Traceerbaarheid

Traceerbaarheid K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

INHOUD • Deel I : wettelijk kader • Deel II : knelpunten in de diervoedersector • Deel III : knelpunten in andere sectoren • Deel IV : traceerbaarheid op internationaal niveau • Deel V : enkele nuttige links K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Deel I: Wettelijk kader • Historiek • Verordening 178/2002 – EU General Food Law • KB van 14/11/2003 • KB autocontrole versus GFL • Nederland: interpretatie van GFL • Diervoederwetgeving en traceerbaarheid • GMP-code en traceerbaarheid • Dierenvoederwetgeving versus KB autocontrole K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (1) A. Historiek • Ontbreken van een consistent en geharmoniseerd kader van EU-regelingen • Crises (BSE, dioxine, …) • Witboek Voedselveiligheid : 12.1.2000 • http://europa.eu.int/comm/food/food/intro/white_paper_en.htm • Uitgangspunt : het bereiken van de hoogste voedselveiligheidsnormen in de EU als cruciale beleidsprioriteit voor de Commissie K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (2) A. Historiek (2) • Witboek Voedselveiligheid : 12.1.2000 • Doelstellingen : • Verhogen voedselveiligheidsnormen • ‘ de traceerbaarheid van producten door de hele voedselketen heen is een cruciaal punt’ • Verhogen consumentenvertrouwen • Verhogen harmonisatie van de wetgeving • 84 actiepunten K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (3) A. Historiek (3) Witboek Voedselveiligheid : 12.1.2000 Voor een succesvol voedselbeleid is vereist dat diervoeders en levensmiddelen alsmede de ingrediënten daarvan traceerbaar zijn. Er moeten geschikte procedures worden ingevoerd om die traceerbaarheid te vergemakkelijken. Dit omvat de verplichting voor de diervoeder- en levensmiddelenbedrijven om te zorgen voor doeltreffende procedures om diervoeder en levensmiddelen van de markt te halen als zich een risico voor de gezondheid van de consument voordoet. Verder moeten de bedrijven een registratie bijhouden van de leveranciers van grondstoffen en ingrediënten, zodat de bron van een probleem kan worden opgespoord. Er zij echter op gewezen dat éénduidige tracering van diervoeder en voedsel en de ingrediënten ervan een complexe zaak is, waarbij rekening gehouden moet worden met de specifieke kenmerken van de verschillende sectoren en goederen. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (4) B. Verordening 178/2002 – EU General Food Law Eén van de 84 actiepunten uit het Witboek Voedselveiligheid • Verordening 178/2002 is kaderregeling : • waarin de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving zijn opgenomen – General Food Law • oprichting Europese Autoriteit voor voedselveiligheid • oprichting ‘Rapid Alert System’ en crisis management • hernieuwen van een groot aantal regelingen in het kader van deze nieuwe benadering K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (5) B. Verordening 178/2002 – EU General Food Law (2) General Food Law : • algemene beginselen • transparantie • handel • voedsel- en voederveiligheidsvoorschriften • traceerbaarheid • verantwoordelijkheden: meldingsplicht en recall 1 januari 2005 diervoeder primaire productie ….. consument gericht op volksgezondheid + deugdelijkheid K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (6) B. Verordening 178/2002 – EU General Food Law (3) Artikel 18 « traceerbaarheid » • Doelstelling : • Een snelle en effectieve terugroeping / recall van een voedings- of voedermiddel van de markt indien deze producten een mogelijk risico inhouden voor de gezondheid van de consument • verplichting tot het behalen van een resultaat; niet zozeer de verplichting tot een specifiek systeem om te beantwoorden aan traceerbaarheidsvereisten • traceerbaarheid is een middel, geen doel op zich !! K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (7) B. Verordening 