BÖBREĞİN TOPOĞRAFİK ANATOMİSİ VE FONKSİYONLARI

1. BÖBREĞİN TOPOĞRAFİK ANATOMİSİ VE FONKSİYONLARI Dr. Ahmet A. Kıykım İç Hastalıkları A.D. Nefroloji B.D.

2. Genel Bilgiler • En az normal 1 böbrek • 120-170 gr. • 11-12 cm. • < 9 cm = “Küçük böbrek” • “Nefron” = temel işlevsel birim • Her böbrekte 1-1.5 milyon nefron var.

8. Korteks Medulla Renal arter Renal ven Kaliks Üreter Piramid

13. GLOMERÜL

15. FİLTRASYON MEMBRANI Slit diyafram PODOSİT BAZAL MEMBRAN ENDOTEL

17. PODOSİTLER

19. Böbreğin damar yapıları ve kan akımı • Renal arter • Renal ven • Kalp debisinin %20’sini alır = 1200 ml/dak. • İki ayrı kapiller yatak mevcut: • Glomerül • Peritübüler kapiller yatak (vasa recta)

21. BÖBREĞİN FONKSİYONLARI • Glomerüler filtrasyon • Tübüler reabsorbsiyon • Tübüler sekresyon • Peritübüler üretim ve detoksifikasyon

22. Temel işlevsel birim • NEFRON • Glomerül • Proksimal tübül • Henle kulpu • Distal tübül • Konnektör segment • Kollektör tübül • Her böbrekte ortalama 1.500.000 adet (+) • %80’i kortekste

23. Temel fonksiyonlar • Filtrasyon • Endokrin fonksiyon • Kan basıncı düzenlenmesi • Sıvı-elektrolit dengesi • Asid-Baz dengesi • Detoksifikasyon

24. Filtrasyon • Starling güçleri: • Damar içi hidrolik basınç • Damar içi onkotik basınç • Bowman kapsül içi hidrolik basınç • Bowman kapsül içi onkotik basınç

25. Filtrasyon • Günlük: 180-200 L. (İdrar: 1 L) • İlk ultrafiltrat: İZOTONİK • Ozmolarite: 2 x (Na+K) + Glu/18 + BUN/2.8 • Üre • Glukoz • Na+ • K+ • HCO3 • Protein ve şekilli elemanlar dışında tamamı (+) • Tübüler alanlarda gereksinime göre: • İzotonik • Hipertonik • Hipotonik

26. Proksimal tübül fonksiyonu: Reabsorbsiyon • Reabsorbsiyonun en fazla olduğu alan. • Tamamen emilenler: • Glukoz (eşik: 180 mg/dl) • Aminoasitler • Vitaminler (suda eriyenler) • Kısmen emilenler: • Su, Na+ (%65) • Üre, K+ (%50) • HCO3 (%85-90) • Fosfat (%75) • Ca++ (%60), Mg++ (%30), Ürik asid

27. Proksimal tübül fonksiyonu: Sekresyon • Son kısmında olur. • Birçok organik anyon ve katyon • Özellikle H+ ve NH4+ • İlaçlar: • Loop diüretikler • Penisilin • Salisilatlar (aspirin) • Oksalat • Safra tuzları

28. Henle Kulpu • İnen kol (Aquaporin-1): • Su • Çıkan kol (Na-K-2Cl-ATP-az): • Na+ • K+ • Cl- • Mg++ (ASIL DENGE NOKTASI)

29. Distal Tübül • Henle kulpunun çıkan kalın kolu • Makula densa • Distal kıvrımlı parça

30. Distal Tübül fonksiyonları • Aldosteron etkisiyle: • Na+ geri emilimi • K+ sekresyonu • HCO3 geri emilimi • H+ sekresyonu • Ca++ geri emilimi (ASIL DENGE NOKTASI)

31. Kollektör tübül • İdrara son şeklini veren segment: • pH • H+ iyon sekresyonu • HCO3 geri emilimi • Su • ADH aracılı su geri emilimi (AQ2) • Toplam filtrattaki suyun %9.5’i burada kontrol edilir. • Na+ ve K+ içeriği • Aldosteron etkisi (+)

