może ją znaleźć, a więc ku mitom, dramatom, reportażom, opowieściom z życia i wreszcie ku powieściom, które stanowią niezgłębiony rezerwuar opowiadań; znajdując w tekście literackim materiał odpowiedni dla siebie reżyser będzie próbował przede wszystkim opowiedzieć po swojemu, zgodnie z wymogami medium, będzie realizował autorski film; troska o oryginał literacki nie będzie zaprzątała jego uwagi. • Adaptacji dziel literackich nie patronuje idea dochowania mu wierności, lecz mniej lub bardziej świadomy zamysł jego „twórczej zdrady”; adaptacje są w przeważającej mierze aktami twórczej zdrady rożnego zasięgu, a przypadki wierności literze bądź duchowi oryginału, czy jednemu lub drugiemu należy traktować jako margines.

  6. Typologia adaptacji filmowych • Geoffrey Wagner mówi o trzech możliwych rodzajach adaptacji: • transpozycja (proste przeniesienie powieści na ekran, które dochowuje wierności oryginałowi; • komentarz (ta forma pojawia się wszędzie tam, gdzie oryginał zostaje w pewien sposób i do pewnego stopnia zmieniony w rezultacie świadomego zamysłu adaptatora; • analogia (dalekie odejście od oryginału celem stworzenia zupełnie innego dział sztuki) • Michael Klein i Gillian Parker, którzy wybrali następujące możliwości: • Wierność opowiadaniu; • Zachowanie jedynie podstawowego szkieletu opowiadania, podczas kiedy tekst zostaje przekształcony ; • Potraktowanie oryginału jako okazji do stworzenia odrębnego dzieła; • Dudley Andrew wyróżnia trzy podstawowe sposoby podchodzenia do materiału literackiego: • zapożyczenie (może dotyczyć idei, poszczególnych elementów, tematu, wybranej sceny pochodzącej z adaptowanego materiału, np. liczne adaptacje Biblii) • transformację (obejmuje działania, które maja na celu przemianę tego co literackie na „filmowe”, czyli uwarunkowane przez charakter medium; • krzyżowanie (jest szczególnym przypadkiem, w którym tekst oryginału zostaje zachowany tak dalece, jak to tylko możliwe; jest więc bardziej spojrzeniem filmu na literaturę, a nie adaptacją sensu stricto;

  7. Adaptacja jako lektura • Adaptacja filmowa niezależnie od tego czy zbliża się do oryginału literackiego, czy oddala się od niego, jest zawsze świadectwem lektury tekstu i jego swoistego odczytania; zakładamy że tym, kto dokonuje tej lektury jest reżyser, który pragnie przekazać rezultat dokonywanych przez siebie wyborów i przekształceń w obrębie tekstu literackiego; • Adaptacje filmowe noszą na sobie również piętno lektury widza; lektury niejako uprzedniej w stosunku do tego co zostało zmaterializowane na ekranie w postaci adaptacji; jak gdyby twórcy proponowali mu nie tyle własną wizję, lecz właśnie efekt lektury widza; ta tendencja utrzymuje się w produkcji komercyjnej, która szczególnie chętnie wykorzystuje adaptacje filmowe, jednocześnie budując zależności między lekturą tekstu a adaptacją w modelu kina popularnego; • natomiast model kina autorskiego często odrzuca model lektury widza, gdyż wychodzi z założenia, że to reżyser przestawia swoja wersję lektury tekstu literackiego i właśnie ten fakt świadczy o wartości adaptacji.

More Related