178/2002 – EU General Food Law (4) Artikel 18 « traceerbaarheid » • Traceerbaarheid in alle stadia van de productie, verwerking en distributie • Exploitanten van levensmiddelenbedrijven en diervoederbedrijven moeten kunnen nagaan wie hun levensmiddelen, diervoeders, voedselproducerende dieren of andere stoffen die bestemd zijn om in levensmiddelen of diervoeders te worden verwerkt of kan verwacht worden dat zij daarin worden verwerkt, heeft geleverd • Exploitanten van levensmiddelenbedrijven en diervoederbedrijven moeten beschikken over systemen en procedures waarmee kan worden vastgesteld aan welke bedrijven zij hun producten hebben geleverd K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (8) B. Verordening 178/2002 – EU General Food Law (5) Artikel 18 « traceerbaarheid » • Exploitanten beschikken over systemen en procedures met behulp waarvan deze informatie op verzoek aan de bevoegde autoriteiten kan worden verstrekt. • Levensmiddelen of diervoeders die in de Gemeenschap op de markt worden, of vermoedelijk zullen worden gebracht, worden met het oog op hun traceerbaarheid adequaat geëtiketteerd of gekenmerkt door middel van relevante documentatie of informatie overeenkomstig de desbetreffende voorschriften van meer specifieke bepalingen. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (9) C. KB betreffende autocontrole, meldingsplicht en traceerbaarheid in de voedselketen – 14.11.2003 • Autocontrole • Traceerbaarheid • Meldingsplicht • Gidsen • Delegatie K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (10) TRACEERBAARHEID • KB 14-11-2003 : Artikel 4 • Belgische bedrijven, vestigingseenheden en hun exploitanten moeten geïdentificeerd en hun coördinaten moeten geregistreerd zijn door het Agentschap (= kruispuntbank voor ondernemingen) • KB 14-11-2003 : Artikel 5 • Onverminderd de bestaande reglementaire bepalingen, kan de Minister, met het oog op de traceerbaarheid, van de in de handel gebrachte producten aanvullende vermeldingen op het etiket bepalen. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (11) • KB 14-11-2003 : Artikel 6 § 1 • Elke exploitant moet beschikken over systemen of procedures waarmee van de ontvangen producten wordt geregistreerd: • de aard, • de identificatie en de hoeveelheid van het product, • de ontvangstdatum, • de identificatie van de vestigingseenheid die het product levert • Elke exploitant moet beschikken over systemen of procedures waarmee van de afgevoerde producten wordt geregistreerd: de aard, de identificatie en de hoeveelheid van het product, de leveringsdatum, de identificatie van de vestigingseenheid die het product afneemt § 2 K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (12) • KB 14-11-2003 : commentaren op sommige artikelen • Identificatie is de unieke code die een verband legt met de kenmerken van het product. Deze unieke code kan ook bekomen worden door een combinatie van bestaande gegevens. In bepaalde gevallen kan het artikelnummer in combinatie met de vervaldatum een afdoende unieke code vormen als bedoeld in deze definitie. Deze code kan dus ook via lotnummers bekomen worden. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (13) • KB 14-11-2003 : Artikel 6 § 3 • Elke exploitant moet beschikken over systemen of procedures waarmee het verband tussen de aangevoerde en de afgevoerde producten kan worden gelegd en waarmee ze in alle stadia van productie, verwerking en distributie traceerbaar zijn. • In overleg met de betrokken sector bepaalt de Minister tot op welk niveau dit verband moet worden aangegeven. • Commentaar : • Het verband hoeft niet noodzakelijk voor alle sectoren tot op het lotnummer van een product vastgelegd te worden. Een link tussen de leveranciers van de grondstoffen en de bestemmelingen van de eindproducten kan in bepaalde gevallen ook volstaan. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

