Herstelrecht in een notendop

1. Herstelrecht in een notendop Hergo op School 12 oktober 2012

2. Wat is herstelrecht? • Oorspronkelijk ontwikkeld als reactie op misdrijven • Definitie: “Een optie op recht doen die prioritair gericht is op het herstel van de schade, het leed en de sociale onrust die door een misdrijf zijn ontstaan” • Van dader-gericht naar schadegericht (paradigma) • Prioriteit is geen monopolie (grenzen HR) • Herstel: vrijwillig, onder druk, opgelegd • Recht doen: subjectief en legaal

3. Uitgangspunten • Waarom is het verboden te stelen en privé geweld te plegen? • Het beschadigt individuele slachtoffers en de kwaliteit van ons samen leven • Dus, als het toch gebeurt, wat is dan het meest logische antwoord? • Schade te herstellen Herstelrecht herbront de oorspronkelijke reden van bestaan van de normhandhaving: de kwaliteit van het samen leven

4. Utopisch of realistisch? • Herstelrecht lijkt steeds meer doenbaar • Bemiddeling, kringen, groepsoverleg, maar ook slachtofferhulp en gemeenschapsdienst • Ook na ernstige misdrijven • Onderzoek laat gunstige resultaten zien • Slachtoffers tevreden, recidive zeker niet slechter, openbare veiligheid niet bedreigt • Maar methodologische problemen en meer nuance nodig • Dringt steeds meer door in wetgevingen (bv. in Belgische Jeugdwet)

5. Herstelrecht een techniek? • Zeker ook. • Zoals in alle praktijken, zijn er ook in herstelrecht zeer goede “performers” en verschrikkelijke knoeiers. • Dus nood aan permanente zorg voor technische kwaliteit, ernstige opleidingen en begeleiding

6. Herstelrecht als een filosofie • Herstelrecht doet dwingend overheidsoptreden opschuiven ten voordele van overleg tussen de onmiddellijk betrokkenen en stelt herstel (in de brede zin van het woord) voorop ten nadele van leedtoevoeging • Vertrekt dus van een andere visie op menselijke verhoudingen en op de wijze waarop een samenleving wordt gestuurd

7. Filosofie (2) • De kwaliteit van het samen leven staat nu centraal • Gelooft in de mogelijkheid van mensen om zelf constructieve oplossingen te vinden, indien daarvoor de juiste voorwaarden worden geschapen • Respect, solidariteit en actieve verantwoordelijkheid • Gemeenschappelijk eigenbelang

8. Uitdijing • Deze filosofie is geen monopolie van herstelrecht • Ook andere sociale praktijken • Ook in omgaan met conflicten en onrechtmatigheden in andere sociale contexten (sociale conflicten, welzijnsoverleg, waarheidscommissies…) • tuchtproblemen in de school.