32. Jukstaglomerüler aparat • Damar parçası • Afferent arteriol • Özelleşmiş düz kas hücreleri • Sempatik sinir son uçları • Tübüler parça • Makula densa

34. MAKULA DENSA

35. Renin-Anjiyotensin Sistemi

36. Böbreği değerlendirme yöntemleri • Anamnez ve fizik muayene • Kişisel ve ailesel özellikler • Fizik bulgular • Laboratuar testleri • Kan testleri • Kan sayımı • Biyokimyasal testler • Mikrobiyolojik ve serolojik testler • Kan gazları • Görüntüleme yöntemleri • Direk grafiler • USG, BT, MRI • Nükleer Tıp yöntemleri (sintigrafi) • Anjiografi

37. Böbrek hastası ile karşılaşma • Yakınması olmayan kişi • Doğrudan böbrek ile ilgili yakınmalar • Böbreği de tutan sistemik hastalık belirti ve bulguları • Ailesel böbrek hastalığı açısından başvuru

38. Semptomatik hasta: Sıradan belirtiler • Poliüri • Pollaküri • Oligüri • Anüri • Nokturi • Hematüri • Pnömatüri • Böğür ağrısı • Ödem • Hipertansiyon

39. Semptomatik hastalar: Özel klinik sorunlar • Asemptomatik proteinüri • Nefrotik sendrom • Akut nefritik sendrom • Mikroskopik hematüri • Aralıklı makroskopik hematüri • Akut böbrek yetmezliği • Kronik böbrek yetmezliği

40. Anamnez / FM Aktif yakınmalar? Çocukluk çağı, gebelik? Tanı almış sorunlar? Jinekolojik ve obstetrik öykü? İlaç kullanımı? Beslenme şekli? Aile öyküsü (genetik danışmanlık) Genel inceleme: Yaşamsal veriler Genel inspeksiyon bulguları Sistem incelemeleri: Sinir sistemi (SSS, PSS, OSS) Kalp ve akciğer sistemi Gastrointestinal sistem Ürogenital sistem Lokomotor sistem… ÖZEL BULGU YOK!!!

41. Kostovertebral açı hassasiyeti muayenesi

43. Tam Kan sayımı • Eritrosit • Lökosit • Trombosit

44. Basit idrar tetkiki • Spot alınır. • Yoğunluk (dansite) • 1015-1025 (Fizyolojik süreç) • 1008-1012: İzotonik • <1008: Hipotonik • >1015: Hipertonik • pH • Protein (<200 mg/gün) (Albumin<30 mg/gün) • Glukoz (-) • Mikroskopi (Eritrosit, lökosit, epitel hücresi)

45. Kan biyokimyası • Üre • Kreatinin • Elektrolitler (Na, K, Ca, P, Mg…) • Protein (Albumin total protein) • Ürik asid • Parathormon • Kan gazı

46. “Glomerüler filtrasyon hızı” ölçümü Fonksiyon kapasitesini ölçen altın standart test Klasik: İdrar kreatinini [mg/dl] × 24 saatlik idrar volümü [ml] = plazma kreatinini [mg/dl] × 1440 [dak olarak gün] • Cocgroft-Gault formülü: • = (140-Yaş) × Vücut ağırlığı (kg) / Plazma kreatinin × 72 • (bayanlarda sonuç 0.8 ile çarpılır)

47. Serolojik testler • Hepatit belirleyicileri • Diğer virüs belirleyicileri • Otoantikorlar (ANA, Anti-ds-DNA, ANCA)

48. Doku örnekleri • Böbrek biyopsisi • Kas-sinir-cilt biyopsisi • Diğer organ biyopsileri • Cilt • Rektum

49. Görüntüleme yöntemleri • Direk grafiler • USG • Doppler-USG • BT • MRI • Sintigrafi • Anjiyografi