vb.: gebruik van barcodes Rekening houden met de mogelijkheden en in sommige gevallen de verplichtingen per sector of firma Wettelijk kader (14) • KB 14-11-2003 : Artikel 7 § 1 1° • Bij de registraties moet er, voor zover mogelijk, gebruik gemaakt worden van ingebouwde controleberekeningen of andere technieken die fouten uitsluiten K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (15) • KB 14-11-2003 : Artikel 7 § 1 2° • Voor de identificatie van de vestigingseenheden moet, daar waar deze aanwezig is, het uniek, federaal identificatienummer gebruikt worden, of een ander door het Agentschap erkend nummer dat hiermee in verband kan gebracht worden. Voor niet-Belgische vestigingseenheden die niet beschikken over een unieke identificatie binnen Europa : naam en adres registreren. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (16) • KB 14-11-2003 : Artikel 7 § 1 3° • De producten moeten in de vestigingseenheid die het product afneemt, geregistreerd worden met dezelfde identificatie als diegene die er door de vestigingseenheid die het product levert aan gegeven werd. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (17) • KB 14-11-2003 : Artikel 7 § 2 • Ten einde het Agentschap de mogelijkheid te geven snel en volledig inzicht te krijgen in de tracering van de producten kan de Minister : • Het formaat bepalen waaronder de geregistreerde gegevens ( art. 6) ter beschikking gesteld moeten worden aan het Agentschap • Naargelang de sector of het product bepalen om de geregistreerde gegevens ( art. 6) op te slaan in een door hem erkende gegevensbank en de modaliteiten hiertoe vastleggen Voedselveiligheid + dierenwelzijn, dierengezondheid, … K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (18) • KB 14-11-2003 : art. 11 • Alle documenten die betrekking hebben op autocontrole en traceerbaarheid moeten bewaard worden gedurende 2 jaar volgend op het verstrijken van de periode van houdbaarheid van het betreffende product of bij gebrek daaraan min. 2 jaar. Voor de primaire productie is de bewaartijd van deze documenten 5 jaar. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (19) D. KB autocontrole versus GFL • GFL = verordening = kracht van wet • België : gekozen voor omzetting naar KB • Ruimer toepassingsgebied : • GFL : sectoren van dierenvoeders en levensmiddelen • KB : ook leveranciers aan de primaire sector • Autocontrolesysteem : • voedselveiligheid + kwaliteit (wettelijk bepaald) • Meldingsplicht : vanaf 1 maart 2004 • Systeem van delegatie K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (20) D. KB autocontrole versus GFL (2) Traceerbaarheid • Concrete vermelding van interne traceerbaarheid : link tussen ‘in’ en ‘uit’ • Specifieke vereisten naar identificatie en registratie van producten • Traceerbaarheid niet alleen in functie van voedselveiligheid / volksgezondheid; ook planten- en dierenziektes • Traceerbaarheid van vestigingseenheid naar vestigingseenheid ipv. van ‘operator’ naar ‘operator’. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (21) E. Nederland: interpretatie van GFL • Geen omzetting in nationale wetgeving • Wel een aantal extra eisen : bij voorkeur in EU-verband • 1. Eisen aan lotgrootte ? • nee, producent bepaalt zelf lotgrootte en kan daarin eigen afweging maken • Maximale lotgrootte duidelijk beschrijven obv. traceringsanalyse • 2. Bewaartermijn documenten • Aansluiten bij termijnen van hygiëneverordeningen : • Food : 5 jaar (korter of langer indien relevant) • Feed : 5 jaar K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (22) E. Nederland: interpretatie van GFL (2) • 3. Responstijd • Voor elke stap in de keten zo snel mogelijk maar max. 4 u • Termijn start na tweezijdig contact bedrijf en VWA • Systeemeis • Doel : inzicht in de gehele keten binnen 24 u • België : geen specifieke eis • Frankrijk : 4 u = te lang • Ierland & Denemarken : willen geen aanvullende eisen • Groot-Brittannië wil ‘guidelines’ • Indien notificatie door alle EU-lidstaten : 4 u als aanvullende eis in Warenwet; anders : ‘guidelines’ K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (23) E. Nederland: interpretatie van GFL (3) • Studie Hogeschool Gent & Belgische en Nederlandse diervoederindustrie :Tracking en tracing in de diervoederindustrie • DG-4 project , mei 2001-maart 2002 • Concept richtlijnen traceerbaarheid diervoeder • B : Benodigde info (van klant naar artikelnummer/productiedatum) : binnen 12 u beschikbaar (recall 1e aanleg) • B : Benodigde info (van artikelnummer/productiedatum naar grondstoffen naar artikelnummer/productiedatum ) : binnen 24u beschikbaar (recall 2e aanleg) • H : Benodigde info (van klant naar productierunnummer) : binnen 4u beschikbaar (recall 1e aanleg) • H : Benodigde info (van productierunnummer naar grondstoffen naar productierunnummer ) : binnen 12u beschikbaar (recall 2e aanleg) K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (23) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid KB van 30/10/1998 betreffende de erkenning en de registratie van fabrikanten en tussenpersonen en de toelating van operatoren en handelaars in de sector dierenvoeding • Voor het bekomen van • een toelating van operatoren en handelaars • een erkenning van fabrikanten en tussenpersonen • een registratie van fabrikanten en tussenpersonen • voldoen aan minimale voorwaarden • eisen met betrekking tot traceerbaarheid K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (24) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (2) • Twee luiken : • monstername • documentatie / gegevensbestand K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (25) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (3) Erkenning • 1. Monstername : • Monstername van grondstoffen • Van iedere partij kritische voeder- en toevoegingsmiddelen representatief monster van 500 g, bewaren ged. 6 maanden + analysebulletin • Monstername van eindproducten • Volgens procedure • Voldoende aantal • Verzegeld en geëtiketteerd • Correcte bewaaromstandigheden • Termijn : tot uiterste garantiedatum, minstens 3 maanden K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (26) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (4) • 2. Documentatie bij erkenning : • Documentatie productieproces • Kritieke punten en kwaliteitsbewakingsplan • Productiehistorie traceren • Gegevensbestanden • Register in : • Naam en adres van leveranciers • Aard en hoeveelheid • Ontvangstdatum • Partijnummer of nummer van productiegedeelte K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (27) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (5) • 2. Documentatie bij erkenning (2) : • Productieregister • Aard en geproduceerde hoeveelheid • Productiedata • Nummer van partij of productiegedeelte • Register uit • Naam en adres afnemer • Leverdatum • Nummer van partij of van het productiegedeelte of van de betrokken beslagen K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (28) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (6) Registratie • 1. Monstername : • Monstername van grondstoffen :  erkenning • Van iedere partij kritische voeder- en toevoegingsmiddelen representatief monster van 500 g, bewaren ged. 6 maanden + analysebulletin • Monstername van eindproducten • Indien noodzakelijk van elke partij of elk productiegedeelte • Termijn : • tot uiterste datum van waarborg (voormengsels) • tot datum van minimale houdbaarheid (mengvoeders) • minstens 3 maanden K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (29) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (7) • 2. Gegevensbestand : • Documentatie productieproces • Kritieke punten en kwaliteitsbewakingsplan • Productiehistorie traceren • Gegevensbestanden • Register in • Productieregister  erkenning • Register uit K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (30) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (8) Toelating operatoren • 1. Monstername : • Van iedere partij kritische voeder- en toevoegingsmiddelen die in het verkeer wordt gebracht: representatief monster van 500 g in drievoud • EN 45004 inspectie-organisme: staalname, verzegelen, etiketteren • Bewaaromstandigheden: geen veranderingen • 1) PCB/dioxine, 2) bevoegde overheid (6 maanden), 3) operator • Ieder lot van bijzondere, stikstofhoudende producten die in het verkeer gebracht wordt: analysebulletin • Representatief monster van de oorspronkelijke partij • Traceerbaarheid tussen monster en oorspronkelijke partij behouden • Genomen door EN 45004 inspectie-organisme Invoer K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (31) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (9) • 2. Gegevensbestand voor fabrikant of invoerder: • Productieregister • Aard • Hoeveelheid geproduceerd of ingevoerd • Fabricatiedatum / datum ontvangst • Nummer van partij of productiegedeelte • Precieze aanduiding van opslag in geval van bulk • Register uit • Naam en adres bestemmeling • Nummer van partij of productiegedeelte • Leverdatum • Oorspronkelijk opslagplaats bij bulk K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (32) F. Diervoederwetgeving en traceerbaarheid (10) Toelating handelaars • Gegevensbestand : • In chronologische volgorde van ontvangst : • Ontvangstdatum • Naam en adres leverancier • Hoeveelheid aangekochte mengvoeder • Datum van levering • Namen en adressen van kopers aan wie producten geleverd worden met vermelding van beslagnummer • Aard van het voeder (handelsbenaming) • Geleverde hoeveelheid • Lotnummer of fabrikatiedatum K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (33) G. GMP-code en traceerbaarheid • Inkoop - Leveranciers : • Inkoopvereisten – GMP-certificatie • Lijsten van leveranciers • Register in • Jaarlijkse evaluatie • Identificatie en naspeurbaarheid - Afnemers : • Afgeleverde voedermiddelen moeten traceerbaar zijn • Administratie: • Namen van afnemers • Identificatie van transportmiddelen; transportvolgorde • Per soort, per afnemer en per aflevering: de hoeveelheden en soorten afgeleverde voedermiddelenproducten • Monstername :Inkomende grondstoffen - Eindproducten K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Wettelijk kader (34) H. Dierenvoederwetgeving versus KB autocontrole KB autocontrole - monstername + interne traceerbaarheid + volledige keten • Diervoederwetgeving • + monstername • - interne traceerbaarheid • - volledige keten • Beperkt : • erkenning • registratie • toelating K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Deel II: Knelpunten in de diervoedersector K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Knelpunten in de diervoedersector • Studie Hogeschool Gent ism. Belgische en Nederlandse diervoederindustrie • Tracking en tracing in de diervoederindustrie • DG-4 project , mei 2001-maart 2002 • Prioriteit: productieproces mengvoeders • Doel : formuleren van richtlijnen toegevoegd aan de wettelijke en de GMP-procedure K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Knelpunten in de diervoedersector (2) Tracing houdt in dat men in staat is om op elkogenblik binnen een zo kort mogelijke tijd zo nauwkeurig mogelijke informatie te verstrekken over de aard en de herkomst van de grondstoffen die gebruikt zijn bij de productie van een diervoeder, de bestemming van het diervoeder en het naspeuren van diervoeders waarin dezelfde grondstoffen verwerkt werden Tracking houdt in dat men het product tijdens het doorlopen van het gehele traject kan volgen, zodat in elk stadium informatie over de toestand van dit product verkregen kan worden. Een goede tracking is belangrijk hulpmiddel indien naspeuring zich opdringt. K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Knelpunten in de diervoedersector (3) Diervoederproductieproces = complex Specifieke knelpunten : • 1. Geen fysieke scheiding van loten • Groot en vaak wisselend assortiment grondstoffen • Partijen van uiteenlopende grootte • Niet voor elke partij een vrije opslagplaats beschikbaar • Gelijksoortige grondstofpartijen blijven bij ontvangst niet fysiek gescheiden vermenging K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Knelpunten in de diervoedersector (4) • 2. Geen zekerheid over FIFO-uitstroming • In silo’s is er geen zekerheid over de handhaving van het first-in-first-out principe • Uitstromingsgedrag is afhankelijk van tal van factoren • Studie van het uitstromingsgedrag ? • Modellen ? K. Neyts - UGent - Labo voor Levensmiddelenmicrobiologie en -conservering

Traceerbaarheid

Traceerbaarheid

Presentation Transcript

Traceerbaarheid in de voedselketen

Cel en weefsel vigilantie : veiligheid, traceerbaarheid en risico-inschatting

Hartkleppen en vaten Veiligheid, traceerbaarheid en risicomomenten